Ściółkowanie gleby w ogrodzie - poradnik

Powody, dla których ściółkuje się glebę, są różne. Dla wielu osób najważniejszy jest aspekt dekoracyjny. Wyściółkowane rabaty czy iglaki wyglądają na bardziej zadbane, a w ogrodzie panują ład i harmonia. Rośliny, na tle takiego pokrycia gleby, prezentują się również efektowniej. Ich kwiaty, gałązki, ulistnienie są lepiej wyeksponowane. Czasem dekoracyjne ściółki, np. z marmurowych kamyków czy kolorowych zrębków, to także ważny element aranżacji posesji. Ich barwy mogą być dopasowane pod odcienie mebli ogrodowych, kostki brukowej, elewacji lub stolarki domu, a nawet karoserii samochodu.

Ściółkowanie może też ułatwiać pielęgnację roślin. To skuteczny sposób na ograniczenie wyrastania chwastów. Dzięki temu mniej jest pielenia ręcznego i oprysków herbicydami (czasem w ogóle nie są potrzebne). Poza tym okryta gleba jest mniej narażona na wysychanie zarówno latem, jak i zimą. Ogrody, w których używa się ściółek, rzadziej wymagają podlewania. Zimą zaś gleba mniej zamarza, co ułatwia roślinom pobieranie wody podczas mrozów. To istotne, jeśli w ogrodzie są rośliny zimozielone, jak laurowiśnie, różaneczniki, tuje (żywotniki). Systemy korzeniowe ściółkowanych roślin są także mniej narażone na duże różnice temperatury.

Niektóre ściółki zmieniają właściwości fizykochemiczne gleby, np. podwyższają lub obniżają jej odczyn. Przykładowo, odczyn obniżają kamyki granitowe, kora nieodkwaszona, Torf ogrodniczy kwaśny, trociny, zrębki. Dlatego takie ściółki polecane są do roślin kwaśnolubnych, jak azalia, hortensja, magnolia, pieris, różanecznik, wrzos, wrzosiec. Cisy warto ściółkować korą sosnową, gdyż chroni je przed fytoftorozą (chorobą grzybową).

Ściółki z materiałów organicznych po jednym lub kilku sezonach (w zależności od ich rodzaju) naturalnie się rozkładają i zamieniają w próchnicę. Taka gleba lepiej zatrzymuje wodę oraz składniki pokarmowe, rozwijają się w niej pożyteczne mikroorganizmy. To sprawia, że rośliny rosną lepiej.

Przeczytaj także: Jak ograniczyć podlewanie ogrodu – 10 pomysłów

Materiał użyty na ściółkę powinien spełniać zarówno oczekiwania oraz potrzeby właściciela ogrodu, jak i preferencje roślin. W tym samym ogrodzie można używać różnych ściółek. Przykładowo, na rabaty reprezentacyjne nadają się np. kora, szyszki, Torf ogrodniczy odkwaszony, Torf ogrodniczy kwaśny, zrębki, kamyki. W sadzie wykorzystać można skoszoną trawę. W warzywniku sprawdzą się m.in. agrotkanina, słoma, wełna owcza, włókno kokosowe.

Dla wielu osób ważne jest, aby ściółka była przede wszystkim estetyczna. Dla innych bardziej istotne są praktyczne atuty, np. ograniczenie podlewania i wyrastania chwastów albo poprawa żyzności gleby. Rodzaje ściółek to także kwestia mody oraz gustu. Jedni preferują okrycia gleby o neutralnym charakterze, a inni wręcz odwrotnie – wolą ściółki zwracające uwagę kolorami i fakturami.

Ściółki najczęściej dzieli się na naturalne oraz syntetyczne. Oba rodzaje mają zalety oraz wady.

Przeczytaj także: Jak wykorzystać skoszoną trawę

Tego typu ściółki wykonuje się materiałów naturalnych. Z reguły są one biodegradowalne, czyli ulegają stopniowemu rozkładowi. Najszybciej rozkładają się drobna kora, słoma, skoszona trawa. Nieco dłużej (kilka sezonów) trwa biodegradacja grubej kory, szyszek, wełny owczej, włókna kokosowego, zrębków. Nie rozkładają się kamyki. Ściółki z nich to spory wydatek. Ich trwałość jest jednak praktycznie nieograniczona; nadają się również do mycia. W ogrodach najczęściej używa się otoczaków oraz grysu z naturalnych skał, jak dolomit, granit, marmur.

Większość materiałów na ściółki naturalne kupuje się w sklepach ogrodniczych. Niektóre można także robić we własnym zakresie z odpadów ogrodniczych, np. zrębki z gałązek przyciętego żywopłotu lub krzewów owocowych. Przy okazji zmniejsza się ilość wyrzucanych śmieci. Tania jest ściółka ze skoszonej trawy.  Wykorzystać też można szyszki z niektórych iglaków, np. jodeł, modrzewi, sosen, świerków.

Rozkład ściółek organicznych bywa uważany za wadę. Takie okrycia gleby trzeba bowiem przynajmniejj raz w sezonie uzupełniać, ponieważ „znikają” po pewnym czasie. W rzeczywistości ściółki, po rozłożeniu, pozostają w glebie, wzbogacając ją w cenną próchnicę, co jest ich zaletą. Dlatego ściółkowanie warto traktować także jako użyźnianie ziemi. Aby wystarczyło na dłużej, można stosować materiały o większej kalibracji, np. korę grubą zamiast drobnej.

Niektóre naturalne ściółki pomagają regulować odczyn gleby. Najczęściej do tego celu wykorzystuje się korę nieodkwaszaną oraz Torf ogrodniczy kwaśny, gdyż wolno i długo zakwaszają ziemię. To materiały polecane do ściółkowania roślin kwaśnolubnych, jak azalie, magnolie, pierisy czy różaneczniki. Warto wiedzieć, że w sklepach ogrodniczych dostępne są też kora odkwaszona oraz Torf ogrodniczy odkwaszony, które sprawdzają się do ściółkowania innych roślin ogrodowych.

Przeczytaj także: Ściółki naturalne – z czego zrobić

Stosuje się je najczęściej w uprawie warzyw, krzewów owocowych oraz ozdobnych. To agrotkaniny i agrowłókniny produkowane z tworzyw sztucznych. Przepuszczają wodę i nawozy. Mogą mieć różne kolory, np. brązowy lub czarny, co sprawia, że są mało widoczne po ułożeniu na powierzchni ziemi. Agrotkaniny i agrowłókniny najpierw rozkłada się na gruncie, a następnie sadzi lub sieje rośliny w nacięciach, które wykonuje się na dowolny wymiar. Ściółki syntetyczne stosuje się głównie po to, aby ograniczyć rozwój chwastów oraz zapobiegać wysuszeniu ziemi. Stosuje się je w uprawie np. dyń, kapusty, ogórków, truskawek, iglaków. Ułatwiają pielenie roślin kłujących: berberysów, ostów ozdobnych, róż. Często używane są także jako spodnia warstwa pod ściółki dekoracyjne, np. z kamyków, kory, zrębków.

Trwałość agrotkanin i agrowłóknin wynosi kilka lat (w zależności od grubości i odporności na promieniowanie słoneczne). Jeśli stosowane są do uprawy roślin jednorocznych, np. ogórków, można ich używać w kolejnych latach do ściółkowania innych roślin nie spokrewnionych ze sobą (ze względów fitosanitarnych). W uprawie truskawek ściółka syntetyczna jest wykorzystywana zwykle przez 3-4 lata. W miarę starzenia pęka i potem trzeba ją wyrzucić. Pod krzewami ozdobnymi ściółki syntetyczne często pozostawia się na stałe, mimo iż z upływem lat tracą swoje właściwości (nie zawsze można je usunąć, np. z powodu rozrośnięcia się kłujących krzewów).

Przeczytaj także: Torf w ogrodzie – jak wykorzystać

Różne rodzaje ściółek bardzo często się łączy ze sobą, zarówno te wykonane z materiałów naturalnych, jak i syntetycznych. Powody bywają różne. Przykładowo, agrotkaniny i agrowłókniny wykorzystywane są jako spodnia warstwa pod inne ściółki, które mają ozdobny charakter. Dzięki temu dekoracyjne materiały, jak kora i zrębki, rozkładają się wolniej, albo dłużej zachowują estetyczny wygląd i nie zagłębiają się w ziemi, np. kamyki. Łatwiej też zebrać starą ściółkę, co jest istotne zwłaszcza w przypadku kamyków, by ją wyczyścić i znowu ułożyć na nowej agrotkaninie lub agrowłókninie.

Jeśli ściółka ma charakter ozdobny, różne materiały można łączyć według własnego gustu czy dostępności materiałów. Dla wielu osób sposób jej ułożenia jest formą ekspresji artystycznej, w której wykorzystują różne faktury i kolory. Niekoniecznie odmienne materiały trzeba mieszać. Aby uzyskać wzór na powierzchni ziemi, można wykorzystać m.in. obrzeża ogrodnicze, kostki brukowe czy większe kamienie. Między nimi rozkłada się różne ściółki, jak grys biały i szary czy zrębki żółte, pomarańczowe, czerwone.

Ściółka ma często za zadanie regulować odczyn gleby. Wtedy łączyć należy materiały o podobnych właściwościach, np. do ściółkowania różaneczników odpowiednie będą kora nieodkwaszona oraz Torf ogrodniczy kwaśny. Może je mieszać przed rozłożeniem na powierzchni ziemi albo dosypywać warstwami.

Naturalne materiały bywają łączone także ze względów ekonomicznych. Droższe materiały, jak gruba kora, uzupełniane są tańszymi, np. szyszkami lub własnoręcznie pociętymi zrębkami. Starej, naturalnej ściółki nie trzeba usuwać. Wystarczy ją uzupełnić świeżą.

W uprawie truskawek i poziomek ściółka chroni nie tylko przed wyrastaniem chwastów i zbyt szybkim wysychaniem gleby. Jej zadaniem jest też zapobieganie zapiaszczeniu owoców. Bardzo dobrym materiałem do ściółkowania truskawek i poziomek jest słoma. Ten materiał jednak szybko się rozkłada (w ciągu kilku miesięcy) i nie zawsze jest dostępny. Dlatego w uprawie truskawek i poziomek często stosuje się mieszane ściółki, np. maty z wełny owczej przez pierwsze 1-2 lata, a następnie rozkłada się na nich słomę czy pocięte wysokie trawy ozdobne.

Przeczytaj także: Ściółkowanie korą – 6 zalet oraz Żwirowe nawierzchnie w ogrodzie – jak pielęgnować