Jak i gdzie założyć ogród skalny?

Niewątpliwie położenie ogródka skalnego na wzniesieniu zapewni właściwy odpływ wody. Jeżeli natomiast ogródek skalny założy się na płaskim terenie, konieczne będzie wykonanie drenażu. Nie można przeoczyć informacji, że w sąsiedztwie skalniaka nie powinny znajdować się wysokie drzewa, ponieważ będą one uniemożliwiać jego odpowiednie nasłonecznienie, a opadające z nich gałęzie i krople deszczu przyczyniają się do gnicia roślin.

Poza kamienną skarpą ogródek skalny może przybrać formę murka oporowego, małego tarasu lub dróżki w wąwozie. W ten sposób teren staje się urozmaicony, a przy okazji różnorodnie nasłoneczniony. Linie murków powinny być płynne, a skarpy nie tylko proste, ale również swobodnie uformowane. Dobrze, żeby przynajmniej niektóre kamienie miały kanciaste brzegi, bo dzięki temu będą przypominać odłamki skał i tworzyć niepowtarzalny klimat tego zielonego miejsca.

Ogród skalny jest ozdobną aranżacją nawiązującą do krajobrazu tatrzańskiego, w którym na pewno nie może zabraknąć takiej roślinności wysokogórskiej jak: iglaki, mchy, wrzosy, wrzośce czy też różnego rodzaju byliny – od cebulowych, bulwiastych po zielone i karłowe. Roślinność skalna ma poduszkowaty lub dywanowy pokrój oraz mięsiste i skórzaste liście, co stanowi naturalne zabezpieczenie przed utratą wody, natomiast płytka i rozległa struktura ich ukorzenienia wzmaga proces nawadniania i dokarmiania. Na dodatek nie jest ona wymagająca, ponieważ z powodzeniem może być uprawiana na glebach ubogich, a jednocześnie narażana na skrajność warunków pogodowych. Nie zagrażają jej ani silne wiatry, ani intensywne słońce.

Funkcjonalnym sposobem urządzania skalniaka jest branie pod uwagę roślinności, która będzie zdobiła go przez cały rok. Warto przy tym zastosować różnorodne gatunki roślin w odpowiednim zestawieniu kolorystycznym. Należy także wziąć pod uwagę terminowość kwitnienia oraz nadać im ciekawą formę.

W okresie gdy rośliny nie maja kwiatów, to właśnie ich liście stanowią ozdobę skalniaka. Chociaż ogródki skalne zakłada się z reguły w miejscach nasłonecznionych, nie oznacza to, że w ogrodzie bez takiego miejsca nie można założyć skalniaka. Istnieje wiele roślin nadających się na skalne ogrody, które dobrze znoszą albo wręcz preferują nieco cienia, a ich ulistnienie wzbogaca zieleniec.

Rośliny, które lubią słońce ta takie, które jednocześnie dobrze znoszą suszę, bo ich liście pokryte są srebrnymi włoskami lub woskiem (czyściec wełnisty, mikołajek płaskolistny czy rogownica kutnerowata) albo są grube i sztywne (juki, liliowce, wiele gatunków traw). Słońce lubią też rośliny o fioletowych lub bordowych liściach oraz niektóre o liściach żółtych lub żółtozielonych. Jeśli zostaną posadzone w cieniu, niekiedy tracą barwę i zielenieją.

Jeśli ogród skalny jest usytuowany na stanowisku z ograniczonym dostępem światła to należy wybrać rośliny preferujące półcień lub cień. Są to rośliny o dużych, delikatnych liściach (funkie, języczki, paprocie), ale i o liściach żółtych. Najlepiej lokować w miejscach oświetlonych rozproszonym , subtelnym światłem. Znane są też rośliny, które pomimo że mają liście dwubarwne, najlepiej rosną w cieniu lub półcieniu – należą do nich parkowe lub leśne runa (gajowiec, miodunka), doskonale zdobią zacienione miejsca, niesłusznie uznawane za nieprzydatne.

Szczególne znaczenie dla wyglądu ogrodu skalnego ma rodzaj zastosowanego kamienia. Istotnie należy wyeliminować skały miękkie, ulegające ekstremalnym warunkom pogodowym, takie jak kreda czy iły. Zbyt twardy kamień wulkaniczny, jak granit lub bazalt, także nie będzie stanowił odpowiedniego materiału. Najlepiej będzie postawić na kamień występujący w okolicy, bo dzięki temu stanie się łatwiejszy do zharmonizowania z otoczeniem. Doskonałym materiałem na skalniaki jest też miękki i porowaty tuf wapienny. Skała ta zawiera liczne kieszenie powietrzne, a ich wielkość ułatwia transport i obróbkę. W stosunkowo miękkiej powierzchni z łatwością można wydrążyć zagłębienia dla roślin. Tuf wapienny, podobnie jak skały piaskowe, o wyraźnej warstwowej budowie, zapewnia też idealne warunki roślinom wymagającym bardzo dobrego drenażu.

Budowę rozpoczyna się od największych kamieni, wokół których kolejno rozmieszcza się mniejsze. Jeżeli w sąsiedztwie znajdą się skały warstwowe, to ich odłamki należy układać w taki sposób, aby warstwy zbiegały się w tym samym kierunku i pod tym samym kątem. Kamienie zakopuje się nieco mniej niż do połowy i odchyla. Taki prosty zabieg zapewnia stabilność i pozwala wodzie ściekać na podsypkę, zamiast bezpośrednio na rosnące poniżej rośliny.

Najlepiej zakupić rośliny w doniczkach, gdyż można je sadzić niemal przez cały sezon wegetacyjny. Należy jednak unikać okresów deszczowych, kiedy ziemia jest bardzo mokra, oraz okresów suszy i upałów. Gdy rośliny są już zakupione, ustawia się je najpierw na próbę, przyglądając się kompozycji z różnych stron. Rozmieszczając rośliny na skalniaku, należy pamiętać o zachowaniu pomiędzy nimi właściwych odległości. Przy roślinach bujnie i ekspansywnie rosnących, ważne aby zachować znaczny dystans pomiędzy nimi. Gatunki rosnące wolniej dobrze jest sadzić gęściej, a najlepiej w grupach, ponieważ dzięki temu będą od razu stanowiły wyraźny akcent. Gatunki dobiera się pod względem pokroju i kolorystyki, a także wymagań dotyczących stanowiska, gleby ora światła. W zakamarkach pod większymi kamieniami, pod nawisami skalnymi lub w większych szczelinach w murkach umieszcza się egzemplarze wymagające nieco cienia oraz małej wilgotności.

Po zaplanowaniu właściwego rozlokowania roślin można przystąpić do ich sadzenia. Należy delikatnie wyjmować je z doniczek i umieszczać w wykopanych dołkach. Sadzi się na takiej głębokości, aby szyjka korzeniowa rośliny znajdowała się nieco ponad poziomem ziemi. Glebę wokół rośliny lekko się ubija. Na wierzchniej warstwie rozsypuje się żwir lub gruboziarnisty piasek. Potem wystarczy już tylko podlewać i doglądać nasze posadzone okazałości.

Sadzenie roślin pomiędzy kamieniami lub w szczelinach murków może być nieco bardziej skomplikowaną sprawą. Do takich nasadzeń wybierać należy przede wszystkim sadzonki młode i dobrze ukorzenione, przy czym przed posadzeniem warto korzenie lekko skrócić. Jeżeli w szczelinie znajduje się stare podłoże lub resztki roślinne, wypada je usunąć, np. za pomocą łyżki. Na dnie tak oczyszczonej szczeliny umieszcza się mały kamyk, na nim trochę ziemi, a następnie w szczelinę wsuwa się korzenie rośliny, przysypując je cienką warstwą ziemi i dociskając następnym kamieniem. Jeżeli istnieje taka konieczność, można usypać kolejną warstwę ziemi i umieścić powyżej następną roślinę. Egzemplarze, które nie lubią wilgoci, warto posadzić w szczelinach pionowych murków, ponieważ w ten sposób woda będzie z nich szybko uciekać. Większość gatunków skalnych wymaga gleb dobrze przepuszczalnych, jednak zwykłą ziemię ogrodową , można z łatwością przystosować pod uprawę roślin wysokogórskich, mieszając ją w równych częściach z torfem i gruboziarnistym piaskiem. Korzystne będzie również dodanie żwiru, który zapewni dodatkowo szybki odpływ wody. Koniecznie nie można zapomnieć, aby glebę uwolnić od niepożądanych chwastów.

Po założeniu skalniaka ważne jest, aby sukcesywnie monitorować stabilność konstrukcji kamiennych i murków oraz to, czy rośliny, zwłaszcza te posadzone w szczelinach, tkwią pewnie w podłożu. W niektórych miejscach, zanim rośliny przyjmą się na dobre, konieczne może okazać się dosypanie ziemi. Większość roślin skalnych w późniejszym okresie wystarczy podlewać tylko w czasie suszy.