Nawożenie drzew owocowych na jesień

Jesienią w drzewach owocowych, pod wpływem obniżającej się temperatury i coraz krótszych dni, zachodzą złożone procesy biochemiczne. W tym okresie przestają rosnąć i korzystać z fotosyntezy (samoodżywiania), do której są niezbędne m.in. światło oraz chlorofil (zielony barwnik). To czas ostatnich zbiorów owoców, zmiany barw liści oraz ich opadania.

Drzewa owocowe stopniowo przechodzą w stan spoczynku. Ten proces bywa niepotrzebnie wydłużany przez człowieka, np. przez zbyt późne cięcie letnie czy stosowanie nawozów z dużą zawartością azotu, co może się przyczyniać do mniejszej odporności na przemarzanie. Im bliżej zimy, tym mniejsze jest zapotrzebowanie drzew owocowych na wodę i składniki pokarmowe. Zapasy znajdujące się w pniach, gałęziach, a także korzeniach, pomagają im w dobrej kondycji przetrwać zimę – czas suszy z powodu zamarznięcia gleby, braku światła, niskiej temperatury.

Jednocześnie drzewa owocowe przygotowują się do kolejnego sezonu. Jeśli jesienią brakuje im składników pokarmowych w glebie, będą kwitły i owocowały słabo lub wcale. Niedożywione drzewa wydadzą owoce małe, słabo wybarwione, o mniej intensywnym smaku i aromacie, z tendencją do przedwczesnego opadania.

W przypadku orzechów włoskich często mówi się o „wyradzaniu”. Owoce starych orzechów mogą stawać się gorzkawe, mniejsze, z bardziej twardą skorupą. Nie jest to jednak spowodowane zmianą genów lecz brakiem nawożenia. Zarówno w przypadku orzechów włoskich, jak i pozostałych drzew owocowych nie można tylko zbierać plonu. Trzeba pamiętać, że drzewa, do zawiązania owoców, wykorzystują bardzo dużo składników pokarmowych znajdujących się w glebie. Po wyglądzie owoców można ocenić, czy drzewa miały w sezonie ich wystarczającą ilość. Owoce z drzew systematycznie zasilanych są nie tylko dorodne, ale także lepiej się przechowują.

Na niedobory składników pokarmowych szczególnie narażone są drzewa zaszczepione na skarlających podkładkach, gdyż ich systemy korzeniowe są mniejsze, a także posadzone w ziemi lekkiej, z której składniki pokarmowe są łatwiej wymywane. Zwiększone zapotrzebowanie na dodatkowe składniki pokarmowe występuje po latach bardzo mokrych lub upalnych, a także dużych zbiorach i utracie części korony.

Jesień to dobry czas, by na koniec sezonu nadrobić zaległości w nawożeniu drzew owocowych. Większość dostarczonych w tym okresie składników pokarmowych drzewa przyswajają dopiero w następnym sezonie. Dzieje się tak, gdyż muszą one najpierw dotrzeć do korzeni, a na to potrzeba czasu.

Długo w glebie przemieszcza się np. fosfor. To pierwiastek niezbędny m.in. do kwitnienia i owocowania. Jego obecność w glebie pozytywnie wpływa dla przyswajanie potasu, który ma ogromny wpływ na gospodarkę wodną roślin i odporność na suszę, zarówno zimową, jak i letnią. Jeśli drzewa owocowe mają wystarczającą ilość fosforu od początku sezonu, lepiej się korzenią, a ich owoce są dorodniejsze, z większą ilością witamin i innych składników, a także lepiej się przechowują.

Nawożenie jesienne zapewnia drzewom owocowym lepszy start już od przedwiośnia, gdy tylko ruszą ich soki. Powinno także wzbogacać glebę w próchnicę. Jej bogatymi źródłami są nawozy organiczne, jak kompost, obornik, biohumus. Wszystkie można stosować także jesienią. Próchnica powstaje bowiem w rozkładu resztek materii organicznej – roślinnej, np. jesiennych liści i chwastów, a także zwierzęcych, m.in. obornika. Gleba, dzięki próchnicy, lepiej zatrzymuje wodę oraz składniki pokarmowe dostarczone w nawozach.

Przeczytaj także: Nawożenie drzew owocowych na wiosnę

Już od połowy lipca nie należy stosować do zasilania drzew owocowych nawozów zawierających dużo azotu. Najwięcej tego pierwiastka jest w moczniku. Dużo azotu jest także w wielkoskładnikowych nawozach mineralnych.

Jesienne nawożenie wykonuje się od sierpnia do listopada, w zależności od rodzaju nawozu. Ze względu na to, że często używa się nawozów organicznych, np. kompostu i granulowanego obornika, wygodniejszy jest zwykle termin późniejszy. Wcześniej bowiem z jesiennych i zimowych odmian jabłoni czy grusz spadają owoce na ziemię (mogą zostać zabrudzone). Pod drzewami zalegają także liście, które często się wygrabia. Nawóz, zbyt wcześnie zaaplikowany, może to utrudniać.

Przeczytaj także: Jak dbać o drzewa i krzewy owocowe jesienią

Zwykle wystarcza zasilić drzewa owocowe jeden raz jesienią. Tak postępuje się np. z kompostem i granulowanym obornikiem. To nawozy, które działają wolno i długo. Podobnie jest z biohumusem. Jednak ten nawóz jest stosowany najczęściej w postaci płynnej. Dodaje się go do wody w konewce i podlewa rośliny. Użyć go można jeden raz lub wielokrotnie, w zależności od kondycji drzew.

Nawozy aplikuje się nie przy pniach drzew, ale na powierzchni ziemi w obrysie koron. Im drzewo ma bardziej rozłożystą koronę, na tym większym terenie można aplikować nawóz.

Przeczytaj także: Jak rozpoznać objawy niedoboru składników pokarmowych

Do zasilania drzew owocowych jesienią najlepsze są nawozy organiczne, zwłaszcza kompost. To nawóz, którym nie można przenawozić. Łatwo go zrobić we własnym kompostowniku ustawionym w ogrodzie i używać od przedwiośnia do późnej jesieni. Zamiennikiem kompostu świeżego jest jego wersja granulowana, dostępna w sklepach ogrodniczych. Tak jak kompost własnoręcznie zrobiony trwale użyźnia glebę, zatrzymuje w niej wilgoć, dostarcza próchnicy. Dodatkowe zalety kompostu granulowanego: nie ma w nim nasion chwastów, jaj i larw szkodników, łatwo go przechowywać.

Z kompostu na bazie masy owocowo-warzywnej wytwarzany jest np. nawóz Bezpieczny Trawnik. Zasilać nim można zarówno trawniki, jak i rosnące na nich drzewa owocowe. Działa wolno oraz długo. Na bazie masy roślinnej wytwarzany jest również Nawóz ekologiczny do drzew i krzewów owocowych. Stosowany może być przez cały sezon wegetacyjny – od przedwiośnia do jesieni. Stanowi doskonałe źródło materii organicznej pochodzenia naturalnego. Dodatkowo zawiera składniki pokarmowe takie jak azot, fosfor czy potas. Nadaje się nawet do podsypywania młodych, sadzonych drzewek.

Do jesiennego nawożenia nadają się także Obornik bydlęcy granulowany oraz Obornik koński granulowany. Ich składniki uwalniają się stopniowo oraz długo bez ryzyka przenawożenia. Granulki pozbawione są szkodliwych nasion chwastów, jaj i larw owadów, nicieni oraz innych patogenów. Rozpadają się w glebie pod wpływem wilgoci.

Na początku jesieni stosować można Biohumus Max do warzyw i owoców. To nawóz organiczny w płynie, którym nie można przenawozić. Powstał w wyniku przetrawienia substancji organicznej przez dżdżownice kalifornijskie. Dostarcza roślinom składników pokarmowych, pobudza życie biologiczne gleby, poprawia walory smakowe owoców.

Przeczytaj także: Nawożenie roślin na jesień - poradnik

Jesienią – co kilka lat – warto sprawdzać odczyn gleby. Ziemia bowiem w naturalny sposób ulega zakwaszaniu (szybciej, jeżeli jest lekka, oraz wolniej, jeśli jest ciężka). Drzewa owocowe zaś najlepiej rosną, gdy jej odczyn jest lekko kwaśny lub zbliżony do obojętnego (przeciętnie to pH 6,7). Tylko wtedy korzenie mogą przyswajać wystarczająco dużo składników pokarmowych (oczywiście, jeżeli znajdują się one w glebie). Odczyn gleby można łatwo zmierzyć. Służy do tego np. Zestaw do badania pH gleby, w którym są paski wskaźnikowe oraz woda destylowana. Wynik otrzymuje się po około 30 sekundach.

Zabiegiem ograniczającym zakwaszenie gleby jest wapnowanie. To popularny zabieg np. w warzywnikach, wykonywany jesienią lub na przedwiośniu. W przypadku drzew owocowych odczyn gleby można korygować także stosując nawozy naturalne, np. oborniki granulowane,które wolno podwyższają odczyn gleby, a jednocześnie  wzbogacają ją w inne cenne składniki. 

Wolno odczyn ziemi podwyższają także Mączka bazaltowa i Bazalt granulowany (różnią się granulacją), wytwarzane z naturalnych skał bazaltowych. Ich główny składnik to krzemionka (około 50%), która wzmacnia ściany komórkowe roślin. Dzięki temu drzewa są bardziej odporne na choroby i szkodniki. W bogatym składzie tych nawozów są też glin, magnez, wapń, sód, potas, mangan, tytan, fosfor, siarka, bor, chrom, miedź, cynk, molibden, kobalt, jod, których drzewom owocowym, zwłaszcza starym, zwykle brakuje. Warto je stosować m.in. na glebach mocno wyeksploatowanych i nieurodzajnych.

Systematyczne stosowanie naturalnych nawozów, które lekko i wolno podwyższają odczyn gleby sprawia, że zwykle nie ma potrzeby klasycznego wapnowania.

Przeczytaj także: Odkwaszanie gleby – 7 sposobów