Z artykułu dowiesz się:
1. Czym charakteryzuje się rozsada?
Co to jest rozsada?
Rozsada to po prostu młode rośliny, które uprawiane są z nasion w inspektach, szklarniach bądź na rozsadnikach, przeznaczone do wysadzenia na miejsce stałe. Przygotowanie rozsady może wydawać się skomplikowane, jednak młode rośliny można nawet uzyskać na parapecie okiennym. Decydując się na uprawę roślin z rozsady należy pamiętać o znacznie większej ilości zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych. Jednak dzięki temu sposobowi uprawy możemy uzyskać znacznie więcej korzyści niż w przypadku siewu wprost do gruntu. W niektórych przypadkach produkcja rozsady jest wręcz konieczna (np. seler korzeniowy).
Jakie grupy roślin uprawiamy z rozsady?
- Rośliny o długim okresie wegetacji - wymagają wyższych temperatur do wzrostu. Do tej grupy można zaliczyć pomidory, bakłażan, paprykę, seler czy kawon. Gatunki ciepłolubne należy do gruntu wysadzić dopiero w drugiej połowie maja, gdy minie okres wiosennych przymrozków. Jeśli zdecydowalibyśmy się na wysiew nasion bezpośrednio do gruntu po "Zimnej Zośce" to uzyskane rośliny nie osiągnęły by dojrzałości zbiorczej przed nastaniem chłodów jesienią.
- Rośliny na wcześniejsze plonowanie – dzięki produkcji rozsady wczesnych odmian uzyskujemy lepsze jakościowo i bardziej obfite plony. Szczególne korzyści uzyskamy w przypadku produkcji rozsady takich warzyw jak: sałata masłowa i krucha, dynia zwyczajna (cukinia, kabaczek i patison) oraz ogórki.
- Rośliny wolno rosnące - to gatunki i odmiany, które po wschodach rosną bardzo wolno przez co niepotrzebnie zajmują bardzo dużo miejsca na grządkach. Wszelkie zabiegi pielęgnacyjne (podlewanie, odchwaszczanie czy ochrona przed chorobami i szkodnikami) są o wiele łatwiejsze jeśli zdecydujemy się na produkcję młodych roślin na rozsadniku. Do tej grupy należy przede wszystkim zaliczyć warzywa kapustne takie jak: kapusta głowiasta, kapusta włoska czy kapusta brukselska.
- Rośliny o długo kiełkujących nasionach - to gatunki i odmiany warzyw, które wysiewamy do pojemników pod osłonami już od początku lutego. Wysadzenie tych roślin na miejsca stałe będzie możliwe dopiero po conajmniej 10-ciu tygodniach. Do tej grupy roślin należy zaliczyć szpinak nowozelandzki czy karczoch.
Jakie gatunki warzyw są najczęściej uprawiane z rozsady?
- Rozsada produkowana w lutym: majeranek ogrodowy, tymianek, cząber ogrodowy, bazylia pospolita, macierzanka, brokuł, kalafior, kapusta głowiasta, kapusta włoska, kapusta pekińska, kalarepa, sałata masłowa, cebula, seler.
- Rozsada produkowana w marcu: brokuł, cebula, bakłażan, pomidor, papryka, sałata masłowa, sałata krucha, seler, por, szpinak nowozelandzki, szparag, cykoria.
- Rozsada produkowana w kwietniu: melon, kawon, ogórek, dynia zwyczajna (cukinia, kabaczek i patison), dynia olbrzymia, pomidor, brukiew, szparag.
- Rozsada produkowana w maju: jarmuż, brukiew, dynia zwyczajna (cukinia, kabaczek i patison).
? Czy wiesz, że produkcję rozsady niektórych roślin o ozdobnych kwiatach rozpoczynamy już w styczniu. Są to m.in. begonie stale kwitnące czy kobea pnąca.
2. Jakie są odpowiednie warunki uprawy?
Kiedy rozpoczynamy produkcję rozsady?
Rozpoczęcie produkcji rozsady następuje najczęściej na przełomie stycznia i lutego. Wówczas wysiewamy do pojemników (doniczki czy skrzynki wysiewne) pierwsze nasiona warzyw i kwiatów. Należy pamiętać o zapewnieniu dobrze oświetlonego i ogrzewanego pomieszczenia (doskonałe jest miejsce bezpośrednio przy oknie). Uprawę kontynuujemy w marcu i kwietniu, kiedy wysiewamy nasiona do inspektów lub na rozsadniku. Produkcję rozsady niektórych roślin (dotyczy to głównie kwiatów dwuletnich i bylin) rozpoczynamy dopiero w czerwcu lub w lipcu, gdyż ich kwitnienie lub plonowanie przypada dopiero na wiosnę kolejnego roku.
Jakie podłoże jest najlepsze przy produkcji rozsady?
Na powodzenie w produkcji rozsady duży wpływ ma właściwe przygotowanie podłoża. Powinno ono być bogate w składniki pokarmowe oraz posiadać odpowiednie stosunki powietrzno-wodne. Nie można także zapomnieć o odpowiednim odczynie, który powinien być zbliżony do obojętnego. Ponadto podłoże do produkcji rozsady musi być wolne od wszelkiego rodzaju patogenów i szkodników. Do przygotowania podłoża można wykorzystać takie składniki jak: piasek, obornik, torf ogrodniczy, glina oraz ziemie pochodzące z przekompostowania resztek roślinnych. W uprawie roślin z rozsady zastosowanie ma także ziemia inspektowa, która jest mieszanką tradycyjnej ziemii polowej z przekompostowanym obornikiem. Dodanie niewielkiej ilości piasku, żwiru czy torfu sprawi, że uzyskamy luźniejszą strukturę podłoża oraz zapewnimy właściwe stosunki powietrzno-wodne. Na rynku dostępne są także gotowe podłoża do wysiewu nasion i produkcji rozsady. Na szczególną uwagę zasługuje gotowe podłoże Target przeznaczone do siewu.
Jakie pojemniki wykorzystać do produkcji rozsady?
W uprawie roślin z rozsady zastosowanie mają różnego rodzaju doniczki, skrzyneczki czy kuwety. Na szczególną uwagę zasługują wielodoniczki, które najczęściej są wykonane z trwałego tworzywa sztucznego. Jednak można także spotkać pojemniki z tektury lub sprasowanego kompostu otoczonego siatką. Uzyskane w ten sposób rośliny można wysadzać na miejsce stałe razem z pojemnikiem, gdyż ulega on szybkiemu rozkładowi, a korzenie młodych sadzonek szybko przerastają. Podobne zalety mają pęczniejące krążki i doniczki torfowe Jiffy. Dzięki temu produktowi siewki mają zapewnione doskonałe warunki wzrostu. Ponadto nie ma obawy, że podczas przesadzania zostaną uszkodzone korzenie roślin. Do większych pojemników lub na miejsce stałe rośliny także wysadza się razem z krążkami, w których są uprawiane. Do jednej doniczki zwykle wysiewa się 2-3 nasiona, a po skiełkowaniu pozostawia najsilniejszą roślinę. Przy produkcji rozsady warzyw cebulowych (por, cebula) młode rośliny rozdzielamy dopiero w momenie wysadzania na miejsce stałe.
Warunki klimatyczne przy produkcji rozsady
Do prawidłowego kiełkowania niezbędne jest zapewnienie odpowiedniej ilości światła, wilgotności oraz temperatury w przedziale od 18°C do 25°C. Aby utrzymać stałą wilgotność warto raz dziennie zraszać podłoże. Przykrycie pojemnika folią lub plastikową osłoną pozwoli stworzyć młodym roślinom korzystny mikroklimat. Doskonałym rozwiązaniem są także gotowe mini szklarenki, które z powodzeniem można ustawić na parapecie okiennym. Warzywa czy kwiaty mogą być uprawiane w tunelach ogrzewanych, w szklarniach, w inspektach, czy po prostu na parapecie okiennym. Gatunki o mniejszych wymaganiach termicznych mogą być uprawiane w widnych i chłodnych budynkach gospodarczych.
Czy młode rośliny wymagają nawożenia?
Młode rośliny mają niewielkie wymagania pokarmowe, jednak aby zapewnić zdrowy wzrost należy dostarczyć odpowiednie składniki. W trakcie wzrostu rozsady stosuje się ich dokarmianie w formie płynnej. Można w tym celu stosować nawozy wieloskładnikowe, np. Nawóz płynny Target Dom i Ogród. Zwracamy także uwagę, aby dokarmianie nie było zbyt częste, gdyż nadmiar składników pokarmowych może okazać się dla młodych roślin bardziej szkodliwy niż ich niedobór.
Dlaczego rozsadę należy hartować?
Hartowanie polega na stopniowym przyzwyczajaniu się młodych roślin do niższych temperatur i wiatru. Procesowi należy poddać rośliny, które uprzednio znajdowały się w pomieszczeniach, szklarniach i pod osłonami. Hartowanie trwa zwykle od 10 do 14 dni. Polega ono na coraz dłuższym wietrzeniu inspektów czy szklarni z roślinami, najpierw w ciągu dnia, a z czasem także nocą. Rośliny, które nie zostaną przyzwyczajone do niższych temperatur a zostaną wysadzone na miejsce stałe często mają zahamowany wzrost, a w niesprzyjających warunkach nawet zamierają.
Kiedy i w jaki sposób rozsadę wysadzamy na miejsce stałe?
Warzywa zaleca się sadzić do gruntu od maja (najlepiej po Zimnej Zośce, czyli po 15 maja). Niektóre rośliny, które są odporne na niskie temperatury można wysadzić nieco wcześniej. Gdy młode rośliny osiągną odpowiednie rozmiary, wyjmujemy rozsadę ze skrzynek lub wielodoniczek pojedynczo i sadzimy do gruntu, umieszczając ich bryły korzeniowe w przygotowanych dołkach. Ziemię wokół nich ugniatamy i podlewamy. W celu zabezpieczenia świeżo posadzonych rozsad i zapewnienia im lepszych warunków można przykryć je specjalna włókniną, która będzie je chroniła przed szkodnikami, zimnem, gradem, itp.
Porada: Przez pierwsze kilkanaście dni po wysadzeniu rozsady na miejsce stałe powinno się dbać o regularne dostarczanie wody. Młode rośliny mają najczęściej mniej lub bardziej uszkodzony system korzeniowy przez co są bardziej wrażliwe na niedobory wody.
3. Jak wygląda kalendarz prac pielęgnacyjnych?
Warzywo |
Termin siewu nasion na rozsadę |
Termin wysadzenia rozsady do ogrodu |
Uwagi |
Arbuz |
IV |
koniec V |
roślina ciepłolubna o długim okresie wegetacji |
Bakłażan |
III/IV |
V/VI |
roślina ciepłolubna o długim okresie wegetacji |
Bób |
II-III |
IV |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Brokuł |
III-VI |
IV-VII |
okres wegetacji krótszy niż sezon, można sterować |
Brukiew |
IV |
VI |
uprawa z siewu do gruntu lub jako poplon z rozsady |
Cebula zwyczajna |
II-III |
IV |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Cebula siedmiolatka |
IV |
V/VI |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Cebula szalotka |
III-IV |
V |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Dynia |
IV |
koniec V |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Endywia |
VI |
VII |
z rozsady sadzimy jako poplony |
Jarmuż |
IV-V |
V-VI |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Kabaczek |
koniec IV |
połowa V |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Kalarepa |
II-III, IV |
- IV-V, VII |
wysadzamy na zbiór letni lub jesienny |
Kalafior |
II-VII |
III-VII |
okres wegetacji krótszy niż sezon |
Kapusta głowiasta |
II-VII |
III-VI |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Kapusta brukselka |
IV |
V/VI |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Kapusta pekińska |
III-VIII |
IV-VIII |
uprawa w cyklu letnim lub jesiennym |
Kapusta chińska |
III-IV, VII |
koniec IV, koniec VII |
uprawa w cyklu letnim lub jesiennym |
Karczoch |
II-III |
koniec V |
roślina wieloletnia, zbiory od drugiego roku |
Kukurydza |
IV |
koniec V |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Melon |
IV |
koniec V-VI |
roślina ciepłolubna o długim okresie wegetacji |
Ogórek gruntowy |
połowa IV |
V |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Papryka |
III-IV |
V-VI |
roślina ciepłolubna o długim okresie wegetacji |
Patison |
IV |
V |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Pomidor gruntowy |
III-IV |
V-VI |
roślina ciepłolubna o długim okresie wegetacji |
Por |
II-IV |
IV-V |
przygotowanie rozsady przyśpiesza zbiory |
Rabarbar |
III-VIII |
V-IX |
roślina wieloletnia |
Sałata |
II-III, VII-VIII |
III-IV, VIII-IV |
uprawa w cyklu wiosenno-letnim lub jesiennym |
Seler korzeniowy |
III |
V |
długi okres wegetacji, powolne wschody |
Szczypiorek |
I-III |
IV |
roślina wieloletnia |
4. Jakie mogą występować problemy w uprawie?
Jak skutecznie chronić rozsadę przed chorobami grzybowymi?
Zaprawianie nasion ma na celu zabezpieczenie kiełkujących nasion przed chorobami grzybowymi i szkodnikam, które przenoszone są na nasionach oraz występują w glebie. Zaprawianie nasion zapewnia lepsze i bardziej wyrównane wschody. Młode siewki szybciej się rozwijają oraz stają się odporniejsze na groźne choroby i szkodniki, co w rezultacie daje wyższe plony dobrej jakości. Obecnie zarejestrowane zaprawy nasienne, które zawierają tiuram, mankozeb lub karboksynę, chronią rośliny przed chorobami grzybowymi powodującymi zgorzele siewek. Najpopularniejszym środkiem do ochrony nasion i kiełkujących roślin jest Zaprawa Nasienna T 75 DS./WS. Zaprawianie niewielkiej ilości nasion najłatwiej wykonać np. w szczelnie zamkniętym słoiku. Dobrym sposobem jest także podlewanie preparatem Biosept Active, który dodatkowo poprawia odporność roślin.