Które rośliny domowe mają właściwości lecznicze?

Wśród wielu roślin uprawianych w mieszkaniach powinno się znaleźć miejsce dla tych o właściwościach leczniczych. Oprócz walorów dekoracyjnych, gatunki takie zawierają liczne substancje bakterio- i grzybobójcze. Często one są nazywane „apteczką w doniczce”. Wśród najważniejszych roślin leczniczych warto wymienić aloes zwyczajny i drzewiasty, żyworódkę pierzastą i Daigremonta oraz pelargonię pachnącą – popularnie zwaną geranium lub anginą. Warto jednak pamiętać, że żaden preparat z roślin nie jest lekiem, a jedynie wspomaga leczenie. Ponadto może się okazać, że działa on np. antagonistycznie z przyjmowanymi lekami. Dlatego także przed stosowaniem naturalnych preparatów warto skonsultować się z lekarzem i poprosić o poradę.

Aloes zwyczajny (Aloe vera) oraz aloes drzewiasty (Aloe arborescens) są sukulentami pochodzącymi z półpustynnych terenów Afryki Południowej. Oba gatunki mają kolczaste, soczyste liście. Różnice występują we wzroście rośliny. U pierwszego gatunku liście ułożone są w rozetę osiągającą maksymalnie 60 cm wysokości. Drugi gatunek w korzystnych warunkach dorasta do 2-3 m, zaś liście tworzą rozety na końcach rozgałęzionych pędów. Aloes zwyczajny najlepiej rośnie na słonecznych, ciepłych stanowiskach. Jako rośliny doniczkowe, aloesy najlepiej rosną w jasnych pomieszczeniach, gdzie temperatura zimą nie spada poniżej 10°C. Nie toleruje nadmiaru wody. Warto więc podlewać rośliny minimalnie i tylko po przeschnięciu bryły korzeniowej. Najczęściej rozmnażane są za pomocą sadzonek wierzchołkowatych lub przez oddzielenie pędów bocznych. W wilgotnym torfie ukorzenianie następuje po upływie 3-4 tygodni.

Aloesy posiadają właściwości lecznicze. W ich miąższu stwierdzono obecność ponad 100 składników biologicznie czynnych działających przeciwzapalnie, łagodząco oraz liczne witaminy. Miąższ z roztartego liścia przyłożony na ranę powoduje jej oczyszczenie i szybkie zagojenie. Dzięki substancjom zmniejszającym swędzenie poleca się smarowanie świeżym miąższem z liścia w miejscach ugryzienia owadów oraz niewielkich oparzeń. Świeże liście stosuje się również w przypadku trądziku oraz łuszczycy, smarując wyciśniętym sokiem chore miejsca. Dzięki silnemu działaniu nawilżająco-regenerującemu, żel ze świeżych liści polecany jest do pielęgnacji skóry. Aloes można stosować również doustnie. Wyciąg z rośliny działa na zwiększenie odporności organizmu. Stosowany może być w gojeniu bakteryjnych infekcji przewodu pokarmowego oraz wspomagająco przy leczeniu wrzodów żołądkowych. Jednak należy uważać i nie spożywać go w zbyt dużych ilościach, ponieważ jego nadmiar działa przeczyszczająco.

Pośród wielu roślin z rodziny gruboszowatych warte wyróżnienia są dwie: żyworódka pierzasta (Bryophyllum pinnatum) oraz często z nią mylona żyworódka Daigremonta (Kalanchoe daigremontiana). Są to sukulenty osiągające nawet 1 m wysokości. Ich soczyste liście ułożone są na pędzie naprzeciwlegle, a na ich brzegach wyrastają małe rozmnóżki, które po opadnięciu łatwo się ukorzeniają, tworząc nowe rośliny. Żyworódka Daigremonta ma liście węższe i nieznacznie mniejsze niż żyworódka pierzasta. Obie lubią stanowiska jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione. Podobnie jak aloesy nie lubią nadmiaru wody. Lepiej rosną w suchym i niezbyt zasobnym w składniki pokarmowe podłożu. Pomimo podobieństwa w wyglądzie, to żyworódka pierzasta ma większe zastosowanie jako roślina lecznicza. Jest bowiem wyjątkowo bogata w witaminy oraz makro – i mikroelementy łatwo przyswajalne przez człowieka.

Preparaty z żyworódek działają bakterio- i grzybobójczo, mają też właściwości regenerujące i przeciwzapalne. Okłady z rozgniecionych liści stosować można przy bólu głowy, katarze zatokowym a także na stłuczenia, swędzenia oraz kurzajki. Również na zapalenie spojówek proponuje się przykładanie kompresów z rozdrobnionych liści. Żyworódki wykazują też korzystne działanie m. in. przy bólach gardła, chorobach dziąseł czy problemach z układem pokarmowym.

Pelargonia pachnąca (Pelargonium graveolens) popularnie zwana anginą lub geranium, osiąga wysokość do 1 m. Jej jasnozielone, głęboko powcinane liście po roztarciu mają zapach różano-cytrynowy. Gatunek ten wymaga stanowisk słonecznych i obfitego podlewania. U roślin raz przesuszonych żółkną i opadają liście. Jednak również nadmiar wilgoci jej szkodzi i powoduje zamieranie korzeni. Najłatwiej rozmnaża się ją za pomocą sadzonek pędowych, które można pozyskiwać przez cały rok.

Latem roślina skutecznie odstrasza komary, jednak jej główną zaletą są właściwości lecznicze. Fragmenty liści umieszczone w uchu pomagają zwalczyć jego stany zapalne. Okłady z zmiażdżonych liści uśmierzają bóle głowy oraz działają uspokajająco. Wywary z liści mogą okazać się pomocne przy chorobach układu pokarmowego oraz zapaleniu gardła, a stosowane jako dodatki do kąpieli, będą działały kojąco przy zapaleniu skóry, egzemach i trądziku. Z kolei napary z liści można stosować do inhalacji.

Około 0,5kg najstarszych liści z rośliny, przynajmniej trzyletniej, obrywa się i umieszcza w 3 dni w ciemnym miejscu. Następnie miksuje się je i miesza z 0,5 L czerwonego, wytrawnego wina. Aby wino było słodsze, można dodać miodu. Całość dobrze się miesza i odstawia w ciemne miejsce na 3-5 dni. Po tym okresie wino należy odcedzić. Stosuje się je zwykle raz dziennie pijąc 1 łyżkę stołową. W przypadku silnego osłabienia organizmu proponuje się picie 1 łyżki stołowej 3 razy dziennie, godzinę przed posiłkiem.

Zmiksować 5 średniej wielkości liści z łyżką miodu, 1/3 szklanki letniej wody oraz dwiema łyżkami oliwy z oliwek. Maseczka aloesowa to doskonały naturalny preparat do pielęgnacji skóry głowy i włosów. Maseczkę stosuje się po każdym myciu, trzyma około 5 minut, a następnie dokładnie spłukuje letnią wodą. Substancje w niej zawarte mają silne działanie odżywcze zarówno na skórę głowy, jak i cebulki włosowe.

Zmiksować umyte liście, a następnie wycisnąć z powstałej miazgi sok. Jeśli chce się wykonać za jednym razem więcej soku, należy wymieszać go ze spirytusem w proporcjach 1/3 alkoholu i 2/3 soku. Preparat taki polecany jest dla osób dorosłych w ilości 20-30 kropel 2-3 razy dziennie. Sok bez alkoholu mogą też stosować dzieci  w połowie zalecanej dawki. Sok z żyworódki wzmacnia ogólną odporność organizmu oraz poprawia działanie układu pokarmowego.

Około 100g świeżego, niesolonego smalcu delikatnie roztopić. Gdy jest ciepły (nie gorący), miesza się go z 1 łyżką soku z żyworódki. Po ostygnięciu maść jest gotowa do użytku zewnętrznego. Należy ją przechowywać w lodówce. Maść z żyworódki ma zastosowanie podobne do preparatów aloesowych. Najczęściej stosowana jest przy zmianach skórnych, na niewielkie oparzenia oraz na młodzieńcze dolegliwości z cerą. Dodatkowo, dzięki działaniu odżywczemu, polecana jest dla skóry suchej i wrażliwej, jako serum.