Pomiar pH gleby - jak mierzyć i dobrać pod odpowiednie rośliny

Odczyn gleby to jedna z cech gleby, stale się zmieniająca. Mierzy się go przy pomocy skali pH. Może być bardzo kwaśny (pH poniżej 5), kwaśny (pH 5-6), lekko kwaśny (pH 6,1-6,7), obojętny (pH 6,8-7,4), zasadowy (pH powyżej 7,4).

Pomiar pH wykonuje się na różne sposoby. Próbkę gleby oddać można do badania (płatnego) w stacji chemiczno-rolniczej. Praktyczne w użytkowaniu są także kwasomierze (phmetry). Niektóre z nich to proste przyrządy składające się z płytki, na której odrobinę ziemi zalewa się płynem wskaźnikowym. W zależności od wysokości pH uzyskuje się różne zabarwienia zawiesiny. Ich odcienie wystarczy porównać ze skalą, by odczytać wynik. Istnieją też mierniki pH analogowe (bez zasilania) oraz elektroniczne (na baterie). Ich sondy zagłębia się w glebie, a następnie odczytuje wynik na wyświetlaczu. Tego typu mierniki często pokazują również np. stopień wilgotności i zasolenia gleby.

Jednak najłatwiej i najszybciej zrobić pomiar przy pomocy pasków wskaźnikowych. Służy do tego Zestaw do badania pH gleby. W komplecie są paski wskaźnikowe, woda destylowana i kolorowa skala pH. Ulotka z tabelą, na której znajdują się optymalne wartości pH dla najczęściej uprawianych roślin, ułatwia podjęcie decyzji, czy potrzebne jest zakwaszenie gleby (obniżenie pH), czy wapnowanie (podwyższenie pH).

Przeczytaj także: Badanie odczynu gleby – 4 sposoby

Aby wykonać badanie pH gleby przy pomocy pasków wskaźnikowych, nie trzeba mieć wiedzy chemicznej ani innych specjalnych umiejętności. Badanie robi się szybko i łatwo, bez kontaktu z niebezpiecznymi substancjami. Poza tym przy pomocy pasków wskaźnikowych można mierzyć nie tylko pH gleby w ogrodzie, ale także podłoży np. w doniczkach, skrzynkach, podwyższonych grządkach, szklarniach, tunelach itp. Oto krok po kroku, jak to zrobić.

Do badania potrzebna jest tylko szczypta ziemi. Aby zbadać odczyn paskami wskaźnikowymi, które są w Zestawie do badania pH gleby, próbkę pobiera się z głębokości około 10 cm. Unikać trzeba miejsc np. przy krawężnikach, podmurówkach, fundamentach, pod stosami kompostowymi i pryzmami liści.

W tym samym ogrodzie gleba może mieć odmienne odczyny w różnych miejscach, np. w warzywniku, na skalniaku, trawniku, pod żywopłotem. Przyczyną są m.in. stosowane nawozy, które mogą zmieniać pH (zakwaszać lub odkwaszać w zależności od nawozu). Dlatego przy pomocy pasków wskaźnikowych próbki ziemi, pobrane z różnych miejsc, najlepiej badać osobno.

Szczyptę ziemi należy wsypać do czystego, małego pojemnika, np. kubeczka, słoika, filiżanki, spodka. Następnie dodaje się 10 ml (łyżkę) wody destylowanej. Nie trzeba jej oddzielnie kupować, gdyż znajduje się w małej buteleczce w Zestawie do padania pH gleby. Jej ilość wystarcza do zrobienia dziesięciu badań (tyle jest także pasków wskaźnikowych).

Gdy po wlaniu wody destylowanej ziemia opadnie na dno naczynia, co trwa chwilę, zawiesinę należy zamieszać. Następnie zanurza się w niej pasek wskaźnikowy (kolorową częścią). Wystarczy przytrzymać go chwilę w zawiesinie.

Po wyjęciu paska wskaźnikowego z zawiesiny należy go lekko strzepnąć. Następnie trzeba poczekać około 30 sekund, by odczytać wynik. Polega to na tym, że pasek przykłada się kolorową częścią do skali, która znajduje się w Zestawie do badania pH gleby. Wystarczy porównać, które barwy paska i skali są podobne.

W ogrodach, mieszkaniach, na balkonach i tarasach uprawiane są rośliny, które pochodzą praktycznie ze wszystkich zakątków świata. W naturalnych warunkach rosną na różnych glebach: od nieurodzajnych, suchych piasków, jak kaktusy i sukulenty, po urodzajne czarnoziemy. Wiele roślin przystosowało się do ziemi zasolonej przez morze, np. oleander. Bardzo dużo gatunków pochodzi z lasu, puszczy, dżungli. Wśród nich są m.in. azalia, borówka, różanecznik, żurawina. W ogrodach często uprawia się rośliny górskie, jak sosna górska (kosodrzewina) i wierzba alpejska. Mnóstwo roślin hodowanych jest przez człowieka od wieków, to np. dynia, grusza, jabłoń, ogórek, pomidor. Mimo to nadal zachowują genetyczne preferencje co do odczynu gleby.

Większość gatunków, w wyniku selekcji i krzyżowania przez człowieka, przystosowanych jest do warunków panujących na przeciętnych glebach, których odczyn zbliżony jest do pH 6,5 (lekko kwaśny). Należy do nich większość warzyw oraz drzew i krzewów owocowych. Wiele roślin, zwłaszcza ozdobnych oraz niektóre owocowe, mają jednak specyficzne wymagania pod tym względem – są kwaśnolubne lub zasadolubne. W przeciętnej ziemi rosną słabo lub nawet giną. Dlatego ważne jest, aby mieć przynajmniej ogólne rozeznanie na temat roślin o takich specjalnych wymaganiach.

Szczególnie dużo jest roślin kwaśnolubnych. Przykładowo, borówka amerykańska, borówka brusznica, bagno i żurawina powinny mieć zapewnioną ziemię bardzo kwaśną, której pH wynosi maksymalnie 5, zaś azalia, pieris, różanecznik, wrzos, wrzosiec – do 5,5 (kwaśną). Większość gatunków hortensji dobrze rośnie w glebie, której odczyn wynosi pH 4,5-6 (bardzo kwaśny i kwaśny). Najmniej wymagająca pod tym względem jest hortensja pnąca – dobrze sobie radzi, jeśli pH gleby wynosi nawet 5-6,5 )odczyn od kwaśnego do lekko kwaśnego). Warto wiedzieć, że odmiany niebieskie hortensji nie zakwitną w tym kolorze, dopóki nie zapewni się im ziemi kwaśnej. Bez spełnienia tego warunku ich kwiaty są zwykle różowe lub niebiesko-różowe. Hodowcy od lat pracują nad wyhodowaniem nowych roślin kwaśnolubnych, które są bardziej tolerancyjne co do odczynu gleby. Do takich zaliczana jest np. borówka kanadyjska.

Mniej liczna jest grupa rośli zasadolubnych, które często pochodzą z obszarów górskich. Sadzone są np. na skalniakach i skarpach. Zasadolubny jest np. wawrzynek wilczełko. Wiele roślin rosnących na ubogich górskich zboczach jest jednak przystosowanych do gleb o różnych odczynach – od kwaśnego do zasadowego. Przykładami są np. sosna górska (kosodrzewina), która świetnie znosi pH 4-8 (od bardzo kwaśnego do zasadowego).

Gleba w większości ogrodów ma pH 6-7, czyli jej odczyn jest od lekko kwaśnego do obojętnego. Zdarzają się jednak ogrody z ziemią bardzo kwaśną i kwaśną, bo tak ukształtowała je natura, np. na terenach leśnych i dawnych torfowisk. Zamiast zmieniać pH gleby, warto wykorzystać ten potencjał, sadząc rośliny kwaśnolubne. Podobnie postąpić można w ogrodach z glebą naturalnie zasadową, znajdujących się np. na terenach, gdzie występują skały wapienne.

W ogrodach z glebą o przeciętnym pH również można uprawiać rośliny kwaśnolubne oraz zasadolubne. Specjalnie dla nich wyodrębnia się rabatę, skalniak czy inny fragment ogrodu, na których systematycznie obniża się lub podwyższa pH gleby. Prosty i szybki sposób to korygowanie odczynu przy pomocy specjalnych preparatów jak Podłoże pH minus obniżający odczyn i Podłoże pH plus, który podwyższa odczyn gleby.

Przeczytaj także: Rośliny kwasolubne w ogrodzie – jak uprawiać oraz Nawozy zakwaszające – kiedy i jak stosować

Zestawienie poniżej uwzględnia optymalne pH dla różnych, popularnych roślin. Przedstawia z reguły wartości graniczne (najniższe i najwyższe). Na nieodpowiednie pH najbardziej wrażliwe są gatunki, które preferują jego wąski zakres. Sadząc rośliny obok siebie warto zwracać uwagę, aby ich wymagania co do odczynu gleby były podobne. Rosną wtedy lepiej, rzadziej chorują i łatwiej je pielęgnować.