Jak zaprojektować i założyć instalację nawadniającą w ogrodzie?

System automatycznego nawadniania składa się z układu sterującego oraz przewodów zaopatrzonych w różnego rodzaju dysze. Po ustawieniu czasu i częstotliwości podlewania rośliny są zawsze zraszane w odpowiedniej porze. Pozwala to użytkownikom trawnika oszczędzić sporo czasu i pracy. Dobrze wykonany projekt automatycznego podlewania eliminuje, np. możliwość podlewania wodą nawierzchni utwardzonych, co sprawia, że z dróg korzysta się znacznie wygodniej. Wpływa to również na oszczędzanie wody. Automatyczne nawadnianie pozwala na podlewanie ogrodu również w czasie nieobecności użytkowników. Wszystkie związane z nawadnianiem czynności można zaprogramować z wyprzedzeniem. Ponadto specjalistyczne systemy nawadniające mogą być stosowane również na niektórych zielonych dachach.

Podczas projektowania instalacji nawadniającej należy wziąć pod uwagę potrzeby roślin w ogrodzie. Wilgotny teren obsadzony roślinami pochodzenia łąkowego będzie potrzebował mniej wody niż ogród założony na piaskach z roślinami znoszącymi długotrwałą suszę.

System nawadniający ogród powinien być wydajny i ekonomiczny, o czym decyduje przede wszystkim domowa instalacja wodociągowa. Od niej zależy liczba i rodzaj sekcji, na jakie zostanie podzielony system. Im większe jest ciśnienie i wydatek wody, tym więcej urządzeń nawadniających może pracować jednocześnie. Liczba sekcji jest tym mniejsza, im większą wydajność ma instalacja. Dzieje się tak dlatego, że sekcje nie pracują jednocześnie i przy mniejszych obszarach do podlewania zużywa się na raz mniej wody i energii elektrycznej.

Każdy element, przez który przepływa woda, stanowi opór i tym samym powoduje straty ciśnienia w instalacji. Wielkość tych strat rośnie wraz ze zmniejszaniem się średnicy rurek nawadniających i ze zwiększeniem się odległości emiterów (dysz nawadniających) od źródła wody. Straty ciśnienia są też większe tam, gdzie przepływają większe ilości wody.

Sekcje automatycznego nawadniania załączają się kolejno, co powoduje, że system może działać również wówczas, gdy ciśnienie wody jest słabe. Jeśli jednak zdarza się, że nawet podział na małe sekcje nie wystarcza, oznacza to, że trzeba zwiększyć średnicę rury i wylotu (kranu) zasilającego instalację. W przypadku czerpania wody do podlewania z własnego ujęcia (nie z wodociągu), trzeba wymienić pompę na bardziej wydajną. Przy zakupie systemu nawadniającego producenci podają dokładne parametry wszystkich urządzeń wchodzących w jego skład, co ułatwia dostosowanie go do domowej instalacji wodnej (lub instalacji do systemu).

Instalację nawadniającą tworzą zraszacze i rury doprowadzające do nich wodę. Zraszacze mogą wytwarzać stały strumień wody lub spryskiwać określony obszar, poruszając się. O tym, jaki kształt będzie miał nawadniany obszar decyduje przede wszystkim kształt dyszy. Może to być prostokąt, koło lub wycinek koła. Lina kroplująca składa się z rur, mikrorur i kroplowników (emiterów). Tego rodzaju instalacja jest szczególnie wrażliwa na zanieczyszczenia wody oraz wymaga montażu reduktorów ciśnienia do 0,5 – 3,5 bara. Po zamontowaniu instalacji otwory kroplowników powinny znaleźć się na jej bokach (nigdy pod spodem). Minilinie kroplujące układa się na niewielkich obszarach, np. w ogrodach skalnych. W cienkie, giętkie przewody wkłuwa się w dowolnych miejscach (obok roślin) pojedyncze emitery strumienia wody. Odległość między nimi powinna wynosić 30-40 cm.

System nawadniający jest zautomatyzowany poprzez podłączenie go do sterownika (programatora). Za pomocą takiego urządzenia można ustawić czas podlewania, porę (np. noc, kiedy jest większe ciśnienie wody i pracujące zraszacze nie przeszkadzają w użytkowaniu ogrodu). Można też wyznaczyć, w jakie dni tygodnia ogród ma być podlewany. Szczególnie istotne jest przy tym określenie kolejności włączania i wyłączania się poszczególnych sekcji. Zadaniem sterownika jest kierowanie sygnałów elektrycznych do zaworów elektromagnetycznych, które bezpośrednio sterują dopływem wody do danej sekcji (lub odcinaniem dopływu). W systemie nawadniającym są zamontowane również czujniki wilgotności oraz czujniki deszczowe, które regulują częstotliwość podlewania.

Instalowanie automatycznego systemu nawadniającego powinno się zacząć od rozłożenia w ogrodzie wszystkich jego elementów i sprawdzenia z instrukcją czy nie brakuje żadnej części. Następnie należy przyciąć do odpowiednich długości rurki doprowadzające wodę i połączyć cały układ na próbę  (najlepiej rozłożyć go na powierzchni ziemi). Kolejnym etapem jest umieszczenie w gruncie (w pobliżu ujęcia wody, najlepiej w warstwie piasku) skrzynki na zawory automatyczne oraz zamontowanie puszki przyłączeniowej (w niej znajduję się przyłącza elektryczne) bezpośrednio pod zaworem, z jakiego będzie czerpana woda. Następnie należy podłączyć zawory odcinające dopływ wody – ma być ich tyle, ile sekcji i rodzajów urządzeń nawadniających. Do zaworów odcinających podłącza się rury służące do zasilania zraszaczy w wodę. Średnice rurek wynoszą (zależnie od systemu) od ½ do 1 cala. Kiedy skrzynka z zaworami odcinającymi jest już zamontowana, można ułożyć pierwszą rurkę zasilającą zraszacze.

Rurki biegną na głębokości 20-40 cm (zależnie od zaleceń producenta). Jeśli nawadnianie układane jest w gotowym już ogrodzie, powinno się naciąć darń trawnika i odwinąć na bok jej płyty lub wyciąć cały pas darni, a wykopaną ziemię umieścić na folii ( w ten sposób uniknie się zabrudzenia trawnika). Linie kroplujące układa się w postaci pętli pomiędzy roślinami (np. wzdłuż tylnej ściany żywopłotu lub pod krzewami), tak aby nie było ich widać. Można je również zakopać kilka centymetrów pod ziemią lub przykryć warstwą ściółki z kory. Przyjmuje się, że linie kroplujące nawadniają teren o szerokości 30 cm z każdej strony przewodu.

Konserwacja instalacji nawadniającej przed zimą polega przede wszystkim na usunięciu z niej resztek wody, np. za pomocą sprężonego powietrza. Wiosną przed ponownym uruchomieniem powinno się ją sprawdzić, na nowo uregulować zasięg zraszaczy i ewentualnie wyczyścić dysze.