Jak stworzyć ogród w zgodzie z naturą?

Życie zgodnie z ekologią od kilku lat staje się coraz modniejsze. Budujemy energooszczędne domy, wykorzystujemy powtórnie różnego rodzaju materiały, staramy się minimalizować zużycie wody. Ten bardzo dobry trend warto także przenieść na strefę projektowania i zakładania ogrodów.

Jak stworzyć ogród w zgodzie z naturą?

1. Gospodarownie wodą w ogrodzie.

Czy warto zakładać automatyczne nawadnianie?

Automatyczne nawadnianie nie tylko oszczędza czas spędzony potencjalnie na chodzeniu z wężem ogrodowym. Jest to też zrównoważone wykorzystanie wody. Ważne, by odpowiednio dobrać rodzaje elementów nawadniających do roślin. Niskie rabaty, ogródki warzywne czy składniki należy podlewać różnego rodzajami liniami kroplującymi. Do nawadniania trawnika bardziej ekonomiczne i wydajne będą zraszacze. Specjaliści zakładający system nawadniający doradzą, jaką najlepiej wybrać instalację

Jak wykorzystać wodę deszczową?

Do podlewania ogrodu nie potrzebujemy wody przebadanej i zdrowej, takiej jak dla nas. Naturalna deszczówka wystarczy, aby nawodnić rośliny. Warto zbierać deszczówkę z dachu domu dzięki czemu przyczynimy się do oszczędzania zużycia wody. Ponadto obniżymy koszty utrzymania gospodarstwa domowego , gdyż zużyta do podlewania ogrodu woda stanowi niemałą pozycję w budżecie. Najprościej jest podstawić pod rynnę beczkę, a następnie przy użyciu pompy pozyskiwać zgromadzoną w niej wodę. Można również kupić specjalne filtry do zamontowania na rynnie lub u jej wylotu, skąd woda kierowana jest do zbiornika. Wyposażono jej w zabezpieczenia przelewowe, nie ma więc zagrożenia, że jej nadmiar spłynie ze zbiornika na działkę. Są też małe pompy zanurzalne i lance z przewodem, które ułatwiają wykorzystanie tej wody. Bardziej zaawansowany sposób pozyskiwania i wykorzystania deszczówki to instalacja systemu zbierania wody opadowej. Woda gromadzona jest w zbiorniku, najczęściej zakopanym w ziemi koło domu. Jego wielkość powinna być dostosowana do wielkości połaci dachu, z której woda będzie zbierana. Przyjmuje się, że na 25 m2 powierzchni zbierającej wodę trzeba zarezerwować 1 m3 zbiornika.

ekoogród

Jakie korzyści przynosi posiadanie zbiorników wodnych?

Wszelkiego rodzaju oczka wodne są też jak najbardziej wskazane w ekoogrodzie. Wpływają na mikroklimat oraz zatrzymują część wody opadowej, przez parowanie oddając ją do atmosfery. Oczka wodne i strumienie korzystnie wpływają na mikroklimat wokół domu oraz są źródłem wody dla ptaków i drobnych zwierząt. Zatrzymują też pewną ilość wody opadowej, która parując, stopniowo wraca do atmosfery.

2. Właściwe wykorzystanie odpadów?

Jak wykorzystać odpady gospodarstwa domowego?

Odpady z gospodarstwa domowego to doskonały materiał na kompost, który jest nawozem idealnym dla amatorów ogrodnictwa. Kompostowanych odpadów można używać do nawożenia roślin przez cały sezon wegetacyjny. W ekologicznym ogrodzie, w którym obieg materii jest niezwykle istotny, kompostu nie powinno zabraknąć.

Jak zbudować kompostownik?

W sklepach ogrodniczych najczęściej dostępne są gotowe i  łatwe w montażu kompostowniki z tworzyw sztucznych. Umożliwiają one dobrą izolację materiału kompostowego, dzięki czemu aktywność bakterii rozkładających kompost jest możliwa również w okresie chłodów, co znacznie przyspiesza czas uzyskania kompostu. Dużą popularnością cieszą się jednak tradycyjne, drewniane kompostowniki, które można przygotować własnoręcznie. Można je wykonać z uprzednio okorowanych i zaimpregnowanych żerdzi o grubości około 7 cm. Najpierw wkopujemy w ziemię cztery elementy narożne, a następnie, w miarę napełniania przestrzeni, na przemian układamy belki poziome. Ciekawym materiałem na kompostownik są także palety transportowe. Dzięki skręceniu ze sobą kilku palet można w krótkim czasie stać się posiadaczem kompostownika.

ekoogród

W jaki sposób należy układać warstwy kompostu?

Niezależnie od tego czy będziemy kompostować w pryzmie, czy w kompostowniku, należy zastosować tę samą technikę formowania poszczególnych warstw materiału przeznaczonego do kompostowania. Dno kompostu powinna stanowić około 20 cm warstwa połamanych gałęzi i gałązek, z których najgrubsze układa się na spodzie (tzw. warstwa drenażowa). Kolejno tworzymy warstwę pochłaniającą składniki mineralne wymywane przez wodę z wyższych warstw pryzmy. Doskonałym produktem na tym etapie tworzenia kompostu jest torf, ziemia ogrodowa, słoma lub częściowo rozłożony zeszłoroczny kompost. Następnie układamy kolejne warstwy materiału, które przekładamy ziemią ogrodową lub drobno rozkruszoną gliną. Zaleca się, aby pryzma nie przekraczała 1,5 metra wysokości. Szczegół, na który należy zwrócić uwagę to zagłębienie uformowane na wierzchu pryzmy. Ułatwia ono wnikanie wody opadowej w głąb pryzmy kompostowej.

Co najlepiej nadaje się na kompost?

  • Zdrowe resztki roślinne;
  • Skoszona trawa oraz liście większości drzew i krzewów;
  • Chwasty bez nasion;
  • Obierki owoców i warzyw (z wyjątkiem cytrusów);
  • Fusy po kawie i herbacie (razem z filtrami);
  • Skorupki od jajek;
  • Rozłożony kompost zeszłoroczny (pełni funkcję aktywatora);
  • Rozdrobniona kora i wióry;
  • Muł i glony ze stawu;
  • Niezadrukowany papier i tektura (w niewielkich ilościach i rozdrobnione);
  • Popiół drzewny.

Dlaczego warto ściółkować rośliny?

Stosowanie ściółki poprawia żyzność i strukturę ziemi. Ściółka chroni wierzchnią warstwę gleby przed wysychaniem pod wpływem słońca i wiatru oraz zapobiega wzrostowi chwastów. W ogrodach ekologicznych do ściółkowania używa się materiałów organicznych, które rozkładając się w czasie sezonu wegetacyjnego, dodatkowo wzbogacając podłoże w składniki pokarmowe. Do najczęściej stosowanych należą kora, skoszona trawa, siano, słoma, przekompostowane liście, a przy uprawie roślin kwasolubnych – igły i gałązki roślin iglastych. Ściółkę najlepiej rozłożyć wiosną, kiedy ziemia jest wilgotna i już ogrzana – niedostateczna temperatura gleby może spowodować zahamowanie wzrostu roślin.

ekoogród

3. Czyste powietrze i gleba.

Dlaczego warto ściółkować rośliny?

Stosowanie ściółki poprawia żyzność i strukturę ziemi. Ściółka chroni wierzchnią warstwę gleby przed wysychaniem pod wpływem słońca i wiatru oraz zapobiega wzrostowi chwastów. W ogrodach ekologicznych do ściółkowania używa się materiałów organicznych, które rozkładając się w czasie sezonu wegetacyjnego, dodatkowo wzbogacając podłoże w składniki pokarmowe. Do najczęściej stosowanych należą kora, skoszona trawa, siano, słoma, przekompostowane liście, a przy uprawie roślin kwasolubnych – igły i gałązki roślin iglastych. Ściółkę najlepiej rozłożyć wiosną, kiedy ziemia jest wilgotna i już ogrzana – niedostateczna temperatura gleby może spowodować zahamowanie wzrostu roślin.

Jak dbać o czyste powietrze i wolną od zanieczyszczeń glebę?

Warto to robić nawet przy codziennych czynnościach pielęgnacyjnych. Pamiętajmy, że w ogrodzie nie wolno palić śmieci, niepotrzebnie używać maszyn spalinowych, należy korzystać tylko z olejów biodegradowalnych. Jeśli mamy większy trawnik, może warto pomyśleć o kosiarce napędzanej energią słoneczną. W ten sposób zminimalizujemy zanieczyszczenie powietrza w naszym otoczeniu. Zadbajmy również o czystość gleby w ogrodzie. Przede wszystkim nie wylewajmy tam odpadów chemicznych czy detergentów. Starajmy się też ograniczyć użycie nawozów do naturalnych, gdyż te sztuczne stosowane w dużych ilościach mogą zanieczyścić glebę, nie tylko tę w naszym ogrodzie.

W jaki sposób wykorzystywać energooszczędne źródła światła?

Obecnie na rynku mamy bardzo duży wybór lamp solarnych, które nie potrzebują doprowadzenia prądu, ponieważ wykorzystują energię słoneczną. Jeśli chcemy, by ogród był ekologiczny, postarajmy się zaplanować w nim jak najwięcej właśnie tego typu oświetlenia.

Dlaczego warto korzystać z lokalnych materiałów?

Urządzając ogród, warto wybierać materiały naturalne i najlepiej z pobliskiej okolicy. Gdy kupujemy potrzebne produkty, musimy mieć świadomość, że wiele z nich pochodzi z takich rejonów świata, gdzie nie tylko środowisko naturalne nie jest chronione, ale też nie są przestrzegane prawa pracowników. Na taras zamiast drewna egzotycznego lepiej więc wybrać rodzime, z lokalnego tartaku, bambusowe meble zastąpić wiklinowymi, a ścieżki i podjazd zrobić ze żwiru z pobliskiej żwirowni czy bruku produkowanego w niedalekim kamieniołomie. Dzięki temu posesja wtopi się w otaczający krajobraz. Dodatkowo pozwoli to zaoszczędzić na transporcie. Przy wyposażeniu ogrodu w elementy małej architektury warto pomyśleć o wykorzystaniu surowców wtórnych.

ekoogród

4. Dzikie zwierzęta w ogrodzie.

Czy warto zaprosić do ogrodu dzikie zwierzęta?

Bycie eko równa się stworzeniu warunków przyjaznych dla przedstawicieli fauny. Pamiętamy, że drobne zwierzęta w ogrodzie są nie tylko elementem natury. Jeśli zapewnimy im bezpieczeństwo i stworzymy dobre warunki bytowania, w zamian będą chroniły ogród przed inwazjami szkodników, które stanowią ich pokarm. Małym nakładem pracy możemy zaprosić drobne zwierzęta do ogrodu.

W jaki sposób zaprosić zwierzęta do ogrodu?

  • Zbudujmy oczko wodne lub inny zbiornik wodny. Będą go odwiedzać owady, gady, płazy, ptaki i drobne ssaki. Brzegi zbiornika powinny być łagodne, przynajmniej w niektórych miejscach, ponieważ to zapewni zwierzętom swobodę  poruszania.
  • Pozostawmy dla owadów (na przykład na obrzeżu ogrodu) kępy chwastów i wyższej trawy oraz powieśmy specjalne domki dla owadów pożytecznych (biedronek, dzikich pszczół, złotooków).
  • W oddaleniu od domu, w głębi ogrodu stwórzmy zakątki ze stertami gałęzi i kamieni, w których zamieszkają pożyteczne zwierzęta: jeże, żaby, ropuchy i jaszczurki.
  • Zamontujmy kupiony lub zbudowany samodzielnie karmnik dla ptaków.
  • Z myślą o ptakach powieśmy również budki lęgowe i ustawmy poidełka, załóżmy żywopłoty formowane i naturalne, w których znajdą schronienie i będą mogły gniazdować.
  • Posadźmy drzewa i krzewy owocowe, a także kwiaty mogące być pokarmem dla ptaków i innych zwierząt. Pomyślmy o roślinach, które lubią motyle (takich jak budleja Dawida, lilak pospolity, maliny, jeżyny, chabry, kocimiętki, lawendy, astry marcinki, macierzanki, floksy, maciejka, cynia, lak, smagliczka, onętek, żeniszek).
  • Pozostawmy w dolnej części ogrodzenia niewielkie otwory, które umożliwią migrację drobnym przedstawicielom fauny, na przykład jeżom chętnie odwiedzającym ogrody.
ekoogród

5. Rośliny w ekoogrodzie.

Dlaczego warto posadzić większe drzewa?

Drzewa są nie tylko „fabryką tlenu” ale także doskonałym schronieniem dla ptaków – naszych sprzymierzeńców w ogrodzie, ochroną przed silnymi wiatrami i niesionymi przez nie zanieczyszczeniami. Zgrabione jesienią liście  można zakompostować i uzyskać doskonały nawóz. Jeżeli chcemy zmniejszyć wysiłek przy grabieniu liści, posadźmy kilka drzew iglastych. Mniej śmiecą i efektywnie wyglądają przez cały rok. W ogrodzie ekologicznym nie powinno zabraknąć drzew owocowych, które stanowią źródło pokarmu dla zwierząt.

Dlaczego wybór odpowiednich roślin jest ważny?

Ekoogród to maksymalne zbliżenie się do natury. Rosnąca  w nim roślinność powinna być jak najbardziej urozmaicona. Zapobiega to masowemu pojawieniu się szkodników (ich rozwojowi sprzyjają monokultury) i stwarza korzystne warunki do życia pożytecznych organizmów, które pomagają zwalczyć szkodniki. Ważne, żeby rośliny pasowały do warunków panujących w ogrodzie, ponieważ wtedy będą zdrowo i bujnie rosły. Jeżeli ogród jest cienisty, nie sadzimy i nie siejemy w nim gatunków lubiących pełne słońce, i odwrotnie – nie wybieramy roślin cieniolubnych do słonecznych miejsc. Zwracajmy też uwagę na rodzaj gleby, w jakiej powinny rosnąć, na ich zapotrzebowanie na wodę oraz czy są odporne na choroby i szkodniki.

ekoogród

Na co zwrócić uwagę przy doborze roślin?

W nowoczesnym ekologicznym ogrodzie są to rośliny wymagające znikomej pielęgnacji, odporne na choroby i szkodniki, idealnie dobrane do panujących tam warunków. Gatunkami, które na pewno się sprawdzą, są wszystkie rodzime dla danego terenu. Nie wolno jednak wykopywać i przenosić do ogrodu roślin z lasu. Warto za to zachować część tych zastanych na działce, a uzupełnić je ozdobnymi, które dobrze się czują na sąsiednich posesjach. Wprowadzając obce rośliny, należy odpowiednio dobrać je do panujących warunków – jest to podstawa ogrodu ekologicznego.

Które grupy roślin są najodpowiedniejsze do ekoogrodu?

  • Iglaki - większość z nich praktycznie nie wymaga cięcia, kłopotliwej pielęgnacji oraz nie zrzuca igieł na zimę. Pamiętajmy, aby wybierać takie, które po osiągnięciu maksymalnego rozmiaru nie będą wymagały cięcia.
  •  Rośliny okrywowe - nie wymagają pielęgnacji, szybko pokrywają duży skrawek terenu i hamują wyrost chwastów; dobrze się sprawdzą nawet okrywowe róże.
  • Byliny – część  z nich jest dosyć kłopotliwa w uprawie, ale nie wszystkie: funkie, liliowce, piwonie czy juki karolińskie dobrze się sprawdzą dzięki silnemu umacnianiu gleby, małej ekspansywności i dużej odporności na szkodniki. Sprawdzą się też niektóre trawy ozdobne.
  • Rośliny cebulowe - co prawda wiele gatunków kwitnących latem trzeba będzie sadzić co rok, jednak poza posadzeniem nie wymagają wiele pielęgnacji.
  •  Mchy i porosty - nie pozbywajmy się ich, będzie to wyjątkowo naturalny  element w ekologicznym ogrodzie, który dodatkowo zabezpieczy glebę przed erozją.
  • Łąka kwietna - ciekawy sposób na zagospodarowanie ogrodu, który nie wymaga dużego nakładu pracy. Rozwiązanie to zbliża do natury, ponadto prezentuje się dobrze, nawet jeśli pozostawione jest same sobie. Łąka kwietna doskonale wpisuje się w ramy współczesnego ogrodu. Nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych oraz nawożenia, wertykulacji czy areacji, tak jak zwykły trawnik. Wystarczy jedynie czasami kosić (zwykle 2-3 razy w sezonie) oraz prawie nie trzeba jej podlewać. Łąkę kwietną z powodzeniem można samodzielnie założyć w każdym ogrodzie. Może więc warto zastanowić się, czy pracochłonnego dywanu z darni nie zastąpić właśnie taką mieszanką pełną kolorów.
  • Dziki zakątek z chwastami - przyciągnie on owady, między innymi pożyteczne biedronki, złotooki i murarki ogrodowe. Zwabią je też rośliny o dużych płaskich kwiatostanach, takie jak dzika marchew czy krwawnik. Unikamy pozostawiania odkrytej  gleby, bo to prowadzi do jej erozji, Wskazane jest aby rośliny były różnej wysokości, tak by tworzyły gęste grupy przenikających się pędów.
ekoogród
Autor

Poradnik został napisany przez Eksperta Target, który od wielu lat pomaga czytelnikom rozwiązywać problemy związane z uprawą, pielęgnacją i ochroną roślin.

Miłość do roślin i pasja do ogrodnictwa naszego Eksperta pomaga mu w tworzeniu wartościowych poradników, które szczególnie przydatne są ogrodnikom amatorom oraz posiadaczom ogródków działkowych.

Zapisz się do newslettera i pobierz bezpłatne poradniki!