Szklarnia i tunel po sezonie – jakie prace wykonać

Zwykle ostatni miesiąc, gdy sieje się i sadzi warzywa pod osłonami nieogrzewanymi to sierpień. Na jesienny zbiór siać można w szklarni lub tunelu foliowym m.in. endywię, kapustę pekińską, pak choi, rzodkiewkę, sałatę masłową, szpinak. Sadzi się też rozsadę (wyhodowaną z nasion wysianych w lipcu), np. brokułów i kalafiorów. Większość z tych warzyw zbiera się do października czy listopada (dobrze znoszą małe przymrozki).

Późną jesienią w nieogrzewanej szklarni można też siać warzywa na zbiór wiosenny, np. sałatę i szpinak. Jednak jest to dość kłopotliwe, gdyż trzeba – od czasu do czasu – podlewać zasiewy (w czasie odwilży). Z tuneli zaś lepiej zdjąć folię na zimę (konstrukcję się zostawia). W ich obrysie można posiać warzywa na nowalijki i przykryć je agrowłókniną.

Przeczytaj także: Siew warzyw pod osłonami w sierpniu

Wszelkie resztki roślin pozostawione na zimę w szklarni lub tunelu (nawet jeśli zdejmie się z niego folię) zwiększają ryzyko chorób i inwazji szkodników w następnym sezonie. Na małej powierzchni zwykle jest ich wiele. Koniecznie należy je usunąć! Nie można zapomnieć także o wyczyszczeniu stołów i półek. Na resztkach roślin dogodne warunki zimowania mają bowiem grzyby chorobotwórcze oraz wiele uciążliwych szkodników, jak mączliki, przędziorki, ślimaki. Z usuwaniem resztek roślin nie należy zwlekać aż do wiosny. Już zimą – w czasie odwilży - mogą na nich żerować ślimaki nagie (np. pomrowik plamisty). Poza tym wysprzątana szklarnia czy teren przeznaczony na tunel foliowy umożliwiają wczesne rozpoczęcie sezonu - już na przedwiośniu. Pod osłonami warzywa sieje się nawet już od końca lutego.

Przeczytaj także: Jak się pozbyć mączlików - 5 sposobów

W przypadku tunelu jesienne porządki – po zebraniu warzyw - warto zacząć od folii. W pierwszej kolejności należy ją wyczyścić miękką szczotką i umyć wodą (przy pomocy węża ogrodowego). W ten prosty sposób usuwa się pył, ziemię oraz jaja i larwy owadów ukryte w zakamarkach. Gdy folia przeschnie, trzeba zdjąć ją ze stelaża oraz naprawić uszkodzenia (może je skleić zgrzewarką lub przy pomocy specjalnej taśmy).

Zdejmowanie folii zajmuje trochę czasu, ale przedłuża jej żywotność. Poza tym do uszkodzeń folii najczęściej dochodzi zimą, zwłaszcza podczas obfitych opadów mokrego śniegu i silnych wiatrów. Jeśli opady śniegu są duże, może zostać zniszczony także szkielet tunelu (jego pogięte elementy często trudno naprawić). Folię trzeba złożyć oraz przechowywać w suchym i ciemnym miejscu. Można też folię zapakować do dużej torby lub worka, który nie przepuszcza światła (promieniowanie słoneczne przyśpiesza starzenie folii). Jeżeli folia jest zbyt zniszczona, należy ją wyrzucić (nadaje się do recyklingu), a zimą kupić nową. Przeciętna trwałość folii wynosi od 3 do 5 lat.

Jeżeli jest możliwość, tunel warto przenieść w inne miejsce w ogrodzie. Gdy zrobi się to jesienią, łatwiej będzie wiosną rozpocząć sezon. Wystarczy bowiem wtedy tylko zamocować folię na stelażu. Wiosną gleba bywa zmrożona nawet jeszcze w marcu i kwietniu, co utrudnia mocowanie stelaża w nowym miejscu.

Przed zimą myje się (wężem ogrodowym) folię na tunelu. Gdy wyschnie, trzeba ją zdjąć i przechować do wiosny. W przypadku szklarni także warto umyć szyby, zdjąć i uprać zasłony zacieniające (jeśli były stosowane). Należy też zrobić przegląd szklarni. W razie potrzeby należy pomalować elementy konstrukcyjne (najlepiej białą farbą, gdyż ten kolor poprawia warunki świetlne pod osłonami), wymienić kit czy pęknięte szyby oraz naprawić zawiasy okienek i drzwi.

Bardzo ważne jest wyczyszczenie doniczek, wiaderek i narzędzi. Trzeba z nich usunąć resztki ziemi i roślin, a następnie umyć. Do wody warto dodać Mydło potasowe ogrodnicze z czosnkiem, które jest wytwarzane z naturalnych olejów roślinnych. Umyte przedmioty można przechowywać w szklarni. W uporządkowanej, wyczyszczonej szklarni szkodniki oraz patogeny chorobotwórcze mają mniejsze szanse, by przetrwać zimę.

Dezynfekcję szklarni robi się raz w roku (po zebraniu plonów jesienią) lub co kilka lat. Potrzebna jest zwłaszcza wtedy, gdy w szklarni wystąpiły masowo szkodniki lub duże nasilenie chorób roślin. Jeden z popularniejszych sposobów w uprawach amatorskich to siarkowanie szklarni. Tuneli foliowych nie należy dezynfekować siarką! Siarkowanie skraca żywotność foli. Lepiej co roku przed zimą zdjąć folię ze stelaża.

Do dezynfekcji szklarni można użyć granulowanej siarki, którą kupuje się w sklepach ogrodniczych. Granulki wsypuje się do metalowego pojemnika, podpala i zostawia w zamkniętej szklarni. Wydzielający się z niej dwutlenek siarki jest toksyczny dla szkodników i chorobotwórczych grzybów, ale także dla ludzi i zwierząt domowych. Dlatego siarkowanie, które powinno trwać kilka godzin, trzeba przeprowadzać bardzo ostrożnie i unikać wdychania oparów (nie wolno w tym czasie wchodzić do szklarni). Na zakończenie należy otworzyć drzwi i okienka, aby szklarnię wywietrzyć (co najmniej kilkanaście godzin).

Trzeba wiedzieć, że wiele szkodników zimuje w załamaniach podmurówki szklarni. Korzystnie jest pokryć ją jesienią powłoką wapienną, która uszczelni zakamarki i szczeliny (zimowe kryjówki szkodników), co utrudni im przetrwanie do wiosny. Nadaje się do tego Wapno do bielenia o zwiększonej przyczepności. Zwykle 1 kg wapna miesza się z 1 l wody (do malowania pędzlem). Nie należy też zapomnieć o dezynfekcji narzędzi tnących, jak sekatory i nożyczki. Ostrza można przetrzeć np. denaturatem.

Pod osłonami zwykle prowadzi się uprawy bardzo intensywnie, nierzadko co roku uprawiane są te same gatunki roślin. Gdy tylko kończy się zbiór jednych roślin, siane i sadzone są następne. Poza tym rośliny często rosną w dużym zagęszczeniu. To powoduje, że szybciej dochodzi do tzw. zmęczenia i wyjałowienia gleby. Aby tego uniknąć, można co roku wymieniać podłoże, ale jest to czasochłonne i kosztowne (trzeba zainwestować w świeże podłoże). Inny sposób to zasilanie nawozami organicznymi po zakończeniu sezonu, czyli jesienią. Polecane są zwłaszcza kompost świeży, Obornik bydlęcy, Obornik koński, Obornik kurzy.

Jesienią warto też zmierzyć odczyn gleby, czy jest prawidłowy. Dla większości warzyw uprawianych pod osłonami najlepsze jest pH 6-7. Odczyn łatwo ustalić we własnym zakresie. Służy do tego Zestaw do badania pH gleby.

Przeczytaj także: Zmęczenie gleby – na czym polega oraz Obornik granulowany – jak stosować jesienią

W szklarni i tunelu (nawet jeśli zdjęto z niego folię) mogą zimować zarówno jaja ślimaków, jak i postacie dorosłe. Jaja – najczęściej bezbarwne, okrągłe lub owalne, o długości 1-2 mm - ukryte są w glebie, zwykle w najbardziej wilgotnych miejscach, np. pod zaschniętymi liśćmi warzyw czy stosami resztek roślinnych. Postacie dorosłe i młode, które często wykluwają się jesienią, chowają się na zimę między kamieniami i płytami, z których jest ułożona ścieżka, pod donicami, deskami i innymi przedmiotami ustawionymi na ziemi, a także pod resztkami roślin. Wiele z nich ginie w wyniku przekopywania i grabienia gleby jesienią. To jeden z powodów, dla którego lepiej uporządkować szklarnię lub tunel jesienią, a nie – wiosną.

Niektóre gatunki ślimaków, jak pomrowik plamisty (bezskorupowy), żerują nawet w czasie odwilży zimą. Wystarczą zaledwie 2°C! Zimą rzadko można zauważyć osobniki dorosłe (mają do 4,5 cm długości). Częściej o tej porze roku żerują osobniki młode, o długości zaledwie kilku milimetrów, które trudno zauważyć na tle ciemnej powierzchni gleby. Dlatego na stałe warto mieć w szklarni Pułapkę na ślimaki. Pozwala ona monitorować obecność ślimaków pod osłonami. W razie stwierdzenia ich obecności, można zastosować preparat ślimakobójczy Ferramol. W jego składzie jest fosforan żelaza, który występuje naturalnie w środowisku i ulega biologicznemu rozkładowi. Wabi ślimaki i jest przez nie chętnie zjadany. Nie ma okresu karencji. Po zjedzeniu preparatu ślimaki chowają się w kryjówkach i tam zamierają (na powierzchni gleby nie zostają obumarłe osobniki).

Przeczytaj także: Ślimaki nagie - 7 sposobów zwalczania

Jesienią pod osłonami mogą się czasem zagnieździć myszy i szczury. Ich obecności sprzyja duża liczba przedmiotów pozostawionych na zimę: skrzynek, donic, desek, beczek itp., a także resztek owoców, warzyw, ziaren (np. słonecznika). Dlatego uporządkowanie szklarni i tunelu przed zimą to najlepsza profilaktyka, by zapobiec inwazji gryzoni. Jeżeli jednak osiedlą się pod osłonami, co można poznać m.in. po odchodach w miejscach żerowania czy nagryzionych przedmiotach, należy wyłożyć trutki, najlepiej w stacji deratyzacyjnej, by zapobiec przypadkowemu zatruciu np. zwierząt domowych. Skutecznym preparatem w formie przynęty jest Granulat na myszy i szczury Esca Pellet. Przeznaczony jest do zwalczania szczurów i myszy we wnętrzach, wokół budynków oraz na terenach otwartych. W jego składzie jest substancja czynna o działaniu przeciwzakrzepowym (brodifakum, 0,0025 g/100 g).