Z artykułu dowiesz się:
1. Jak pozbyć się chwastów bez stosowania chemii?
Dlaczego chwasty tak łatwo opanowują ogród?
Chwasty to najczęściej rośliny z pobliskiej okolicy stąd dobrze są przystosowane do siedliska, w którym żyją. Przeważnie dobrze rosną pomimo tego, że nikt ich nie sieje ani nie pielęgnuje.
Kiedy rozpocząć zwalczanie chwastów?
Jeśli planujemy założenie ogrodu to walkę z niepożądanymi roślinami należy rozpocząć jeszcze przed dokonaniem pierwszych nasadzeń. Natomiast w istniejących ogrodach niezależnie od sposobu zwalczania usuwanie chwastów trzeba rozpocząć już wczesną wiosną. Ponadto sumienne odchwaszczenie jesienią na zakończenie sezonu na długo powstrzyma rozwój niepożądanych gatunków.
Jak walczyć z przykrymi kolonizatorami?
Najskuteczniejszą i najbardziej ekologiczną metod, a przy okazji najczęstszym zadaniem ogrodnika jest plewienie, czyli mechaniczne usuwanie chwastów. W zależności od fazy rozwoju lub właściwości roślin pozbywamy się ich przez motyczenie, przekopywanie widłami (np. długie rozłogi perzu), wyrywanie, za pomocą specjalnych chwytaków lub wąskich łopatek (np. mniszek lekarski). Te najbardziej uciążliwe chwasty potrafią zregenerować się nawet z niewielkich fragmentów korzeni (np. podagrycznik). W takim wypadku motyczenie nie będzie skuteczne.
Czy warto odchwaszczać przed założeniem ogrodu?
Odchwaszczanie należy bezwzględnie rozpocząć jeszcze przed posadzeniem roślin w ogrodzie. Właściwe przygotowanie podłoża pozwoli uniknąć zarastania chwastami świeżo założonych rabat, trawnika, ogródka ziołowego czy warzywnika. W czasie przekopywania ogrodu należy usunąć nawet najmniejsze fragmenty korzeni i rozłogów, gdyż mogą dać one początek nowym chwastom. Warto także po przekopaniu ziemi zostawić ją w spokoju na około dwa tygodnie. W tym czasie z ewentualnych pozostałości korzeni czy rozłogów wyrosną nowe chwasty bądź też wykiełkują nasiona, które znajdowały się w ziemi. Wówczas należy ponownie usunąć chwasty. Na tym etapie możemy być pewni, że gleba będzie dobrze odchwaszczona.
Jak czarna folia pomoże zwalczyć chwasty?
Skutecznym, choć czasochłonnym sposobem na chwasty jest przykrycie na kilka tygodni terenu pod planowany ogród grubą czarną folią (robi się to wiosną lub latem). Rozrośnięte chwasty wcześniej należy skosić. Podwyższona temperatura i brak światła pod okryciem zabiją większość chwastów, sprawią też, że zaczną kiełkować liczne ukryte w ziemi nasiona, a siewki, które z nich wyrosną, szybko uschną.
Jak zapobiegać ekspansji chwastów?
Oprócz walki wręcz dysponujemy także arsenałem zabiegów prewencyjnych, jak: ściółkowanie (mulczowanie), zmianowanie upraw i wysiew roślin na nawóz zielony. Wszystkie rozwiązania nie tylko pomagają zahamować rozwój chwastów na już oczyszczonych glebach, ale mają też dobroczynny wpływ na utrzymanie optymalnej, gruzełkowatej struktury gleby i jej biologicznej kondycji.
Na czym polega mulczowanie?
Ściółkowanie, nazywane również mulczowaniem, wynika z prostej, naturalnej zasady, zgodnie z którą gleba nigdy nie powinna pozostać odkryta. Ogrodowy mulcz nie jest więc niczym innym jak kopią środowiska naturalnego, gdzie pod ochronną powłoką opadłych liści, szczątków organicznych, połamanych gałęzi i fragmentów kory nieprzerwanie toczy się proces tworzenia życiodajnej próchnicy i samowystarczalnej gleby, której przecież nikt z zewnątrz nie nawozi, nie podlewa i nie spulchnia.
Jakie materiały zastosować do mulczowania?
Do mulczowania gleby wybieramy materiał organiczny, który dodatkowo możemy skomponować z charakterem ogrodu, jego funkcją lub stylem: opadłe, suche liście, zmieloną korę, trociny, posiekaną słomę, siano, skoszoną trawę, torf, dojrzały kompost, rozdrobnione włókno kokosowe czy żwir. Dobrym rozwiązaniem, zwłaszcza w warzywniku, są także rozdrobnione liście chwastów (bez korzeni i bez nasion), które są doskonałym źródłem substancji pokarmowych. Warstwa ściółki nie powinna przekraczać 5cm. Ponieważ materiał organiczny ulega rozkładowi i wypłukaniu, trzeba go co pewien czas uzupełniać. W przypadku stosowania torfu lub trocin warto pamiętać także o wapnowaniu, gdyż materiał ten ma tendencję do zakwaszania gleby (w przypadku ściółkowania roślin kwaśnolubnych wapnowanie jest zbędne).
Czy maty szkółkarskie pomogą ograniczyć rozwój chwastów?
Przerastanie chwastów w znacznym stopniu ogranicza zakładanie rabat i zagonów na matach szkółkarskich lub agrowłókninie. Materiał rozpościeramy na przygotowanej pod uprawę glebie. Możemy umocować go specjalnymi kołkami do podłoża. Następnie nacinamy otwory, w których sadzimy rośliny uprawne. Na wierzch wysypujemy warstwę dowolnego mulczu.
Jaki wpływ na rozwój chwastów ma zmianowanie?
Zmianowanie roślin to kolejny sposób na osłabienie chwastów. W tym wypadku rotacja upraw pociąga za sobą przeobrażenia warunków siedliskowych, co niejako dezorientuje chwasty, tym samym znacząco opóźnia pojawienie się kolejnych.
Jakie znaczenie w walce z chwastami mają nawozy zielone?
Wybierając rośliny na nawóz zielonym, powinniśmy wziąć pod uwagę ekspansywność chwastów, których chcemy się pozbyć. Rośliny, które wysiejemy, musza być bardziej ekspansywne. W efekcie te pierwsze kolonizują teren, na dodatek z pożytkiem dla struktury i żyzności gleby, skutecznie wypierając niepożądanych gości. Zielony nawóz przygotowuje grządki do właściwych upraw. Szczególnie intensywnie stosujemy go w warzywniku, zarówno jako przedplon, jak i poplon, zgodnie z zasadą stałego przykrywania gleby.
Dlaczego chwasty rosną na trawnikach?
Zachwaszczenie stanowi duży problem na wielu murawach. Za chwast trawnikowy można uznać każdą roślinę, która nie tworzy darni, a zatem również koniczynę, stokrotki czy szczaw, które nie przeszkadzają większoci właścicieli ogrodów. Przyczyn zachwaszczenia muraw może być wiele. Do najczęstszych z nich zalicza się nieodpowiednie stanowisko i niewłaściwe przygotowanie gleby, słabą jakość darni, zły skład mieszanki traw, która została posiana, ale też nieodpowiednie zabiegi pielęgnacyjne, np. źle przeprowadzone koszenie i wertykulacja. Zbyt niskie ścinanie traw podczas upałów niszczy trawnik i sprzyja rozwojowi chwastów rozetkowych, które tolerują nawet bardzo niskie koszenie, np. babki i stokrotki.
Jak ograniczyć rozwój chwastów na trawniku?
W przypadku trawników rozwojowi chwastów zapobiega wysoka jakość wysianych traw. Gęsta, zdrowa murawa powstrzymuje rozwój chwastów i uniemożliwia im rozprzestrzenianie. Odpowiednio przeprowadzone zabiegi pielęgnacyjne są najważniejszym warunkiem, który musi zostać spełniony, aby trawnik był wolny od chwastów.
Czy chwasty mogą pomóc określić warunki siedliskowe?
Na temat rodzaju podłoża i jego właściwości najwięcej wie sama natura i chętnie dzieli się tą wiedzą z uważnym obserwatorem. O pewnych cechach gleby świadczy występowanie roślin wskaźnikowych. Analizowanie właściwości podłoża na podstawie roślin wskaźnikowych jest metodą niezawodną, pod warunkiem że rośliny występują w większych skupiskach i są dobrze wykształcone. Pojedyncze oraz skarłowaciałe okazy nie są miarodajne.
Co oznaczają rośliny wskaźnikowe?
- Fiołek trójbarwny rośnie na glebach ubogich w azot, w przeciwieństwie do cykorii podróżnika czy pokrzywy zwyczajnej, które świadczą o bogatych zasobach tego pierwiastka.
- Chaber bławatek, szczaw polny i rumianek pospolity są wskaźnikami podłoża ubogiego w wapń, z kolei tam, gdzie rośnie gorczyca polna, ostrożeń polny i świerzbnica polna należy spodziewać się gleby z wysoką zawartością wapnia.
- Jaskier rozłogowy i ostróżeczka polna preferują gleby ilaste, gorczyca polna i łopian większy gleby gliniaste, a fiołek polny i bodziszek drobny piaszczyste.
- Wskaźnikami gleb kwaśnych są szczaw polny, fiołek trójbarwny, koniczyna polna, a zasadowych babka zwyczajna, jasnota biała i tobołki polne.
Co zrobić z wyrwanymi chwastami?
Wszelkie zabiegi oczyszczania ogrodu z chwastów mają prowadzić do konsekwentnego hamowania ich wzrostu. Do tego celu wiedzie zapobieganie rozmnażaniu niepożądanych gatunków. Dlatego tak ważne jest niedopuszczanie do rozdrobnienia chwastów trwałych, odradzających się z drobnych fragmentów korzeni (np. perz właściwy) i rozsiewania jednorocznych. Zdecydowaną większość chwastów możemy wykorzystać w ogrodzie z pożytkiem dla pozostałych roślin. Przede wszystkim stanowią cenny materiał kompostowy i surowiec naturalnych preparatów ochronnych (np. skrzyp czy pokrzywa), pod warunkiem że nie zawierają nasion, chorób i żerujących owadów. Wszystkie rośliny zawiązujące nasiona oraz z objawami występowania chorób lub szkodników należy spalić. Rozdrobnionymi, zdrowymi liśćmi chwastów możemy także mulczować grządki i zagony.
Czy dostępne są herbicydy pochodzenia naturalnego?
Od kilku lat w sprzedaży jest środek zwalczający chwasty Effect 24h 680 EC oparty na składnikach pochodzenia naturalnego. W swoim składzie zawiera kwas nonanowy, który z uwagi na pochodzenie nazywany jest także kwasem pelargonowym. W przyrodzie kwas pelargonowy występuje w postaci estrów w olejku eterycznym otrzymywanym z pelargonii.
Jak działa preparat Effect 24h 680 EC?
Effect 24h 680 EC jest desykantem i nieselektywnym herbicydem o działaniu kontaktowym, przeznaczonym do stosowania w ogrodach działkowych i przydomowych do zwalczania chwastów, odrostów korzeniowych oraz mchów na powierzchniach twardych i półprzepuszczalnych. Formą użytkową środka jest koncentrat do sporządzania emulsji wodnej. Środek przeznaczony jest do stosowania przy użyciu opryskiwaczy ręcznych. Środek niszczy zielone, nadziemne części roślin. W kontakcie z roślinami opryskanymi powoduje ich deformację poprzez zniszczenie błon komórkowych i ich dehydratację, a następnie zahamowanie wzrostu i zamieranie. Środek najskuteczniej niszczy chwasty znajdujące się we wczesnych fazach rozwojowych w warunkach sprzyjających intensywnemu wzrostowi roślin (dla chwastów wysokość nie więcej niż 10 cm, dla odrostów korzeniowych długość nie więcej niż 15 cm). Zabiegi należy wykonywać na suchą roślinność, podczas słonecznej, bezdeszczowej pogody. Przy odpowiednim zastosowaniu produktu, działanie środka widać już po upływie dwóch dni od aplikacji.
2. Które chwasty są najbardziej uciążliwe?
- Babka zwyczajna – jest byliną kwitnącą od czerwca do października. Porasta ogrody, drogi i przydroża, rumowiska i łąki. Preferuje żyzne gleby, dlatego jest dość uporczywym chwastem w wielu uprawach. Jednocześnie stanowi cenny surowiec zielarski. Można zwalczyć ją poprzez usuwanie mechaniczne. Ginie też przy systematycznym koszeniu.
- Gwiazdnica – rośnie w zaroślach oraz na terenach uprawnych. Kwitnie od maja do października, a przy łagodnych zimach często przez większą część roku. Ma bardzo dużą zdolność kiełkowania. Kiełkuje nawet pod śniegiem, a jej nasiona zachowują żywotność nawet przez 20 lat. Najchętniej rośnie na terenach bogatych w azot. Liście i nasiona są pożywieniem dla ptaków. Gwiazdnicę można zwalczyć przez systematyczne koszenie, nie dopuszczające do zakwitnięcia i zawiązania nasion przez roślinę.
- Jaskier rozłogowy – jest byliną kwitnącą od maja do września. Rośnie w ogrodach, na łąkach, brzegach rzek. Wymaga gleb przepuszczalnych o dużej wilgotności oraz słonecznych lub półcienistych stanowisk. Jeśli pojawia się na trawnikach, najłatwiej zlikwidować go poprzez regularnie przeprowadzaną aerację.
- Perz właściwy – jest jednym z trudniejszych do zwalczania chwastów. Porasta wszystkie typy gleb prócz skrajnie suchego podłoża piaszczystego. Rozprzestrzenia się zarówno przez nasiona, jak i przez szczególnie żywotne rozłogi. Jest rośliną często wygrywającą z roślinami uprawnymi w konkurencji o wodę i światło. Ma właściwości lecznicze. Sposobem na pozbycie się perzu jest usunięcie roślin wraz z rozłogami, niekiedy poprzedzone zastosowaniem herbicydu systemicznego.
- Jasnota purpurowa – jest miododajną byliną, której nasiona są roznoszone przez mrówki. Zasiedla przydroża, rumowiska, zarośla czy tereny przy ogrodzeniach. Preferuje gleby gliniaste i żyzne o dużej zawartości azotu. Jest popularnym chwastem upraw warzywnych. Najczęściej usuwa się ją ręcznie.
- Komosa biała – to roślina jednoroczna zasiedlająca przydroża, rosy i śmietniska. Kwitnie od czerwca do października, a jej nasiona roznosi wiatr. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania nawet przez 30 lat. Jest rośliną azotolubną i wskaźnikiem żyzności gleb. Młode liście są spożywane w formie różnorodnych potraw, lecz starsze są trujące. Komosę można zwalczać poprzez ręczne lub mechaniczne usuwanie roślin.
- Mniszek lekarski – to bylina kwitnąca od kwietnia do września. Wytwarza do 3000 nasion, które są roznoszone przez wiatr. Rośnie na łąkach, w ogrodach, na trawnikach i przydrożach. Jest bardzo trwały, gdyż trudno wykopać go wraz z korzeniami. W zwalczaniu pomaga regularne koszenie, nie dopuszczające do zawiązania nasion. Jest rośliną miododajną, a młode liście są jadalne. Ma również właściwości lecznicze.
- Powój polny – rośnie na polach, w ogrodach, na przydrożach oraz na rumowiskach. Jest bardzo uporczywym chwastem, trudnym do wytępienia, gdyż korzenie wytwarzają bardzo głębokie rozłogi. Mimo regularnego niszczenia, roślina potrafi się utrzyma przez około 2 lata. Wciąż wytwarza młode odrosty. Można go skutecznie wytępić herbicydami.
- Przytulia czepna – to pospolity chwast porastający zarośla, pola uprawne oraz ogrody. Kwitnie od czerwca do września. Zadzierzyste rozgałęzienia pędów „przytulają się” do traw i innych roślin. Jest rośliną azotolubną i wskaźnikiem żyzności gleby. Młode pędy przytuli są jadalne. Można ją pokonać przez usuwanie ręczne lub systematyczne koszenie trawnika.
- Pokrzywa zwyczajna – jest wskaźnikiem żyznych próchnicznych i wilgotnych gleb. Unika gleb kwaśnych, ubogich i zasolonych. Rośnie we wszystkich siedliskach (lasy, ogrody, nad wodami). Ma także zastosowanie w kuchni. Najlepszym sposobem jej niszczenia jest usuwanie roślin wraz z kłączami, gdy tylko zacznie się pojawiać w uprawie. Nie toleruje regularnego przekopywania i wzruszania gleby, które niszczy kłącza. Ginie też przy regularnie powtarzanym kwitnieniu.
- Przetacznik leśny – rośnie w suchych lasach, na wrzosowiskach i niektórych trawnikach na przepuszczalnych glebach. Występuje w środowisku kwaśnym. Dość trudny do zwalczania, gdyż jest odporny na niektóre herbicydy. Jedną z metod jest utrzymanie właściwej gospodarki wodnej (drenaż) i bronowanie gruntu.
- Rdest ptasi – rośnie w ogrodach, na przydrożach czy pomiędzy płytkami chodnika. Ma bardzo niskie wymagania w stosunku do wody. Dobrze rośnie również w pełnym nasłonecznieniu. Zwalczanie jest dość żmudne, ale roślina poddaje się po systematycznym koszeniu.
- Szczaw polny – jest ośliną wskaźnikową suchych i ubogich gleb. Przy systematycznym nawożeniu i aeracji trawników chwast ginie.
- Starzec – bylina pokrojem przypominająca mniszka. Nie jest zbyt wymagający co do gleby i dość trudno go zwalczyć. Ponieważ jest bardzo kruchy, trudno wyrwać go w całości. Pomaga systematyczne koszenie zachwaszczonych trawników, które zapobiega wytwarzaniu się nasion.
- Skrzyp polny - kłącza skrzypu polnego rozwijają się nawet do 130cm głębokości pod ziemią. Są one bardzo długie i silnie rozgałęzione w brunatnym kolorze. Występują na nich tzw. bulwy pędowe z substancjami zapasowymi, z których wczesną wiosną roślina może czerpać składniki pokarmowe. Dzięki temu roślina jest zdolna do wytworzenia pędu zarodnionośnego jeszcze przed rozpoczęciem fotosyntezy. Dzięki ogromnej zdolności regeneracji roślina potrafi odrodzić się nawet z fragmentów kłączy oderwanych podczas prac polowych.
