Jak przygotować dobry kompost?

Kompost to organiczny nawóz, który wytwarzany jest głównie z odpadów roślinnych. Powstaje on w procesie kompostowania, czyli zjawisku tlenowego rozkładu resztek roślinnych przez mikroorganizmy. Kompost skutecznie wzbogaca glebę w próchnicę oraz sprawia, że staje się pulchna i przewiewna. W odróżnieniu od nawozów mineralnych czy obornika, kompost nie stwarza zagrożenia przenawożenia lub zatrucia środowiska. Kompost jest szczególnie polecany w uprawach amatorskich na terenie ogródków działkowych i przydomowych oraz w ekologicznym ogrodnictwie.

Dojrzewanie kompostu to po prostu zachodzące procesy rozkładu materiału organicznego składowanego w pryzmie kompostowej lub w kompostowniku. Aby umożliwić odpowiednie dojrzewanie kompostu konieczne jest przerabianie pryzmy co około 2 miesiące. Polega ono na przekopaniu kompostu, w taki sposób, aby warstwy wierzchnie znalazły się pod spodem, a spodnie - na wierzchu pryzmy. Dzięki temu stwarzamy warunki, które są korzystne dla rozwoju drobnoustrojów odpowiedzialnych za przyspieszenie rozkładu.

Kompostowanie w pryzmie nie wymaga budowy kompostownika, dzięki czemu jest zdecydowanie prostszą i tańszą metodą otrzymania kompostu. Zakładanie takiego kompostu może odbywać się od wiosny do jesieni, gdy tylko temperatura jest dodatnia. Pod pryzmę należy wybrać miejsce osłonięte od wiatru i zacienione. Materiał przeznaczony do kompostowania układa się warstwami na pryźmie. W sezonie wegetacyjnym trzeba ją dwa razy przełożyć, natomiast przed nadejściem mrozów warto osłonić matami słomianymi. Niestety taki sposób kompostowania nie jest zbyt estetyczny, ponadto proces otrzymania kompostu wynosi nawet 2 lata, czyli jest zdecydowanie dłuższy niż w przypadku mineralizacji w kompostowniku.

Niezależnie od tego czy będziemy kompostować w pryzmie, czy w kompostowniku, należy zastosować tę samą technikę formowania poszczególnych warstw materiału przeznaczonego do kompostowania. Dno kompostu powinna stanowić około 20 cm warstwa połamanych gałęzi i gałązek, z których najgrubsze układa się na spodzie (tzw. warstwa drenażowa). Kolejno tworzymy warstwę pochłaniającą składniki mineralne wymywane przez wodę z wyższych warstw pryzmy. Doskonałym produktem na tym etapie tworzenia kompostu jest torf, ziemia ogrodowa, słoma lub częściowo rozłożony zeszłoroczny kompost. Następnie układamy kolejne warstwy materiału, które przekładamy ziemią ogrodową lub drobno rozkruszoną gliną. Zaleca się, aby pryzma nie przekraczała 1,5 metra wysokości. Szczegół, na który należy zwrócić uwagę to zagłębienie uformowane na wierzchu pryzmy. Ułatwia ono wnikanie wody opadowej w głąb pryzmy kompostowej.

W celu uzyskania pełnowartościowego ekologicznego kompostu, trzeba użyć odpowiednich składników, które są bogate w składniki mineralne, a jednocześnie bezpieczne dla środowiska. Około 70 do 80% jego składników powinny stanowić odpadki organiczne. Około 10 do 20% zaleca się wypełnić nawozami organicznymi i mineralnymi, natomiast pozostałą część (do 10%) powinna stanowić ziemia.

Podczas przerabiania kompostu warto zwracać uwagę na wydostający się z wnętrza zapach. Jeżeli wydobywa się zapach amoniaku, oznacza to, iż kompost zawiera zbyt dużo azotu. Natomiast zapach zgniłych jaj jest oznaką nieodpowiedniego napowietrzenia materiału kompostowego. Wówczas należy zapewnić warunki, które umożliwią lepszy dostęp powietrza do wnętrza pryzmy. Przy okazji warto także zadbać aby pryzma kompostowa była stale wilgotna. Biorąc próbkę kompostu do dłoni, to po jej ściśnięciu między palcami powinny pozostać krople wody (jednak woda nie powinna także nadmiernie wyciekać).

Dojrzały kompost wyróżnia się ciemnobrunatną barwą oraz jednolitą strukturą, w której nie widać fragmentów roślin. Powinien także charakteryzować się przyjemnym zapachem świeżej ziemi. Ponadto dojrzały kompost opuszczony jest przez dżdżownice kompostowe, które wypełniły już swoją rolę humifikującą.

Kompost stosuje się do nawożenia wielu roślin ogrodowych. Doskonale sprawdzi się w uprawie warzyw, drzew i krzewów owocowych oraz roślin ozdobnych. Można także wykorzystać do ściółkowania gleby pod roślinami. Kompost stanowi doskonały dodatek do podłoża dla upraw warzyw (także produkcji rozsady), kwiatów rabatowych oraz doniczkowych. Najlepszym terminem na aplikację kompostu w pełni dojrzałego jest jesień. Wówczas wkopujemy go w glebę na głębokość do około 30 cm. Jeżeli kompost nie jest jeszcze w pełni dojrzały, pozostawiamy go na okres zimy na powierzchni gleby. Wkopujemy go dopiero wiosną.

Proces kompostowania przeprowadzany w kompostowniku pozwala na utrzymanie kompostu w uporządkowanej formie. Ponadto zapewnia ochronę przed wiatrem i wysuszaniem przez promienie słoneczne. Zaletą tego sposobu otrzymywania kompostu jest także estetyka, gdyż prezentują się one w ogrodzie zdecydowanie lepiej niż pryzma na którą codziennie wrzucamy odpady z ogrodu.

W średniej wielkości ogrodzie warto założyć kompostownik składający się z trzech komór. Dzięki temu, w każdej z nich znajduje się materiał na innym etapie procesu kompostowania. Pierwsza komora powinna pełnić będzie rolę silosu na odpadki organiczne. W drugiej komorze kompost będzie dojrzewał, natomiast trzecia stanie się magazynem z dojrzałym kompostem.

Termokompostownik to nowoczesne rozwiązanie umożliwiające szybkie wytwarzanie kompostu (nawet w ciągu 2 miesięcy). Są one wykonane najczęściej z tworzywa sztucznego, które dzięki grubym bądź podwójnym ściankom zapewniają izolację termiczną kompostu. System szczelin i otworów napowietrzających zapewnia dostęp powietrza do pryzmy. Termokompostownik zapewnia ciągłość procesu kompostowania niezależnie od warunków panujących na zewnątrz (nawet w zimie, gdy w pryzmach i zwykłych kompostownikach procesy przetwarzania materii są spowolnione lub całkowicie zatrzymane).

Miejsce kompostowania powinno być cieniste i osłonięte od wiatru, gdyż zgromadzony materiał nie może nadmiernie wysychać. Miejsca silnie nasłonecznione będą stanowiły problem w utrzymaniu odpowiedniej wilgotności stosu. Natomiast przesuszanie i gwałtowne nawilżanie niekorzystnie wpływa na aktywność organizmów glebowych. Podłoże, na którym ułożymy pryzmę kompostową lub ustawimy kompostownik, powinno być przepuszczalne. Dzięki temu mikroorganizmy oraz dżdżownice bez trudu przedostaną się do pryzmy z gleby. Niedopuszczalne jest kompostowanie na powierzchniach uniemożliwiających odprowadzenie nadmiaru wody (np. na betonie, folii, utwardzonej nawierzchni, a nawet silnie ubitej glebie).

W sklepach ogrodniczych najczęściej dostępne są gotowe i  łatwe w montażu kompostowniki z tworzyw sztucznych. Umożliwiają one dobrą izolację materiału kompostowego, dzięki czemu aktywność bakterii rozkładających kompost jest możliwa również w okresie chłodów, co znacznie przyspiesza czas uzyskania kompostu. Dużą popularnością cieszą się jednak tradycyjne, drewniane kompostowniki, które można przygotować własnoręcznie. Można je wykonać z uprzednio okorowanych i zaimpregnowanych żerdzi o grubości około 7 cm. Najpierw wkopujemy w ziemię cztery elementy narożne, a następnie, w miarę napełniania przestrzeni, na przemian układamy belki poziome. Ciekawym materiałem na kompostownik są także palety transportowe. Dzięki skręceniu ze sobą kilku palet można w krótkim czasie stać się posiadaczem kompostownika.

Dojrzewanie kompostu to proces trwający zwykle około 1,5 roku. Jeżeli jednak zapewnimy dobre warunki do rozkładu materii oraz zastosujemy zabiegi przyspieszające rozkład (np. preparat Active Komposter), materiał nawozowy może być gotowy znacznie szybciej. W kompostowniku z tworzywa sztucznego, w którym zastosowano preparat przyspieszający kompostowanie, można uzyskać dojrzały kompost nawet już po 2 miesiącach. Wytworzony w procesie mineralizacji kompost, w zależności od kompostowanych materiałów zawiera dużo azotu, potasu, fosforu i wapnia.  Na ten dość złożony proces wpływa m.in. rodzaj, jakość i ilość materiału wykorzystywanego do kompostowania oraz jego wilgotność. Duże znaczenie ma także temperatura podczas kompostowania oraz dostępność tlenu.

Active Komposter przyspiesza rozkład materii organicznej oraz wzbogaca kompost w azot. W procesie kompostowania bardzo ważny jest stosunek węgla do azotu. Naturalna biomasa zawiera sporo węgla lecz jest zbyt uboga w azot, który możemy uzupełnić stosując Active Komposter, dostarczając tym samym mikroorganizmom niezbędnego pierwiastka. Dzięki temu samodzielnie uzyskujemy najwyższej jakości, naturalny nawóz, który jest odpowiedni dla wszystkich roślin. Active Komposter umożliwia szybkie  przerobienie odpadów organicznych pochodzących z domu i ogrodu, co obniża koszty ich utylizacji. Opakowanie produktu wystarcza na około 4 m³ biomasy.