Jak dobrać podłoże do roślin - poradnik

Podłoże (substrat) ma szerokie znaczenie. Nie jest tym samym co gleba, ale dla roślin jego funkcje są podobne. Mają w nim bujnie i zdrowo rosnąć, kwitnąć i plonować. Do jego przygotowania wykorzystuje się różne komponenty, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i sztucznego.

Podłoża są powszechnie stosowane np. w szkółkach roślin ozdobnych, szklarniach, oranżeriach, uprawie roślin pokojowych, balkonowych i ogrodowych. Dawniej podłoża każdy ogrodnik przygotowywał własnoręcznie, głównie na podstawie doświadczenia zawodowego. Obecnie dostępne są gotowe produkty, których receptury opracowane są pod potrzeby różnych grup roślin mających podobne wymagania, jak storczyki, trawniki czy rośliny kwaśnolubne.

Podłoża używane w hobbistycznej uprawie mają w składzie głównie naturalne materiały, jak torf, kora, kompost, perlit, a także kompost oraz różne rodzaje ziem ogrodniczych. Zwykle są to mieszanki składników, dopasowane do potrzeb grup roślin albo uniwersalne. Wyjątkiem jest np. keramzyt. To lekkie kruszywo w kształcie porowatych granulek wypalane z gliny. Używa się go do uprawy hydroponicznej roślin pokojowych.

W uprawach profesjonalnych (na dużą skalę) powszechnie stosuje się podłoża jednorodne, jak wełna mineralna czy torf. Dzięki nim łatwiejsze jest zapobieganie występowaniu szkodników i chorób, a także nawożenie i podlewanie roślin.

Przeczytaj także: Torf w ogrodzie – jak wykorzystać

Z podłoża – za pomocą korzeni - rośliny czerpią wodę oraz składniki pokarmowe. Znajduje się w nim też powietrze, z którego rośliny korzystają m.in poprzez korzenie. Najczęściej pobierają z niego tlen. Rośliny motylkowe, dzięki bakteriom symbiotycznym, wykorzystują również azot atmosferyczny (wiązany jest on na ich korzeniach).   

System korzeniowy, rozrastający się w podłożu, stabilizuje rośliny w jednym miejscu. Dzięki temu inne ich organy mogą wzrastać, brać udział w fotosyntezie, wydawać kwiaty, owoce, nasiona. Istnieje także wiele roślin, które nie potrzebują podłoża do życia. Jednak wtedy jego funkcje przejmuje np. woda. Wśród nich jest np. rzęsa wodna, która unosi się na powierzchni stawów i bagien.

Przeczytaj także: Jak prawidłowo przesadzać rośliny doniczkowe

Rośliny mają różne wymagania co do podłoża. Dlatego jego rodzaj trzeba do nich dopasować. Nawet rośliny z tych samych grup, np. storczyki, mogą mieć nieco inne preferencje. Z reguły od podłoży wymaga się, aby miały dużą pojemność wodną, magazynowały nawozy, a jednocześnie były przepuszczalne. Jednak w przypadku wielu roślin bardzo ważny jest też odczyn podłoża, np. do borówki amerykańskiej i różaneczników musi on być kwaśny lub bardzo kwaśny.

W podłożach nie powinno być patogenów. Dlatego specjalistyczne podłoża i ziemie ogrodnicze stosuje się często np. w amatorskich szklarniach i tunelach foliowych, w których – zwłaszcza po wielu latach uprawy tych samych gatunków roślin – dochodzi do tzw. zjawiska zmęczenia gleby. Dla wielu osób istotny jest też recykling zużytego podłoża poprzez kompostowanie. Dzięki temu można je ponownie wykorzystać.

Podłoże nie jest trudno zrobić własnoręcznie, ale pod warunkiem, że zna się receptury dostosowane do potrzeb roślin. Trzeba mieć też odpowiednie składniki. Bazę wielu substratów tworzyć mogą np. kora, torf, ziemie ogrodnicze. Własnoręcznie robione podłoża można dopasować np. do rzadkich roślin. Mogą też być one tańsze (choć nie zawsze) od gotowych substratów, które dostępne są w sklepach ogrodniczych. Wiele podłoży, które stosuje się w uprawach wielkopowierzchniowych, zwykle nie nadaje się do zastosowania hobbistycznego. To np. wełna mineralna.

Wygodne jest stosowanie gotowych podłoży do roślin. Nie trzeba wtedy przygotowywać składników, przesiewać ich, mieszać w odpowiednich proporcjach. Gotowe substraty można personalizować, np. dodawać do nich Perlit czy keramzyt.

Podłoża przeznaczone do uprawy roślin dzieli się na trzy grupy: organiczne, mineralne oraz syntetyczne. Bardzo często stosowane są podłoża mieszane, np. organiczno-mineralne.

Przeczytaj także: Czy rośliny domowe można uprawiać bez ziemi

Podłoża do siewu, pikowania i rozsad powinny zapewniać zdrowy i prawidłowy wzrost młodych roślin. Muszą być lekkie, a jednocześnie długo utrzymywać wilgoć, by korzonki mogły się rozwijać. Zwykle zawierają torf, piasek oraz nawozy startowe. Przykładem takiego podłoża jest Ziemia do siewu i pikowania (bez dodatku nawozów sztucznych). W jego składzie są torf wysoki (70%), przesiany torf niski (20%), drobny piasek (10%), nawóz startowy (12 g) oraz mączka dolomitowa (160 g). Ma optymalny odczyn (pH 5,7-6,2), odpowiedni dla różnych gatunków roślin.

Przeczytaj także: Czy warto uprawiać rośliny z rozsady

Nadają się do różnych roślin domowych, balkonowych i ogrodowych. Głównym składnikiem podłoży uniwersalnych jest zwykle torf. Niektóre, jak Ziemia uniwersalna, zawierają nawozy startowe. Do podłoży uniwersalnych można dodawać inne składniki, aby przystosować je potrzeb bardziej wymagających roślin. Przykładowo, Perlit często dodaje się (najczęściej 10 do 30%) do położy przeznaczonych do roślin doniczkowych, ukorzeniania sadzonek, wysiewu, rozsad. To minerał wulkaniczny, który nie zmienia pH podłoży, napowietrza je, spulchnia, magazynuje wodę.

Przeczytaj także: Badanie odczynu gleby – 4 sposoby

Do sadzenia i przesadzania roślin iglastych odpowiednie są podłoża składające się z torfu oraz przekompostowanej kory. To składniki, które magazynują wilgoć i nawozy, zapewniają odpowiedni odczyn, a także sprzyjają zdrowemu wzrostowi iglaków. Szerokie zastosowanie ma Ziemia do iglaków. Przeznaczona jest do sadzenia i przesadzania różnych gatunków roślin iglastych, jak cis, cyprysik, jodła, sosna, świerk. W jej składzie są torf frezerowy, drobna kora i nawóz (zawiera azot, fosfor, potas). Ma odczyn pH 4-5,5. Do sadzenia żywotników, znanych też jako tuje, rekomendowana jest specjalna Ziemia do tui.

Jeśli iglaki sadzone są na stanowiskach bardzo suchych albo mają większe wymagania co do podlewania, np. jodła koreańska, modrzew europejski czy świerk biały, polecane jest Podłoże do iglaków HYDRO+, które długo utrzymuje wilgoć. W jego składzie są m.in. hydrożel, drobna kora, glinka oraz nawozy startowy i długodziałający. Ma odczyn pH 4-5.

Przeczytaj także: Iglaki na skalniaki – jakie wybrać

W ogrodach uprawia się coraz więcej roślin kwaśnolubnych. To m.in. azalia, borówka amerykańska, hortensja, magnolia, różanecznik, wrzos, wrzosiec. Aby dobrze rosły, należy im zapewnić kwaśny odczyn gleby. Do ich podsypywania nadaje się np. Torf ogrodniczy kwaśny (ma odczyn pH 3,5-4,5). Wolno zakwasza ziemię, poprawia jej strukturę, magazynuje wodę, zapobiega wyrastaniu chwastów. Rozkłada się i zamienia w próchnicę. Kwaśny torf można też dodawać do innych podłoży, np. przeznaczonych do iglaków.

Do sadzenia i przesadzania nadaje się Ziemia do borówek i krzewów kwaśnolubnych. Zawiera m.in. startową dawkę nawozu. Ma odczyn pH 3,5-5. Specyficzne wymagania roślin kwaśnolubnych spełnia także Ziemia do rododendronów, azalii, wrzosów i wrzośców. W niej także znajduje się m.in. nawóz startowy, kora sosnowa i torf. Odczyn wynosi pH 4-5.

Podłoże do hortensji zapewnia bujne kwitnienie oraz intensywne kolory kwiatów i liści tych pięknych krzewów. Zawiera m.in. startową dawkę nawozu, długo utrzymuje wilgoć. Jego odczyn wynosi pH 5-6. Nadaje się do przesadzania i sadzenia takich gatunków jak hortensja bukietowa, hortensja dębolistna, hortensja krzewiasta, hortensja ogrodowa oraz innych.

Przeczytaj także: Azalia, rododendron, różanecznik – czym się różnią

Sadząc oraz przesadzając roślin pokojowe i balkonowe najwygodniej użyć gotowych podłoży. Uniwersalne zastosowanie ma Ziemia do roślin zielonych. Zawiera startową dawkę nawozu i długo utrzymuje wilgoć. Jej odczyn (pH 5,5-6,5) dopasowany jest do większości roślin uprawianych w mieszkaniach, jak draceny, fikusy, paprocie. Nadaje się także do warzyw, np. uprawianych na balkonach.

Uniwersalne zastosowanie ma też Ziemia kwiatowo-balkonowa do roślin kwitnących. Przeznaczona jest do sadzenia i przesadzania większości kwiatów balkonowych. W jej składzie jest m.in. nawóz startowy. Odczyn wynosi pH 5,2-5,8.

Jednymi z najpopularniejszych kwiatów na balkonach i tarasach są pelargonie, zarówno bluszczolistne, jak i rabatowe. Do ich sadzenia nadaje się Ziemia do pelargonii HYDRO+ (ma odczyn pH 5,5-6,5). Dzięki zawartości hydrożelu i glinki, dłużej utrzymuje wilgoć. To sprawia, że pelargonie są mniej narażone na przesuszenie, np. w czasie upałów. Nawozy startowy i długodziałający zapewniają odpowiednią ilość składników pokarmowych na początku uprawy. Następnie warto stosować specjalne preparaty do zasilania tych wspaniałych kwiatów, np. płynny Nawóz do pelargonii.

Specjalnego podłoża potrzebują storczyki (orchidee) uprawiane w mieszkaniach. Do ich uprawy nie nadaje się zwykła ziemia! Rekomendowane jest np. Podłoże do storczyków. To mieszanka przekompostowanej kory (75%) oraz chipsów kokosowych (25%).

Przeczytaj także: Jaka ziemia do roślin doniczkowych - przegląd

Do uprawy warzyw oraz ziół w szklarniach, tunelach foliowych, na podwyższonych grządkach i w donicach często używa się gotowych podłoży. Dodać do nich można np. naturalne nawozy granulowane, jak Obornik bydlęcy i Obornik koński.

Szerokie zastosowanie ma Ziemia do pomidorów i warzyw, której odczyn wynosi pH 5,5-6,5. Przeznaczona jest do uprawy pomidora, a także m.in. kapusty, marchwi, ogórka, pietruszki, pora, rzodkiewki, sałaty, selera. Zawiera składniki mineralne i odżywcze naturalnego pochodzenia, dlatego nadaje się do upraw ekologicznych. Podłoże Domowa Plantacja pomidory i zioła także ma odczyn pH 5,5-6,5. Jego bazą jest torf frezerowy. Przeznaczone jest do uprawy pomidorów oraz ziół, jak np. bazylia, cząber, estragon, kolendra, majeranek, melisa, mięta, oregano, tymianek. Dodatek nawozu organicznego ma Gotowe podłoże do ziół i warzyw NATURAL+. W jego składzie są też torf i kreda. Ma odczyn pH 5,5-6,5.

Przeczytaj także: Tunel po sezonie – jakie prace wykonać

Nieprzypadkowo róża nosi tytuł Królowej Kwiatów. To długowieczny krzew, któremu od posadzenia warto zapewnić jak najlepsze warunki. Do jego sadzenia polecana jest Ziemia do róż, która długo utrzymuje wilgoć. Przygotowana jest z odpowiednio skomponowanej mieszanki torfów wysokich i niskich oraz przekompostowanej kory sosnowej. Ma także odczyn taki, jaki preferują róże: pH 6-6,8.

Przeczytaj także: Sadzenie róż – poradnik praktyczny

Stosowane są do zakładania trawników, uzupełniania w nich ubytków, a także podczas dosiewek. W gotowych podłożach do trawników nie ma nasion chwastów, co ma ogromne znaczenie w pielęgnacji murawy. Przykładowo, Ziemia do trawnika nadaje się zarówno do zakładania, jak i regeneracji darni. W jej składzie są torf oraz nawóz startowy. Odpowiednia receptura i pH 5-6 zapewniają prawidłowy, bujny wzrost wszystkich gatunków traw.

Przeczytaj także: Dosiewka trawnika – praktyczne wskazówki