Co siejemy w listopadzie? Wysiew warzyw i kwiatów w listopadzie

W listopadzie, zwłaszcza w drugiej połowie tego miesiąca, gleba często zamarza, co uniemożliwia siew ozimy, czyli przed zimą. Dlatego na wysiew warzyw odpowiednie są dni z temperaturą dodatnią. W listopadzie sieje się głównie warzywa korzeniowe, które długo wschodzą wiosną, jak marchew, pasternak, pietruszka. Siać można również koper ogrodowy. Wszystkie posiane warzywa wschodzą dopiero wiosną. Nasiona wykorzystują naturalną, pozimową wilgoć w glebie, dzięki czemu wiosną nie jest potrzebne podlewanie. Poza tym siewki rosną mocniejsze, bardziej zahartowane. Warto pamiętać o oznaczeniu obsianych grządek tabliczkami z nazwami roślin napisanymi wodoodpornym pisakiem. Przez zimę łatwo zapomnieć, co gdzie zostało posiane.

Glebę w pozostałej części warzywnika trzeba przygotować do kolejnego sezonu. Po zbiorze późnych odmian warzyw, np. kapusty i porów, trzeba sprzątnąć resztki liści i pędów, gdyż mogą na nich zimować patogeny. Co 2-4 lata wykonuje się wapnowanie gleby (częściej, jeżeli ziemia jest lekka). Optymalny odczyn dla większości warzyw wynosi pH 6,5. Łatwo zmierzyć wykorzystując Zestaw do badania pH gleby. Jeśli odczyn okaże się zbyt niski, zastosować można np. Dolomit. To nawóz wapniowo-magnezowy odkwaszający glebę i jednocześnie bogate źródło magnezu (najczęściej brakuje go w glebie).

Jeśli zabieg wapnowania nie jest potrzebny, bo jej odczyn jest prawidłowy, ziemię pod warzywa można zasilić np. naturalnymi nawozami, jak Obornik bydlęcy granulowany, Obornik koński granulowany czy Obornik kurzy granulowany. Nawożenia obornikiem i wapnowania nie należy łączyć. Przerwa powinna wynosić co najmniej 2 miesiące.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować pietruszkę

Posiany przed zimą, wschodzi wiosną wcześniej, zwykle gdy kwitną tulipany. Łatwo to zaobserwować, gdy koper ogrodowy wysieje się sam. Rośliny z przedzimowego siewu są bardziej zahartowane i niewybujałe. Już w maju można zrywać ich aromatyczne listki. Taki koper nadaje się też do przetworów w czerwcu, np. z ogórków. Przed zimą koper można posiać razem z nasionami marchwi, co umożliwia lepsze wykorzystanie małej powierzchni ogródka. Wiosną najpierw wschodzi marchew, a następnie bardziej ciepłolubny koperek (gdy gleba ogrzeje się do temperatury co najmniej 10°C).

Przed zimą sieje się marchew na wczesny zbiór wiosenny. Nasiona wschodzą zwykle w kwietniu, korzystając z wody pochodzącej ze śniegu i deszczu. Ta sama marchew posiana wiosną wschodzi dłużej i ma więcej rozwidlonych korzeni (zbyt sucha ziemia to jeden z powodów tego zjawiska). Siew przedzimowy marchwi to także jeden ze sposobów zapobiegania robaczywieniu jej korzeni, spowodowany żerowaniem larw połyśnicy marchwianki. Odmiany nadające się do siewu ozimego marchwi to np. Amsterdamska, Kalina, Karo, Pierwszy Zbiór. W tym samym rzędzie razem z marchwią można posiać koper ogrody (marchew wzejdzie pierwsza).

Do siewu ozimego w listopadzie nadają się wszystkie odmiany pasternaku, w tym Półdługi Biały. Zaletą wysiewu przed zimą jest lepsze kiełkowanie nasion – im są bardziej świeże, tym lepiej wschodzą. Dlatego unikać też trzeba zostawiania nasion do kolejnego siewu za rok czy kilka lat (wzejdą słabo lub wcale). Pasternak posiany w listopadzie wschodzi wczesną wiosną. Jego nasiona w tym okresie mają zapewnioną wilgotną glebę, dzięki opadom zimowym. Nasiona bardzo dobrze zimują, ale nawet jeżeli są bardzo świeże, nie kiełkują wszystkie. Pasternak szybko się jednak rewanżuje bujnym wzrostem. Jego korzenie podobne są do pietruszki lecz większe.

Przed zimą siać można zarówno pietruszkę korzeniową, jak i pietruszkę naciową. Jednak, jeśli gleba jest sucha, z licznymi kamieniami czy ubita, lepszym wyborem będzie pietruszka naciowa. Dzięki temu unika się rozczarowania w postaci rozwidlonych korzeni. Pietruszka posiana wiosną potrzebuje nawet 4 tygodni, aby wzejść. Ta sama pietruszka posiana przed zimą wschodzi wcześniej i lepiej, ponieważ korzysta z pozimowej wilgoci gleby. Na ozimy siew pietruszki nadają się np. odmiany Cukrowa, Gigante d'Italia, Halblange Eagle. Należy pamiętać, że nie sieje się pietruszki w miejscach, gdzie tworzą się kałuże z topniejącego śniegu. Siewki pietruszki są wrażliwe zarówno na brak wody, jak i jej nadmiar.

Listopad należy przeznaczyć na zaplanowanie, co posiać i posadzić w warzywniku w nadchodzącym sezonie. W tym miesiącu nie sieje się warzyw na rozsadę (należy poczekać co najmniej do stycznia). Kupować już można nasiona, zwłaszcza tych warzyw, które sieje się na rozsadę najwcześniej, jak seler, koper włoski (fenkuł) czy por na zbiór wczesny. Przygotowanie rozsady ułatwią np. Gotowe podłoże do ziół i warzyw Natural+ oraz Perlit.

Czas warto też wykorzystać na porządki. W listopadzie bywają jeszcze na tyle ciepłe dni, że można na zewnątrz umyć skrzynki, donice oraz podstawki, dzięki czemu wiosną będą przygotowane do siewu. Resztki roślin i ziemi, w których mogą zimować patogeny, skutecznie usuwa z nich rozwór wody i Mydła ogrodniczego potasowego z czosnkiem.

Przeczytaj także: Co siejemy w październiku? Wysiew warzyw i kwiatów w październiku

W listopadzie jest tak mało słonecznych dni, że w mieszkaniu można siać tylko rzeżuchę. Nie oznacza to, iż to jedyne warzywo, które można mieć w miniogródku np. w kuchni. Późną jesienią na parapetach pędzi się cebulę, cykorię, pietruszkę, seler korzeniowy. Ich cebule i korzenie (mogą być niewyrośnięte) sadzi się w doniczkach lub skrzynkach wypełnionych np. Gotowym podłożem do pomidorów i warzyw. Rośliny do pędzenia najlepiej pozyskiwać z własnego ogrodu lub kupione na targu od rolników. Cebule i korzenie ze sklepu mogą nie wypuścić listków.

Łatwo można przygotować również kiełki warzyw. Nasiona, tzw. microgreens, kupuje się w sklepach ogrodniczych. Do ich skiełkowania potrzebna jest woda oraz słoik lub kiełkownica. Kiełki są gotowe po 1-2 tygodniach. Bardzo smaczne są kiełki np. brokułu, gorczycy, rukoli, rzodkiewki, rzodkwi.

Przeczytaj także: Dlaczego kiełki są zdrowe

Rośnie w ekspresowym tempie i ma niewielkie wymagania. Do uprawy rzeżuchy nie jest nawet potrzebna ziemia – zastąpić ją można watą lub ligniną. Nie trzeba jej także nawozić. Rzeżuchę wystarczy podlewać (lubi mocno wilgotne podłoże). Aromatyczne pędy zbiera się po około 14 dniach od siewu. Rzeżucha urozmaica jadłospis w okresie, gdy brakuje innych świeżych warzyw. Zawiera m.in. witaminy B1, C oraz K. Dodaje się ją np. do sałatek, masła, jaj faszerowanych, sosów. Można nią posypywać również inne dania.

W listopadzie można siać niewiele kwiatów od razu do gruntu. Jeżeli rabaty na kolejny sezon zostały już przygotowane, warto wziąć pod uwagę smagliczkę nadmorską oraz nagietek lekarski. Posiane w listopadzie wzejdą i zakwitną wiosną wcześniej. Oba gatunki bardzo często kwitną i same się rozsiewają nawet do grudnia. Niszczy je dopiero większy mróz. To kwiaty jednoroczne.

Przeczytaj także: Kwiaty ogrodowe na bukiety - poradnik

Ma kwiaty w kolorach kremowym, pomarańczowym i żółtym. W listopadzie nagietka lekarskiego można siać np. między bylinami, by wiosną szybko zapełnił puste przestrzenie między nimi. Zdobić może też warzywnik; często jest siany wśród ziół, gdyż ma właściwości lecznicze. Dorasta do 50 cm wysokości. Przed siewem ziemię warto posypać kompostem – skorzystają nagietek i rosnące obok inne rośliny. Zamiast świeżego kompostu użyć można kompostu granulowanego. Zawiera go np. nawóz Bezpieczny Trawnik, który wytwarzany na bazie masy warzywno-owocowej (można go stosować m.in. w listopadzie). Nagietki posiane w listopadzie zakwitają wcześniej niż wysiane wiosną. Ich pokrój jest też bardziej zwarty.

Jej kwiaty są białe, fioletowe lub różowe. Cały sezon smagliczka nadmorska kwitnie tak obficie, że prawie nie widać jej liści. To roślina niska, tworząca kobierce. Bardzo często wykorzystywana jest na obwódki rabat, np. z kwiatami cebulowymi, letnimi, jesiennymi. Jeżeli posieje się smagliczkę nadmorską przed zimą, wiosną wschodzi wcześniej. Kwitnie aż do większych przymrozków. Ma wiele ślicznych odmian, np. Carpet Snow (biała) i Wonderland Deep Rose (różowa).

W listopadzie nie przygotowuje się rozsady kwiatów. Trzeba poczekać aż nowego roku! Od stycznia można siać na rozsadę np. pierwiosnki wyniosłe, a od lutego – m.in. heliotropy peruwiańskie, lewkonie letnie, lobelie przylądkowe. Późna jesień to dobry czas, by kupić ich nasiona oraz Gotowe podłoże do siewu i pikowania. Warto wiedzieć, że wystarczy jeden heliotrop na balkonie, by czuć było na nim jego wspaniały zapach. Rozsadę kwiatów można także kupić wiosną. Zaletą siewu jest większa możliwość wyboru odmian.

Przeczytaj także: Czy warto uprawiać rośliny z rozsady

Na balkonach nie sieje się kwiatów w listopadzie. Warto jednak zacząć planować, co posiać i posadzić w nowym sezonie. Należy też przejrzeć i wyczyścić skrzynki, doniczki oraz drobne narzędzia ogrodowe. Być może niektóre mają już lata świetności za sobą i trzeba dokupić nowe. Czasem na balkonie przechowywane są nawozy i środki ochrony do roślin balkonowych. Należy je przenieść do pomieszczenia, zanim zaczną się mrozy.

Jeśli na balkonie uprawiane są krzewy ozdobne, np. iglaki, przed zimą zabezpiecza się je przed mrozem. Ochrony potrzebują wszystkie, nawet te, które w gruncie są mrozoodporne. Donicę ustawia się na desce lub płycie meblowej, a następnie owija ją np. ogrodniczą matą z wełny owczej. Powierzchnię ziemi się ściółkuje, np. korą. Część nadziemną można osłonić zimową agrowłókniną.

Przeczytaj także: Najpopularniejsze kwiaty balkonowe – 5 długo kwitnących