Na czym polega system bezorkowy?

Bardzo wielu ogrodników pozostaje w przekonaniu, że musi często przekopywać ogród, by móc kontrolować chwasty i utrzymywać ziemię w należytym stanie. Przekopywanie jest ważne, gdy przygotowujemy teren pod ogród i dodajemy nawozy, lecz zbyt częste stosowanie tej techniki niszczy glebę, zwłaszcza jej strukturę, i powoduje zanik mikroflory glebowej. Znaleziono więc proste metody zapewniające ziemi odpowiednie warunki, bez naruszania jej struktury. Metody te nie tylko zapewniają dobrą kondycję gleby, lecz także oszczędzają ogrodnikom wiele czasu i pracy.

Zarówno tzw. zielony nawóz, jak i rośliny okrywowe są od wielu lat dodawane do gleby jako uzupełnienie zawartych w niej związków organicznych i nieorganicznych. By użyć „zielonego nawozu", należy wysiać rośliny w zwykły sposób, a następnie wyrwać je lub skosić. Korzenie mogą pozostać w glebie, ich rozkład wzbogaci ją w związki organiczne.

Wartość poszczególnych gatunków roślin, które uprawia się na nawóz zielony, określa się na podstawie wysokości masy organicznej oraz ilości dostarczanych do gleby składników pokarmowych. Najlepsze są gatunki, które mają szybki wzrost i dają w krótkim czasie duży plon masy organicznej. Stosując właściwy dobór roślin przeznaczonych na nawozy zielone w zależności od warunków glebowo-klimatycznych i racjonalne zabiegi agrotechniczne można w dużym stopniu zwiększyć żyzność i urodzajność zwłaszcza gleb lekkich.

Do uprawy na nawozy zielone doskonale nadają się rośliny motylkowe (np. łubin żółty, seradela, peluszka). Wzbogacają one glebę nie tylko w substancję organiczną, ale także są obfitym źródłem azotu oraz wielu innych cennych składników pokarmowych. Wartość nawozowa tej formy dokarmiania roślin zależy m.in. od ilości i składu chemicznego ściętej masy. Największą skuteczność nawozy zielone wykazują na glebach lekkich oraz ubogich w próchnicę. Odpowiednio dobrana mieszanka międzyplonowa może równoważyć nawet 0,75 wartości nawozowej pełnej dawki obornika.

Wybierając konkretny gatunek rośliny na nawóz zielony, należy kierować się terminem jego siewu, rodzajem gleby i celem jego przeznaczenia. Od lipca do połowy sierpnia wysiewamy rośliny, które zostaną ścięte jesienią (np. łubin czy gorczyca). Natomiast na przełomie sierpnia i września wysiewa się gatunki zimotrwałe, które będą ścięte dopiero na wiosnę. takie jak: żyto, wyka ozima, które będą przekopane wiosną.

Nawozy zielone mają zdolność poprawiania fitosanitarnego stanu gleby, poprzez zahamowanie rozwoju larw, nicieni i innych patogenów. Należy jednak pamiętać, aby nie uprawiać roślin z tej samej rodziny bezpośrednio po sobie. Wyjątek stanowi biofimigacja, czyli metoda zwalczania kiły kapusty przy pomocy innych roślin z rodziny krzyżowych (np. czarna rzepa, gorczyca, rzepak ozimy).

Zatrzymanie warstwy organicznej na glebie nie tylko chroni ją przed erozją i wzrostem chwastów, lecz także pomaga odżywiać i utrzymać ją w dobrym stanie. Ziemia pokryta ściółką zachowuje wilgotność, dobrze rozwija się w niej mikroflora i mikroorganizmy. Dobrą ściółkę mogą tworzyć ścięta trawa, kompost, liście, słoma czy wyrwane chwasty (bez nasion).

Jeśli tylko to możliwe, należy używać różnych materiałów. Różnorodna ściółka zapewnia równowagę poszczególnych związków odżywczych i pierwiastków śladowych. Resztki można pociąć lub rozdrobnić w inny sposób, by przyspieszyć ich rozkład. Glebę należy pokryć 5- 10 cm warstwą ściółki  lub nawet grubszą, jeśli chwasty stanowią problem. Pokryjmy ziemię całkowicie, ale zostawmy 2 cm odległości od łodyg i liści roślin. Na wiosnę dobrze jest zebrać ściółkę z zagonów i grządek, by pozwolić ziemi się nagrzać. Kiedy rośliny zaczną kiełkować, można rozsypać ją z powrotem.

Korzenie roślin chronią glebę przed erozją, rozluźniają jej strukturę i ułatwiają napowietrzenie. Sięgają też w głąb po minerały i pierwiastki śladowe. Postarajmy się wykorzystać ich siłę, by ulepszyć strukturę i żyzność gleby w naszym ogrodzie. Na obszarach leżących odłogiem zasadźmy nie rozprzestrzeniające się łatwo rośliny jednoroczne, takie jak portulaka czy ambrozja. Posłużą nam one za rośliny okrywowe, które zaraz po wydaniu nasion zetniemy i dodamy do kompostu. Ponadto warto sadzić rośliny płytko ukorzeniające się. Pamiętajmy jednak, by ściąć je i dodać do kompostu, zanim zaczną wydawać nasiona, by zwrócić ziemi mikroelementy, które pobrały. Powinniśmy zasadzić także rośliny okrywowe głęboko ukorzeniające się, takie jak lucerna. Ich korzenie rozluźniają zwartą strukturę gleby. Kiedy już przystąpimy do obsadzania ziemi, pamiętajmy, by co jakiś czas zmieniać rodzaj upraw z roślin płytko ukorzeniających się na głęboko ukorzeniające się.

Technika ta jest bardzo przydatna, gdy chcemy założyć mały ogródek w miejscu pokrytym darnią lub takim, na którym chwasty stanowią istotny problem. Jest także ceniona przez ogrodników mających problemy z kręgosłupem lub cierpiących na inne dolegliwości nie pozwalające na przekopywanie ziemi. Na początek powinniśmy pozbyć się z gleby jak największej liczby kłączy, korzeni, a z jej powierzchni usunąć wszystkie śmieci. Następnie przykryjmy ziemię dokładnie tekturą lub grubym papierem. Krawędzie tektury powinny na siebie zachodzić na długości około 8 cm. Tekturę należy zwilżyć i przykryć 10 cm warstwą ściółki w postaci ściętej trawy lub pociętych liści. Całość ponownie należy zrosić. Przez następne 2 tygodnie (jeszcze lepiej przez miesiąc lub dłużej) niczego nie ruszajmy, tak by trawa albo liście zgniły. Kiedy nadejdzie czas sadzenia, zróbmy dziurę w tekturze i zmiękczonej ziemi i posadźmy roślinę. Rozrzućmy dookoła niej ściółkę tak, by nie dotykała łodygi. Podczas sezonu wegetacyjnego usuwajmy wszystkie chwasty, jakie przebiją się przez tekturę lub papier. Jeśli potrzeba, dodajmy więcej ściółki. W następnym roku papier najprawdopodobniej całkowicie zgnije, a gleba będzie gotowa na przyjęcie każdej rośliny.