Jakie warzywa nie lubią obornika?

Obornik jest bardzo dobrym źródłem składników pokarmowych dla wszystkich warzyw. Wzbogaca także glebę w materię organiczną (próchnicę). Rozkłada się stopniowo przez kilka lat. Azot znajdujący się w oborniku przechodzi w formę amonową i azotanową, stając się dostępny dla roślin. Gdy dawka obornika jest za duża, a czas krótki między nawożeniem a pobraniem azotu przez rośliny, zdarza się, że warzywa pobierają go w nadmiarze. Mogą zostać wtedy „spalone” lub przenawożone. Na spalenie najbardziej są narażone kiełkujące rośliny oraz rozsada. To może się zdarzyć w przypadku wszystkich warzyw, zwłaszcza jeśli stosuje się świeży obornik.

Starsze rośliny mają różne wymagania pokarmowe. W warzywniku obornik najlepiej stosować co cztery lata. W pierwszym roku po oborniku uprawia się warzywa o największych potrzebach pokarmowych, np. arbuz, bakłażan, brokuł, cukinia, dynia, kabaczek, kalafior, kapusta, ogórek, papryka, pomidor, por, szparag.

W drugim roku po oborniku sieje się lub sadzi takie warzywa jak bób, burak, cebula, fasola, groch, koper, marchew, pasternak, pietruszka, pomidor, por, rzodkiewka, seler, a w trzecim roku po oborniku m.in. fasolę, groch, marchew, pasternak, pietruszkę, pomidor (odmiany niskie).

Niektóre warzywa potrafią częściowo nawozić się same. To rośliny z rodziny bobowatych, jak bób, groch czy fasola, które wchodzą z symbiozę bakteriami brodawkowymi wiążącymi azot atmosferyczny. Dlatego azotu z gleby, dostarczanego w oborniku, potrzebują tylko w początkowym okresie wzrostu, zanim rozwinie się ich współpraca z bakteriami wiążącymi azot.

Przeczytaj także: Obornik granulowany – jak stosować jesienią

Choć wszystkie warzywa dobrze rosną na oborniku, niekoniecznie im on służy z innych powodów. Przede wszystkim zapach świeżych nawozów zwierzęcych, ale też nierozłożonego całkiem kompostu oraz resztek roślinnych (np. nieusuniętych po poprzednim sezonie) zwabia niektóre szkodniki. Popularne są zwłaszcza śmietka kiełkówka i śmietka glebowa. Osobniki dorosłe tych gatunków są bardzo podobne i trudno je odróżnić. Przypominają z wyglądu szare muszki (mają około 5 mm długości); żywią się nektarem kwiatów. Samice, zwabione zapachem np. obornika, składają jaja blisko kiełkujących nasion. Np. pod grudkami ziemi. Larwy najpierw odżywiają się resztkami roślinnymi, a następnie zaczynają zjadać wschodzące rośliny. Bardzo często uszkadzają je zanim na powierzchni pojawiają się zielone listki. Śmietki często żerują na wschodzących warzywach strączkowych, jak bób, fasola, groch. Czasem uszkadzają też m.in. cebulę, dynię, kapustę. Największe szkody wyrządzają larwy pierwszego pokolenia (wiosną). Kolejne pokolenia pojawiają się latem i jesienią.

Inny szkodnik, którego wabi zapach obornika to połyśnica marchwianka. Jej larwy zjadają wschodzącą marchew oraz wygryzają korytarze w korzeniach starszych marchewek. Czasem połyśnice żerują także na pietruszce i pasternaku.

W świeżym nawozie zwierzęcym mogą także przetrwać grzyby wywołujące choroby roślin, np. chwościka buraków, oraz nasiona chwastów. To powoduje, że rośliny uprawne gorzej rosną. Tego problemu nie ma z granulowanymi nawozami zwierzęcymi, gdyż pozbawione są nasion chwastów, jaj i larw owadów, nicieni oraz innych patogenów chorobotwórczych. To np. Obornik bydlęcy granulowany, Obornik koński granulowany, Obornik kurzy granulowany.

Przeczytaj także: Obornik koński granulowany – jak stosować oraz Jak stosować płodozmian warzyw - poradnik

Z jednej strony bób bardzo dobrze rośnie na oborniku, gdyż to warzywo o dużych potrzebach pokarmowych. Jednak z drugiej - świeży obornik zwabia jego groźne szkodniki: śmietkę kiełkówkę i śmietkę glebową. Inwazja tych muchówek może spowodować, że bób zostanie zniszczony zanim wzejdzie albo jak tylko pojawią się pierwsze listki.

Dlatego najlepiej uprawiać bób w drugim lub trzecim roku po nawożeniu obornikiem. Wtedy zapach tego nawozu przestaje działać na śmietki jak wabik. W przypadku bobu inwazji śmietek można dość łatwo zapobiegać. Przede wszystkim bób trzeba siać jak najwcześniej, najlepiej w marcu. Wtedy, gdy wiosną śmietki zaczynają składać jaja, wyrośnięty bób jest dla nich nieatrakcyjny. Zagon z posianym bobem można też okrywać, aby szkodniki nie mogły złożyć jaj w pobliżu wschodzącego bobu – w tej roli świetnie się sprawdza np. biała agrowłóknina.

Przeczytaj także: Uprawa warzyw na podwyższeniach - poradnik

Popularną chorobą buraków jest chwościk. Jej objawy to liczne, drobne plamki (w obwódkach czerwonych, brązowoczerwonych lub brązowych) na liściach i na ogonkach liściowych. Następnie liście zasychają częściowo lub całkowicie.

Grzyb, który wywołuje chwościka, może przetrwać m.in. w resztkach buraków pozostawionych na zagonie, ale też w nawozie zwierząt, które jadały chore buraki. Dlatego profilaktycznie lepiej unikać uprawiania buraków w drugim roku po nawożeniu obornikiem, jak to jest zalecane, lecz poczekać dłużej. Jednak ta wskazówka dotyczy tylko obornika świeżego, np. z obory czy pola. Chorobotwórczych grzybów, ale też jaj i larw, nie ma w obornikach granulowanych, gdyż są eliminowane w procesie produkcji. Pod buraki nadają się np. Obornik bydlęcy granulowany, Obornik koński granulowany, Obornik granulowany kurzy.

Warto wiedzieć, że niektóre odmiany buraków są bardziej odporne na chwościka. To m.in. Chrobry, Czerwona Kula, Opolski, Rywal.

Przeczytaj także: Choroby i szkodniki buraków – objawy i zwalczanie

Nie ma dużych wymagań co do gleby. Może być ona przeciętna, ale nie powinna być podmokła oraz świeżo nawożona obornikiem. Zapach nawozu zwierzęcego, ale także nie w pełni rozłożonego kompostu oraz resztek roślinnych, zwabia bowiem śmietkę kiełkówkę – groźnego szkodnika grochu. Podobnie jak w przypadku bobu oraz fasoli, larwy śmietki niszczą kiełkujące rośliny. Groch dobrze rośnie na oborniku, ale dopiero w drugim i trzecim roku po zasileniu nim gleby!

Bardzo skutecznym sposobem, aby grochu nie zniszczyła śmietka kiełkówka, jest wczesny siew, czyli w marcu. Dzięki temu groch zdąży wzejść, zanim wylęgną się larwy tego szkodnika. Od razu po posianiu grochu można też zagon okryć białą agrowłókniną. Dla śmietek to bariera nie do pokonania, dzięki czemu nie mogą złożyć jaj w pobliżu kiełkującego grochu.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować groch

Najlepiej fasolka rośnie w ziemi żyznej, zasobnej w próchnicę, np. pochodzącej z rozłożonego obornika. Niestety, zapach świeżego obornika zwabia muchówki, których larwy niszczą wschodzącą fasolę. To śmietka kiełkówka oraz śmietka glebowa. Dlatego najlepiej nie uprawiać fasoli w pierwszym roku po oborniku. Problemu nie ma, jeżeli fasolę uprawia się w drugim i trzecim roku po tym nawozie.

Uszkodzenia fasoli, spowodowane przez śmietki, mogą być czasem tak duże, że rośliny zamierają. Czasem fasola w ogóle nie wschodzi, gdyż śmietki mogą niszczyć kiełki znajdujące się pod ziemią. Warto wiedzieć, że nie tylko obornik zwabia śmietki. Nęci je również zapach świeżego kompostu, rozkładających się zielonych nawozów czy kwiaty w kolorach białym i żółtym.

Na oborniku dobrze rośnie fasolka szparagowa, dlatego wiele osób lubi stosować ten nawóz. Aby śmietki nie złoży jaj obok kiełkującej fasoli, zagon okrywa się, od razu po siewie, np. białą agrowłókniną.

Przeczytaj także: Choroby i szkodniki fasoli – objawy i zwalczanie

Bardzo dobrze rośnie na oborniku, ale dopiero w drugim i trzecim roku po zasileniu nim gleby. Zapach świeżego obornika, ale też naci marchwi, świeżego obornika i resztek roślinnych  zwabia połyśnicę marchwiankę. To szkodnik trudny do zwalczania, który może zniszczyć nawet cały plon. Połyśnica marchwianka jest muchówką. Jej postacie dorosłe z wyglądu przypominają czarne muszki. Szkody wyrządzają ich białe larwy. Zjadają one wschodzącą marchewkę oraz wygryzają korytarze w korzeniach marchwi starszej. W efekcie siewki giną, zaś korzenie starszych roślin nie nadają się do jedzenia, gdyż są w nich larwy.

Aby uchronić marchew przed połyśnicą, nie wystarczy unikać uprawiania jej od razu po nawożeniu obornikiem. Warto siać marchew wcześnie, nawet tuż przed zimą. Pielenie i przerywki marchewki, która wzeszła zbyt gęsto, lepiej robić wieczorem. Zagon ze wschodzącą marchwią można okryć np. białą agrowłókniną. Warto wiedzieć, że odmianą marchwi naturalnie odporną na połyśnicę marchwiankę jest Flyaway.

Przeczytaj także: Choroby i szkodniki marchwi – objawy i zwalczanie

Oborniki mają odczyn zbliżony do obojętnego lub zasadowy. To sprawia, że podnoszą pH gleby. Zwykle nie są to duże wartości, ale czasem zdarza się, że jeśli odczyn gleby był przed nawożeniem obornikiem zbliżony do obojętnego, po zasileniu może stać zasadowy. Wiele warzyw bardzo dobrze rośnie w takiej glebie.

Wyjątkiem jest rzodkiewka. Jeśli odczyn gleby wzrasta powyżej pH 7, rośnie ryzyko wystąpienia parcha zwykłego rzodkiewki. Chorobę łatwo rozpoznać, gdyż na zgrubieniach korzeniowych powstają zmiany przypominające kratery i krosty. Wywołują ją bakterie, których rozwojowi sprzyja pH gleby powyżej 7, a także wysoka temperatura (25-28°C). Dlatego parch może wystąpić na rzodkiewce rosnącej na świeżo aplikowanym oborniku, ale nie musi. Poza tym nie zawsze obornik jest przyczyną parcha. Częstym błędem jest siew rzodkiewek w świeżo wapnowanej glebie. Ten zabieg bardziej podnosi pH gleby niż obornik.

Aby uniknąć parcha na rzodkiewkach, warto pamiętać, aby uprawiać to warzywo w drugim roku po oborniku. Optymalny odczyn gleby dla rzodkiewki wynosi pH 6,5-7. Łatwo go zmierzyć we własnym zakresie. Służy do tego Zestaw do badania pH gleby. Wynik otrzymuje się po około 30 sekundach.

Przeczytaj także: Choroby i szkodniki rzodkiewki – objawy i zwalczanie