Odkwaszanie gleby - 7 sposobów

Nie zawsze trzeba odkwaszać glebę w ogrodzie, czyli podwyższać jej odczyn. To zależy jakie rośliny się uprawia. Niektóre – zwłaszcza ozdobne – często preferują ziemię lekko kwaśną lub kwaśną (dla nich odkwaszanie jest często wręcz niewskazane). Takiej gleby jednak nie lubi większość warzyw, ziół, krzewów i drzew owocowych, a także trawy. I to właśnie z myślą o nich przeprowadza się najczęściej ten zabieg.

Warto wiedzieć, że każda gleba ma odczyn: kwaśny, obojętny lub zasadowy. Nie jest on zawsze taki sam – może się zmienić nawet w ciągu jednego sezonu w sposób naturalny albo w wyniku działania człowieka. Odczyn gleby związany jest ze zjawiskiem znanym w chemii jako dysocjacja wody. Uprawiając ogród nie trzeba znać tajników tego zjawiska ani chemicznych wzorów. Wystarczy pamiętać, że odczyn gleby zmienia się z różnych powodów. Wpływ mają m.in. stosowane nawozy, woda używana do podlewania, rodzaj ściółki albo jej brak, ukształtowanie terenu, intensywność uprawy, kwaśne deszcze. W Polsce gleby z reguły mają tendencję do zakwaszania.

Dlaczego odczyn jest taki ważny? Jeżeli jest nieodpowiedni dla danej rośliny, nie można ona pobierać z gleby składników pokarmowych. W efekcie – mimo nawożenia – słabo rośnie i często ginie. Na  niewłaściwy odczyn szczególnie są wrażliwe rośliny kwaśnolubne, np. borówki, a także zasadolubne, np. wawrzynki. Większość roślin jest dość tolerancyjna co do odczynu gleby. Przykładowo, uniwersalny odczyn dla większości warzyw to pH 6,5-7. Wtedy najlepiej przyswajają składniki pokarmowe, jak azot, fosfor, magnez, mangan. Plon jest nie tylko większy, ale i lepszy jakościowo. Owoce, nasiona, liście, łodygi zawierają więcej białka oraz innych składników odżywczych. W kwaśnej glebie zdecydowana większość warzyw rośnie źle (oprócz np. szczawiu).

Dzięki odkwaszaniu, do gleby jest wprowadzany wapń (Ca). Ten pierwiastek ma wpływ na korzenienie się roślin, a także wykształcanie silnych, młodych pędów i liści oraz zawiązywanie owoców. Jeśli roślinom go brakuje, ich młode liście są jasnozielone, często słabo wykształcone, poskręcane, z postrzępionymi brzegami.

Jak zmierzyć odczyn pH gleby w ogrodzie? Próbki ziemi można oddać do badania (płatnego) w stacjach chemiczno-rolniczych (są w dużych miastach). Inny sposób to wykonanie testu samodzielnie. Służy do tego Zestaw do badania pH gleby, który jest dostępny w sklepach ogrodniczych. Przy pomocy pasków wskaźnikowych oraz wody destylowanej, które są w komplecie, wynik otrzymuje się po około 30 sekundach. W zależności od odczytu glebę odkwasza się lub nie.

To popularny sposób odkwaszania gleby. Najlepszym terminem na wapnowanie gleby jest czas, kiedy zostaną zebrane plony, czyli przełom lata i jesieni. Wapnowanie można też ewentualnie wykonać wczesną wiosną. Przeprowadza się je co 2 lata - na glebach lekkich oraz co 4 lata - na glebach ciężkich. Dlaczego? Jeśli ziemia jest lekka, wapń jest z nich szybciej wymywany i trzeba go częściej uzupełniać.

Do zabiegu używa się nawozów wapniowych. W ogrodach stosuje się najczęściej nawozy wapniowe węglanowe, które zawierają wapń w postaci węglanów. Takie preparaty działają wolno i można je stosować na wszystkich rodzajach gleb. Kupuje się je w sklepach ogrodniczych. To np. kreda nawozowa i wapniak mielony.

Jakie dawki nawozów wapniowych stosować? Przeciętnie zużywa się 5-7 kg kredy nawozowej na 100 metrów kwadratowych warzywnika. Jednak przed wapnowaniem zawsze warto określić początkowy odczyn gleby. Wtedy dawki nawozu wapniowego można lepiej dopasować do potrzeb uprawianych roślin. Czasem mogą być potrzebne większe lub mniejsze. Bardzo przydaje się wtedy łatwy w użyciu Zestaw do badania pH gleby.

Nawóz wapniowy rozsypuje się na powierzchni gleby. Następnie ziemię trzeba przekopać na głębokość 15-20 cm. Nie należy łączyć wapniowania ze stosowaniem innych nawozów, np. obornika. Przerwa między nimi powinna wynosić minimum 2 miesiące. Jednoczesne stosowanie nawozów może spowodować między nimi reakcje chemiczne. W efekcie ich składniki stają się niedostępne dla roślin. To oznacza niepotrzebnie wydane pieniądze na nawozy, stracony czas na kopanie i słabe plony.

Przeczytaj także: Wapnowanie gleby – kiedy i jakie nawozy

To nawóz wapniowy pochodzenia naturalnego, który odkwasza glebę. Dolomit, oprócz wapnia (około 30%), zawiera także magnez (około 15%), który m.in. ma wpływ na intensywne wybarwienie liści. Dlatego ten nawóz często jest stosowany np. do trawników. Ciemnozielony kolor liści ma także wpływ na fotosyntezę, która w nich zachodzi. Dzięki temu rośliny planują lepiej. Polskie gleby są często ubogie w magnez, co ma związek z genezą ich powstania. Większość z nich utworzyła się bowiem z ubogich skał polodowcowych. Deficyt magnezu pogłębiają m.in. uprawianie ciągle tych samych roślin (bez zmianowania) oraz brak próchnicy w glebie.

Dolomit stosuje się wiosną (przed ruszeniem wegetacji) albo jesienią. Polecany jest zwłaszcza do warzyw oraz trawników. Przeciętne dawki (na 10 m²) to 2-3 kg na glebach lekkich, 3-4 kg na średnich oraz 4-5 kg na ciężkich. Dolomit rozsypuje się na powierzchni ziemi, a następnie z nią miesza: przekupuje lub – w przypadku trawników – zagrabia.

Ze względu m.in. na duży stopień rozdrobnienia jest szybko przyswajany przez rośliny. Odkwasza ziemię oraz jednocześnie poprawia jej strukturę (gruzełkowatość). Zwiększa także odporność roślin na przemarzanie.

Przeczytaj także: Nawozy naturalne do trawnika

To wieloskładnikowy, drobno zmielony nawóz pochodzenia naturalnego, który m.in. odkwasza glebę. Mączka bazaltowa działa wolno, poprawia strukturę gleby oraz jej zdolność magazynowania wody. Stosować ją można praktycznie cały rok. Otrzymywana jest w wyniku zmielenia skały wulkanicznej (bazaltowej). W składzie mączki bazaltowej jest bardzo dużo zwłaszcza krzemionki, która wzmacnia ściany komórkowe roślin. Dzięki temu rośliny zyskują naturalną odporność na choroby grzybowe, co jest bardzo istotne np. w uprawie warzyw oraz krzewów i drzew owocowych. Przeciętna dawka nawozowa to 2-3 kg/100 m².

Mączka bazaltowa, podwyższając pH ziemi, zapobiega m.in. wyrastaniu mchu na trawniku. Ten składnik (aż 25%) zawiera Nawóz Zadbany Trawnik do trawnika plus mączka bazaltowa. Stosowany może być od marca do września.

Przeczytaj także: W jaki sposób nawozić mączką bazaltową

Bazalt granulowany – tak jak mączka bazaltowa – wytwarzany jest ze skały wulkanicznej (bazaltowej). To nawóz, który wolno i długo odkwasza glebę. Od mączki różni się granulacją. Bazalt granulowany ma formę drobnych, okrągłych kuleczek. Ów kształt granulki tracą stopniowo pod wpływem wody. Unikalna formuła sprawia, że bazalt granulowany jest idealny do napowietrzania gleb zbitych, a także do rozluźniania darni (wcześniej zaleca się wykonać wertykulację lub aerację trawnika, w zależności od jego stanu i pory roku).

Dawkowanie bazaltu granulowanego należy dostosować do wyjściowego odczynu gleby i uprawianych roślin. Przeciętnie to 2-3 kg na 100 m². Nawóz można stosować przez cały okres wegetacyjny.

Przeczytaj także: W jaki sposób przygotować trawnik do zimy

Nawozy zawierające wapń i bazalt skutecznie odkwaszają glebę, ale proces ten przebiega powoli. Jeżeli trzeba szybko podwyższyć odczyn ziemi, niezastąpione są specjalne preparaty do jego korekty, jak Podłoże pH+. W składzie tego produktu znajdują się substancje poprawiające właściwości cieczy, co wpływa na długość i efektywność zabiegu odkwaszania. Co bardzo ważne: zabieg można wykonać zarówno przed założeniem upraw, jak i w trakcie wegetacji.

Preparat polecany jest do przygotowania prawidłowego podłoża w uprawach roślin zasadolubnych, jak warzywa (np. sałata, kapusta, marchew, pietruszka), drzewa i krzewy owocowe (np. jabłoń, grusza, śliwa, winorośl), rośliny ozdobne (np. lawenda, powojnik, wawrzynek wilczełyko), a także trawniki.

Poza tym zastosowanie preparatu Podłoże pH+ sprawia, że powstają niekorzystne warunki do rozwoju mchów. Jego użycie jest bardzo proste. Odmierzoną dawkę preparatu - w stężeniu 1% (100 ml na 10 l wody) – wlewa się do konewki. Następnie miesza i podlewa glebę na powierzchni około 10 m². W razie potrzeby zabieg można powtórzyć, aż do uzyskania oczekiwanego pH gleby. Zaleca się wykonywanie pomiarów pH podłoża przed i po użyciu korektora odczynu. Polecany do tego jest Zestaw do badania pH gleby. Wynik otrzymuje się po około 30 sekundach.

Przynajmniej raz na 4 lata w warzywniku warto wykonać nawożenie obornikiem. To nawóz naturalny, który nie tylko dostarcza roślinom składników pokarmowych. W składzie obornika jest także bardzo dużo substancji organicznej, która w glebie zamienia się w życiodajną próchnicę. Obornik ma odczyn około pH 7. Dlatego jego systematyczne stosowanie sprawia, że podwyższa się także odczyn gleby.

Stosowanie obornika świeżego, ze względu na uciążliwy zapach i zwabianie much, może być uciążliwe. Wygodniejszy w użyciu są jego wersje granulowane: Obornik bydlęcy, Obornik kurzy, Obornik koński. Łączą one zalety tradycyjnego obornika oraz wygodę i bezpieczeństwo nowoczesnego nawożenia. Oborniki granulowane to skoncentrowane nawozy naturalne w postaci suchych, twardych granulek, które stopniowo się rozpadają pod wpływem wody. W procesie produkcji są pozbawiane nasion chwastów, jaj i larw owadów, nicieni oraz innych patogenów. Stosować je można od wiosny do jesieni.

Przeczytaj także: Obornik granulowany – jak stosować jesienią

Naturalne skały (kamienie) mają różne odczyny: kwaśne, obojętne, zasadowe. Jeżeli użyje się ich do dekoracji ogrodu, np. na skalniaku, będą oddziaływały także na glebę. Odczyn ziemi podwyższają m.in. bazalt, dolomit, marmur, trawertyn, wapień. Dlatego te kamienie polecane są do roślin zasadolubnych, np. lawendy. Nie należy ich układać obok roślin kwaśnolubnych, np. azalii i różaneczników.

Przeczytaj także: Żwirowe nawierzchnie w ogrodzie – jak pielęgnować