Ogród ziołowy - jakie zioła warto sadzić w ogrodzie, dobre sąsiedztwo dla ziół

Od tysiącleci ludzie używają ziół w lecznictwie, kosmetyce, jako przyprawy w kuchni, do konserwacji żywności, barwienia tkanin, a nawet odstraszania i zwalczania owadów. Dawniej zbierano je na naturalnych stanowiskach: w lasach, na łąkach, nieużytkach, bagnach. Potem zaczęto niektóre rośliny uprawiać. Wiedzę, jak to robić, krzewili zakonnicy, m.in. dzięki temu, że receptury zapisywali w księgach. W wirydarzach, czyli niewielkich przyklasztornych ogrodach, sadzili rośliny zielarskie, które pozyskiwali z naturalnych siedlisk oraz innych klasztorów. Przygotowywali z nich leki oraz przyprawy. Klasztorne wirydarze, w których zioła odgrywały kluczową rolę, stały się inspiracją dla współczesnych ogrodów.

Ogród ziołowy zakłada się z różnych powodów. Bardzo często rośliny zielarskie uprawiane są na przyprawy. Dzięki temu pod ręką są zawsze np. czosnek, lubczyk, majeranek, oregano, a także ulubione rzadkie zioła, które trudno kupić w sklepach, jak bazylia cytrynowa. Wiele osób lubi mieć w ogrodzie rośliny o leczniczych właściwościach, np. czosnek  czy szałwię, aby w razie przeziębienia po nie sięgnąć.

Nieprzypadkowo ogród ziołowy jest pachnący, barwny, tętniący życiem owadów. Zioła stosować można w aromaterapii, np. lawenda ma działanie uspokajające i relaksujące. Ich kwiaty chętnie odwiedzają pszczoły i motyle. Rośliny zielarskie często wykorzystuje się w biodynamice, np. do odstraszania szkodników, nawożenia i zwalczania chorób roślin, a także w uprawie współrzędnej. Zioła to także piękne rośliny ozdobne. Wiele ciekawych odmian o pstrych liściach ma np. szałwia lekarska. Wśród krwawników są odmiany o kwiatach różowych, czerwonych, żółtych i wielobarwnych.

Roślin zielarskich jest bardzo dużo. Niektóre z nich traktowane są w ogrodach jak chwasty. To np. pokrzywa i skrzyp, których używa się w kosmetyce i biodynamice.

Przeczytaj także: 10 rzeczy, które lubi czosnek

Jeżeli w ogrodzie jest miejsce, założyć można zielnik, w którym sadzi się tylko rośliny zielarskie. Jednak bardziej praktycznie jest zaplanować ogród ziołowy, w którym rosną także kwiaty, warzywa, krzewy ozdobne. Takie sąsiedztwo sprawia, że rośliny lepiej rosną i plonują. Poza tym zioła mają często ozdobne liście i kwiaty, a także pięknie pachną.

Większość ziół preferuje nasłonecznione stanowiska. Do ich uprawy odpowiednia jest ziemia przeciętna lub żyzna. Dobierając zioła należy zwracać uwagę na ich docelową wielkość. Przykładowo, w okresie kwitnienia lubczyk ogrodowy i malwa czarna dorastają nawet do 2 m wysokości. Niskie kobierce tworzą m.in. majeranek i tymianek. Zioła należy sadzić tak, aby był do nich łatwy dostęp. Dzięki temu wygodniej zrywać ich aromatyczne listki, pędy, kwiaty, by doprawiać dania.

Przeczytaj także: Mieszana uprawa ziół i innych roślin

Zioła pozytywnie wpływają na wzrost oraz plonowanie wielu warzyw. Dlatego polecane są do uprawy współrzędnej oraz na obrzeża zagonów. Niektóre, jak lawenda, oregano i ogórecznik lekarski, zwabiają owady zapylające. Dzięki temu pszczoły czy trzmiele częściej odwiedzają także kwiaty rosnących obok np. bakłażanów, cukinii, ogórków, pomidorów. W efekcie owoce zawiązują się lepiej i jest ich więcej.

Bazylia korzystnie wpływa na wzrost pomidorów, szparagów, cebuli, warzyw kapustnych, a cząber – cebuli i fasoli. Hyzop lekarski odstrasza zające i bażanty, szałwia lekarska i tymianek – bielinki kapustniki, a lawenda – krety i nornice. Rumianek pospolity zwiększa odporność np. warzyw kapustnych i cebuli, czosnek – buraków, pomidorów i selerów, rozmaryn – warzyw kapustnych i marchwi, oregano – warzyw kapustnych, zaś mięta pieprzowa – warzyw kapustnych, grochu, fasoli. Odstraszające właściwości ziół wykorzystuje się w gotowych preparatach na szkodniki, np. Żel na krety ma w składzie lawendę.

Trzeba pamiętać, że czasem zioła mają też niekorzystny wpływ na warzywa oraz inne zioła. Przykładowo, mięta po kilku latach może zachwaścić zagon (jej kłącza są grubsze niż perzu). Rabarbar źle rośnie obok lubczyku, a koper ogrodowy i fenkuł - blisko kolendry.

Przeczytaj także: Czy warzywa mogą stanowić ozdobę ogrodu

Wśród kwiatów jednorocznych, bylin, traw i krzewów ozdobnych świetnie rośnie wiele roślin zielarskich. Popularny jest np. nagietek lekarski, który ma wiele odmian różniących się wielkością, kształtami i barwami kwiatów. Na rabaty nadają się także m.in. bazylia pospolita, hyzop lekarski, krwawnik, malwa czarna, melisa lekarska, oregano, szałwia lekarska. Bardzo często te gatunki ziół mają wiele odmian o ciekawej kolorystyce liści lub kwiatów. Przykładowo, szałwia lekarska ma odmiany o liściach pstrych, oregano – złocistych, bazylia pospolita – purpurowych. Wyglądają one atrakcyjnie zarówno na rabatach kwiatowych, jak i w sałatkach czy na kanapkach. Niskie zioła, jak cząber, majeranek, tymianek nadają się także na skalniaki.

Zioła, podobnie jak w uprawie współrzędnej warzyw, mogą pozytywne wpływać na rośliny ozdobne, np. chronią je przed szkodnikami i chorobami. Wśród róż korzystnie jest sadzić kocimiętkę. Razem z krwawnikiem dobrze rosną trawy ozdobne. Rośliny zielarskie efektownie wyglądają i dobrze rosną na łąkach kwietnych. Gotowa mieszanka, w której są m.in. nasiona ziół jednorocznych i wieloletnich, to Łąka kwietna Chaber. Wyrosną na niej np. lawenda, melisa lekarska, nagietek lekarski, ogórecznik lekarski, oregano (lebiodka pospolita), szałwia lekarska. Są piękne, pachnące, mało wymagające, miododajne oraz nadają się do wykorzystania jako przyprawy, rośliny lecznicze, w kosmetyce czy aromaterapii.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać zioła i przyprawy w pojemnikach oraz Co warto wiedzieć o ziołach