Z artykułu dowiesz się:
Co to są nawozy sztuczne?
Nawozy sztuczne to produkty przemysłu nawozowego, przetworzone chemicznie, których używa się do zasilania roślin. Wiele z nich produkowanych jest na bazie naturalnych składników, ale przy udziale substancji chemicznych. Do takich nawozów należą np. popularne superfosfaty otrzymywane przez zalanie zmielonych skał fosforytowych kwasem siarkowym (superfosfat pojedynczy) lub kwasem fosforowym (superfosfat wzbogacony).
Sztuczne nawozy stosowane są zarówno w uprawach na dużą skalę, np. w rolnictwie, jak i w przydomowych ogrodach, na działkach oraz do roślin pokojowych i balkonowych. Jedną z ich zalet są stałe proporcje składników, co ułatwia dozowanie. Poza tym efekty ich działania są zwykle szybko widoczne. Nawozy sztuczne kupuje się w sklepach; nie można ich wytworzyć we własnym zakresie, np. w ogrodzie. Mogą mieć różną postać: granulek, płynów, pałeczek, ampułek. Dzięki temu łatwo wybrać wygodną postać nawozu, w zależności od uprawianych roślin oraz potrzeb. Nawozy sztuczne są wygodne w stosowaniu, ale można nimi przenawozić rośliny. Trzeba wiedzieć, kiedy je stosować i w jakich ilościach. Należy przestrzegać zaleceń podanych na etykietach.
Przeczytaj także: Nawozy mineralne – przegląd i zastosowanie
? Nawozy sztuczne stosowane są od XIX wieku. Jako pierwsze produkowane były m.in. superfosfat i tomasyna (nawozy fosforowe) oraz azotniak (nawóz azotowy). Po I wojnie światowej rozwinęła się produkcja mikronawozów.
Nawozy sztuczne – przykłady i zastosowanie
1. Nawozy azotowe
Ich głównym składnikiem jest azot. Dlatego dzieli się je na kilka grup: amidowe, amonowe, saletrzane i saletrzano-aminowe. Niewłaściwy wybór formy azotu to częsty błąd w nawożeniu. Od nich zależy np. w jakiej temperaturze azot jest pobierany przez rośliny. Nawozów azotowych jest wiele, mają różne składy chemiczne oraz przeznaczenie. Czasem są w nich niewielkie ilości innych składników, jak wapń czy magnez.
Przeczytaj także: Rośliny pokojowe o ozdobnych liściach – ABC nawożenia
- Mocznik – to najpopularniejszy nawóz azotowy. Zawiera 46% azotu. Do nawożenia roślin stosuje się go w postaci nawozu sztucznego, ale mocznik znajduje się też w moczu i pocie ludzi oraz zwierząt. Jest go dużo m.in. w gnojowicy bydlęcej (nawozie naturalnym). Mocznik zaliczany jest do amidowych nawozów azotowych. Ma szerokie zastosowanie. Używa się go m.in. do zasilania warzyw (przed siewem oraz w trakcie wegetacji), kwiatów cebulowych (wczesną wiosną), trawnika (cały sezon wegetacyjny). Nadaje się do nawożenia dolistnego krzewów i drzew ozdobnych oraz owocowych. Jesienią używany jest też do opryskiwania liści drzew owocowych (tuż przed ich opadnięciem), aby szybciej się rozkładały się na ziemi. Dzięki temu zapobiega się przetrwaniu grzybów wywołujących parch. Mocznik można też dosypywać do kompostu, aby przyśpieszyć jego przygotowanie.
- Siarczan amonu – zawiera około 21% azotu. Zaliczany jest do amonowych nawozów azotowych. Działa wolno i długo. Zakwasza glebę, dlatego stosowany jest do nawożenia roślin kwaśnolubnych, jak azalia, borówka, hortensja, magnolia, różanecznik. Siarczan amonu zawiera np. Nawóz zakwaszający do roślin kwaśnolubnych.
- Saletra wapniowa – w jej składzie jest 15,5% azotu oraz wapń. Zaliczana jest do saletrzanych nawozów azotowych. Lepiej działa w wyższej temperaturze. Stosowana jest m.in. do nawożenia dolistnego oraz roślin nietolerujących kwaśnej gleby. Oprysk saletrą wapniową zapobiegania suchej zgniliźnie pomidora.
- Saletra amonowa – ma do 34% azotu. To uniwersalny nawóz stosowany zarówno przed siewem, jak w sezonie wegetacyjnym. Zaliczany jest do saletrzano-amonowych nawozów azotowych. Często zawiera także niewielką ilość wapnia lub magnezu. Nadaje się do nawożenia np. fasoli, kapusty, marchwi, ogórków, pomidorów, porów, drzew owocowych, trawników.
- Saletrzak – zawiera około 28% azotu oraz małe ilości magnezu i wapnia. Zaliczany jest do saletrzano-amonowych nawozów azotowych. Stosuje się go podobnie jak saletrę amonową.
2. Nawozy fosforowe
Ich podstawowy składnik to fosfor. Sztuczne nawozy fosforowe mogą zawierać także np. bor i wapń. Mają postać pylistą lub granulek. Różnią się zawartością fosforu. Fosfor słabo przemieszcza się w glebie i często przechodzi w formy niedostępne dla roślin. Przyswajalność fosforu jest lepsza, jeśli w glebie jest próchnica, np. pochodząca z nawozów naturalnych takich jak kompost czy obornik.
Przeczytaj także: Nawozy jesienne do trawników – jak stosować
- Superfosfat pojedynczy (zwykły) – zawiera 18-19% fosforu. Stosowany jest najczęściej przed siewem i sadzeniem albo jesienią w warzywniku i na rabatach kwiatowych. Do roślin wrażliwych na niedobór fosforu należą m.in. kapusta, ogórek, papryka, pomidor.
- Superfosfat podwójny (potrójny) – zawiera do 46% fosforu. Stosować go można np. przed siewem i sadzeniem warzyw oraz krzewów i drzew owocowych, a także jesienią. Nadaje się np. do jesiennego nawożenia trawnika.
3. Nawozy potasowe
Ich podstawowy składnik to potas. Nawozy potasowe poprawiają jakość warzyw i owoców. Należy je stosować w małych dawkach. Zbyt duże jednorazowe dawki nie są korzystne dla roślin. Z tego powodu mogą słabo przyswajać inne składniki pokarmowe, np. wapń i magnez. Potas zwiększa odporność roślin na mróz oraz suszę. W amatorskiej uprawie stosuje się głównie siarczan potasu.
Przeczytaj także: Nawożenie drzew owocowych na wiosnę
- Siarczan potasu – zawiera do 50% potasu. W jego składzie jest też siarka (do 45%). Nadaje się np. do wiosennego nawożenia kwiatów cebulowych, truskawek, malin, porzeczek, warzyw, trawnika, krzewów i drzew owocowych.
4. Nawozy magnezowe
Dostarczają roślinom przede wszystkim magnez. Zawierać też mogą inne składniki, np. siarkę. Rośliny, które mają wystarczająco dużo magnezu, wyróżniają się ciemnozielonymi liśćmi. Wyglądają one bardziej atrakcyjnie, ale także intensywniej zachodzi w nich fotosynteza, co przekłada się np. na większe plony. Magnez jest wymywany z gleby dość szybko, zwłaszcza jeśli gleba jest lekka oraz kwaśna. W uprawach amatorskich najpopularniejszy jest siarczan magnezu.
Przeczytaj także: Jak nawozić tuje - poradnik
- Siarczan magnezu – zawiera 10-17% magnezu, a także siarkę (do 32%). W odróżnieniu od większości innych nawozów sztucznych nie stosuje się go w postaci suchej lecz dodaje do wody. Roztworem siarczanu magnezu podlewa się rośliny albo opryskuje, np. jabłonie, pomidory, winorośle, wiśnie, a także trawniki. Siarczan magnezu poprawia też kondycję iglaków, gdy blakną i brązowieją. Zawiera go np. Nawóz do iglaków wzmacniający wybarwienie igieł.
5. Mikronawozy
Zawierają pojedyncze mikroelementy, np. jedynie bor, cynk, mangan, miedź, żelazo. Mikronawozy stosuje się, jeśli zostanie rozpoznany deficyt konkretnego mikroelementu. To trudne nawet dla profesjonalistów (czasem potrzebne są badania laboratoryjne). Dlatego w amatorskiej uprawie mikronawozy stosowane są rzadko. Wygodniejsze są nawozy wieloskładnikowe, w których znajdują się również mikroelementy. Dzięki temu uniknąć można ich niedoborów. Mikroelementy zawierają np. Nawóz do truskawek, malin i poziomek, Nawóz do winorośli, Nawóz do róż czy Nawóz do pomidorów.
Przeczytaj także: Które pierwiastki są niezbędne do prawidłowego rozwoju roślin
6. Nawozy wieloskładnikowe
W ich składzie są różne składniki pokarmowe, odpowiednio dobrane pod potrzeby różnych grup roślin, np. warzyw, trawników, iglaków, kwaśnolubnych, pnączy, żywopłotów, roślin balkonowych, ozdobnych z liści lub kwiatów. Dlatego w amatorskiej uprawie takie nawozy sztuczne są najbardziej popularne. Na ich opakowaniach znajdują się wskazówki, do których roślin należy je stosować, kiedy oraz w jakich dawkach. Przykładami takich preparatów są Nawóz Dom Balkon Zdrowe Rośliny, Nawóz do kwitnących Potas+ Morze Kwiatów, Nawóz do paproci, Nawóz do roślin zielonych, Nawóz do trawników Efekt Dywanu czy Nawóz do tui i iglaków.
Wiele nawozów wieloskładnikowych ma receptury opracowane pod potrzeby konkretnych gatunków roślin, jak Nawóz do pelargonii Intensywne Barwy, Nawóz do borówek, Nawóz do hortensji, Nawóz do storczyków Moc Kwiatów czy Nawóz do wrzosów Barwne Pole.
Przeczytaj także: Nawozy dedykowane – 7 zalet
Co to są nawozy naturalne?
Nawozy naturalne pozyskiwane są z różnych źródeł, zarówno bogactw przyrody, jak i środowiska zmienionego przez człowieka. Mogą być pochodzenia zwierzęcego, roślinnego i mineralnego (z kopalin). Ze względu na naturalne pochodzenie nawet ten sam rodzaj nawozu często ma nieco inny skład, np. w przypadku obornika zależy od sposobu żywienia zwierząt, a kopalin – miejsca ich wydobycia. Większość nawozów naturalnych (oprócz pochodzących z kopalin) zawiera, oprócz składników pokarmowych, także substancje organiczne, które wzbogacają ziemię w życiodajną próchnicę.
Nawozy naturalne stosowane są zarówno w uprawach na dużą skalę, np. w rolnictwie i sadownictwie, jak i na małą: w ogrodach, na działkach, balkonach, w mieszkaniach. Niektóre można przygotować we własnym zakresie, np. kompost. Nawozy naturalne dostępne są także w sklepach – w postaci granulek, płynów, pałeczek, ampułek. Ułatwia to ich stosowanie i dawkowanie. Nawozy naturalne zwykle działają wolniej niż sztuczne. Niektórymi można przenawozić, np. obornikiem, a innymi - nie, np. kompostem i biohumusem.
Przeczytaj także: Nawozy naturalne do trawnika
? Nawozy naturalne stosowane są od wieków. Jeden z najstarszych to popiół drzewny. Przed wiekami popularne było też m.in. guano, czyli nawóz dzikich ptaków i nietoperzy. Guano wyrabiano też z resztek ryb i wielorybów.
Nawozy naturalne – przykłady i zastosowanie
1. Nawozy pochodzenia zwierzęcego
Najpopularniejszy nawóz pochodzenia zwierzęcego to obornik bydlęcy i koński. Do nawożenia stosuje się też np. nawozy kur, gołębi, przepiórek, królików, owiec, gęsi, indyków oraz innych zwierząt hodowlanych. Wygodne w stosowaniu są ich wersje granulowane i płynne dostępne w sklepach ogrodniczych. Nie mają niemiłego zapachu oraz nie zwabiają much, tak jak ich świeże odpowiedniki, a jednocześnie rośliny bardzo dobrze na nich rosną. Nie trzeba ich przefermentowywać. Są gotowe do użycia! To np. Obornik koński granulowany, Obornik koński w płynie, Obornik bydlęcy granulowany, Obornik bydlęcy w płynie, Obornik kurzy granulowany, Obornik indyczy w płynie.
Obornikiem świeżym lub granulowanym można zasilać warzywnik co 4 lata. Jego granulowane wersje nadają się też do nawożenia w sezonie wegetacyjnym np. krzewów i drzew owocowych (oprócz kwaśnolubnych, np. borówek) oraz bylin. Obornik granulowany można też dodawać do podłoży, np. przeznaczonych do roślin szklarniowych czy balkonowych.
Wyjątkowym nawozem jest biohumus wytwarzany przez dżdżownice. Nadaje się do roślin ogrodowych, pokojowych, balkonowych. Wygodne w stosowaniu są jego wersje w płynach: Biohumus Max Uniwersalny. Biohumus Max do ziół, Biohumus Max do storczyków, Biohumus Max do warzyw i owoców.
Przeczytaj także: Obornik granulowany – jak stosować jesienią
2. Nawozy pochodzenia roślinnego
Podstawowy nawóz pochodzenia roślinnego to kompost, który można stosować do różnych roślin, od wiosny do jesieni. Jego skład zależy z czego zostanie zrobiony. Łatwo go zrobić w ogrodzie. Do kompostownika wrzuca się np. chwasty (bez nasion i kłączy), jesienne liście, fusy, obierki. Nawóz będzie szybciej gotowy, jeżeli zastosuje się preparat Active Komposter.
Nie każdy jednak chce lub może mieć kompostownik w ogrodzie. Wartościowym zamiennikiem świeżego nawozu jest kompost granulowany. Ma on postać suchych granulek, które dopiero w podłożu pęcznieją pod wpływem wilgoci i się rozpadają uwalniając składniki pokarmowe. Nie wydzielają one niemiłego zapachu oraz nie ma w nich nasion chwastów oraz jaj i larw owadów.
Na bazie masy owocowo-warzywnej powstaje np. Nawóz Bezpieczny Trawnik. Z masy roślinnej wytwarzane są też m.in. Nawóz ekologiczny do warzyw, Nawóz ekologiczny do winorośli, Nawóz ekologiczny do drzew i krzewów owocowych. Naturalne, ekologiczne nawozy uzyskiwane są również z produkcji żywności oraz paszy, jak Nawóz ekologiczny do truskawek, Nawóz ekologiczny do warzyw czy Nawóz ekologiczny do borówek.
Przeczytaj także: Kompostowanie się opłaca – 7 powodów
3. Nawozy na bazie kopalin
Niektóre skały, które stworzyła natura, są surowcem do produkcji naturalnych nawozów mineralnych. Po rozdrobnieniu mają postać mączki lub granulek rozpadających się pod wpływem wilgoci. W tej kategorii najpopularniejsze są nawozy na bazie bazaltu (lawy wulkanicznej), jak Mączka bazaltowa oraz Bazalt granulowany.
Oba mają bogaty skład. Zawierają m.in. krzemionkę (około 50%), która poprawia odporność roślin, oraz potas, fosfor, magnez, wapń, sód, potas, mangan, tytan, fosfor, siarka, bor, chrom, miedź, cynk, molibden, kobalt czy jod. Działają wolno, ale długo. Nadają się do zasilania warzyw, krzewów i drzew owocowych, roślin ozdobnych, trawników. Można je dodawać do kompostu, by wzbogacić jego skład.
Mączka bazaltowa jest jednym ze składników niektórych nawozów wieloskładnikowych. To np. Nawóz Zadbany Ogród do truskawek i malin plus mączka bazaltowa, Nawóz Zadbane Iglaki do iglaków i tui plus mączka bazaltowa czy Nawóz Zadbane Kwiaty do hortensji plus mączka bazaltowa.
Przeczytaj także: Jak wykorzystać mączkę bazaltową w ogrodzie
