Choroby i szkodniki kapusty - objawy i zwalczanie

To jedno z popularniejszych warzyw. Najczęściej uprawiana jest kapusta głowiasta: biała, czerwona i włoska. Lubiane są też inne warzywa kapustne, jak brokuł, jarmuż, kalafior czy kapusta brukselska i kapusta pekińska. Z jednej strony nie mają zbyt dużych wymagań, ale z drugiej porażane są przez wiele chorób i szkodników, co może zniechęcać, by mieć je w przydomowych ogrodach i na działkach. Niesłusznie!

Kapustę z powodzeniem można chronić zarówno przed chorobami, jak i szkodnikami. Bardzo ważna jest profilaktyka. Przede wszystkim nie należy uprawiać kapusty rok po roku w tym samym miejscu. Większość patogenów zimuje bowiem w glebie i w następnym sezonie mogą zaatakować ze zdwojoną siłą. W zwalczaniu szkodników, np. gąsienic i pędraków, skuteczne są preparaty mikrobiologiczne. Niektóre szkodniki można zbierać ręcznie. Prosty sposób ochrony, np. przed śmietkami i pchełkami, to biała agrowłóknina.

Kapusta rośnie zdrowiej na stanowiskach nasłonecznionych. Gleba nigdy nie powinna być zbyt kwaśna, gdyż to zwiększa ryzyko wystąpienia kiły kapusty. Nieodpowiednia jest też ziemia nadmiernie wilgotna, bo wtedy korzystniejsze warunki do rozwoju mają chorobotwórcze grzyby. Pozytywnie na wzrost i odporność kapusty wpływa zasilanie naturalnymi nawozami, jak Obornik bydlęcy granulowany i Obornik koński granulowany.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować kapustę

To skutek uszkodzenia stożka wzrostu młodej kapusty. Przyczynami najczęściej są grad, przemarznięcie oraz uszkodzenia spowodowane przez chowacze, drążyny oraz inne szkodniki.

Objawy: kapusta nie ma prawidłowo rozwiniętego środka i nie zawiązuje główki.

Zwalczanie: ograniczać populację chowaczy oraz innych szkodników. Jeśli prognozowane są większe przymrozki lub grad, narzucić na posadzoną na zagonie rozsadę kapusty np. białą agrowłókninę.

Przeczytaj także: Domowe sposoby na wszelkie zło w ogrodzie

Chorobę wywołują bakterie, które przenoszą się m.in. przez nasiona oraz resztki chorych roślin znajdujących się w glebie. Bakteriozie sprzyja pogoda deszczowa i jednocześnie upalna (temperatura 27-30°C). Porażona kapusta nie nadaje się do przechowywania.

Objawy: na obrzeżach liści pojawiają się żółte plamy. Następnie w tych miejscach tkanki zasychają. Po rozkrojeniu główki kapusty widoczne są warstwowe zaczerniania liści.

Zwalczanie: nie uprawiać kapusty oraz spokrewnionych z nią warzyw, jak jarmuż, kalafior, kalarepa, rok po roku w tym samym miejscu. Nie podlewać kapusty na liście, zwłaszcza podczas upałów. Dbać o prawidłowe nawożenie kapusty.

Przeczytaj także: Jak zwiększyć odporność roślin – naturalne preparaty

Sprawca tej choroby to grzyb. Potrafi przetrwać na nasionach i resztkach roślin z rodziny kapustowatych. Mogą go także przenosić wiatr oraz woda. Patogen rozwija się szczególnie szybko jeżeli pogoda jest ciepła (temperatura 20-27°C) i wilgotna.

Objawy: okrągłe, czarne plamy pojawiające się głównie na najstarszych liściach (zmiany chorobowe rzadko pojawiają się wewnątrz główek). Najpierw są małe, ale szybko się powiększają i pokrywają zielonkawym nalotem. Główki kapusty są mniejsze i gorzej się przechowują. Czasem czerń krzyżowych powoduje również zamieranie siewek.

Zwalczanie: w tym samym miejscu nie uprawiać kapusty oraz spokrewnionych z nią warzyw częściej niż raz na 4 lata. Profilaktycznie opryskiwać preparatem Lecitec (zawiera zoptymalizowane lecytyny). Opryski fungicydami: Amistar 250 SC lub Signum 33 WG.

Przeczytaj także: W jaki sposób wykorzystać lecytynę w ogrodzie

Atakuje kapustę we wszystkich fazach rozwojowych. Sprawcą choroby jest grzyb, który w glebie potrafi przetrwać do 8 lat. Źródłem infekcji są najczęściej gleba i woda. Rozwojowi kiły kapusty sprzyja gleba kwaśna, wilgotna i ciepła (22-25°C).

Objawy: na korzeniach pojawiają się białawe i żółtawe narośla. Następnie narośla ciemnieją i gniją (mają brzydki zapach). Kapusta stopniowo zamiera lub plon jest mniejszy (w zależności od pogody i fazy wzrostu kapusty).

Zwalczanie: nie uprawiać kapusty na glebie kwaśnej. Jej odczyn można łatwo sprawdzić. Służy do tego Zestaw do badania pH gleby (wynik otrzymuje się po około 30 sekundach). Jeśli odczyn jest niski (optymalny dla kapusty wynosi pH 6,5-7,3), należy wykonać wapnowanie gleby. Na tym samym stanowisku nie uprawiać kapusty oraz roślin z nią spokrewnionych, np. brokułu i kalafiora, rok po roku. Resztek chorych roślin nie należy kompostować.

Przeczytaj także: Odkwaszanie gleby – 7 sposobów

Tej choroby kapusty nie wywołują patogeny lecz pogoda. Występuje, jeśli między dniami a nocami jest duża różnica temperatury. Najczęściej takie warunki są w drugiej połowie lata oraz pod osłonami.

Objawy: narośla na liściach, zwłaszcza ich dolnych częściach. Wyglądają tak, jakby kapustę zaatakowały szpeciele.

Zwalczanie: jeśli kapusta rośnie pod osłonami, systematycznie wietrzyć tunel lub szklarnię, aby obniżyć w niej temperaturę i zmniejszyć jej różnicę między dniem a nocą. Dbać o prawidłowe nawożenie kapusty, z wykorzystaniem nawozów zawierających dużo próchnicy, jak Nawóz ekologiczny do warzyw czy Obornik bydlęcy granulowany.

Przeczytaj także: Jak zwiększyć odporność roślin – naturalne preparaty

Grzyb, który wywołuje suchą zgniliznę kapustnych, bez problemu potrafi przetrwać na resztkach roślinnych w glebie. Może się też przenosić na nasionach, narzędziach ogrodniczych oraz poprzez wodę.

Objawy: mogą się pojawić już po 2-3 tygodniach od siewu nasion. Na łodyżkach i listkach siewek pojawiają się owalne, brązowe, zapadające się plamki. Następnie tkanki w tych miejscach rakowacieją i zasychają. Korzenie chorej kapusty są w dużym stopniu zniszczone. Chore rośliny nie rosną, mogą się przewracać. Jeśli kapusta zdąży zawiązać główki, na ich przekrojach widoczne są brązowoczarne plamy (mogą też być na podstawach liści przy głąbach).

Zwalczanie: zaprawiać nasiona kapusty przed siewem. W tym samym miejscu nie uprawiać kapusty częściej niż raz na cztery lata.

Przeczytaj także: Apteczka ogrodnika – co warto w niej mieć

Sprawcą choroby jest grzyb, który rozwija się szczególnie szybko, jeśli temperatura wynosi około 15°C, jednocześnie jest wilgotno i brakuje światła słonecznego. Najczęściej takie warunki panują przed zbiorem oraz podczas przechowywania kapusty.

Objawy: na liściach powstają wodniste plamy gnilne, które następnie pokrywa szary nalot grzybni. W zaawansowanym stadium w tych miejscach pojawia się szary, pylący nalot. Główki gniją.

Zwalczanie: przestrzegać zmianowania. Młodą kapustę profilaktycznie można opryskiwać biopreparatem Biosept Active (na bazie ekstraktu z gejpfruta). Dbać o prawidłowe nawożenie (szara pleśń częściej atakuje rośliny, którym brakuje wapnia i potasu). Nie przechowywać główek uszkodzonych mechanicznie (w miejscach zranień grzybom chorobotwórczym łatwiej wniknąć w tkanki). Dbać o czystość narzędzi ogrodniczych używanych do uprawy kapusty. Do wody do ich mycia można dodawać Mydło ogrodnicze potasowe z czosnkiem. Nie uprawiać kapusty na tym samym stanowisku częściej niż raz na cztery lata. Opryski fungicydami: Amistar 250 SC lub  Signum 33 WG.

Przeczytaj także: Czy choroby grzybowe można zwalczać grzybem

Najczęściej choroba niszczy odmiany późne kapusty głowiastej, a także brukselskiej i pekińskiej. Może też pojawić się na kalafiorach. Nie jest zaraźliwa! Jej przyczyną jest m.in. niewłaściwe nawożenie (zwłaszcza brak wapnia). Wewnętrzne zbrunatnienie główek kapusty występuje też częściej po długotrwałych deszczach lub obfitym nawadnianiu, jeśli po nich następuje susza.

Objawy: wokół głąba brunatnieją liście, co widoczne jest często dopiero po przekrojeniu główki (z zewnątrz kapusta może wyglądać na zdrową).

Zwalczanie: dbać o prawidłowe nawożenie kapusty. W uprawie amatorskiej szczególnie ostrożnie należy dawkować nawozy azotowe i potasowe. Polecane są nawozy naturalne, np. Obornik koński granulowany i Nawóz ekologiczny do warzyw. Jeśli jest gorąco, nie podlewać kapusty zbyt obficie. Można zastosować nawożenie dolistne saletrą wapniową.

Przeczytaj także: Jak rozpoznać objawy niedoboru składników pokarmowych

Patogen, który wywołuje zgniliznę twardzikową, to grzyb. Do zakażenia dochodzi poprzez glebę, wiatr i wodę. Grzyb najlepiej rozwija się w temperaturze 16-22°C.

Objawy: do zakażenia może dojść już wiosną, ale pierwsze oznaki choroby – wodniste, brązowawe plamy na ogonkach liści – dość łatwo przeoczyć. Częściej zmiany chorobowe zauważa się dopiero podczas przechowywania kapusty. Na główkach pojawia się wtedy biały, puszysty nalot z czarnymi sklerocjami. Czasem skupiska grzybni otaczają pomarańczowe obwódki.

Zwalczanie: nie uprawiać kapusty w tym samym miejscu częściej niż raz na cztery lata. Profilaktycznie można zastosować oprysk preparatem Evasiol (na bazie skrzypu).

Przeczytaj także: Czy uciążliwy chwast może zabezpieczyć uprawy

Grzyby, które wywołują zgorzel, powodują zamieranie kiełkujących nasion oraz siewek kapusty. Choroba występuje częściej, jeśli roślinom brakuje światła, a podłoże jest jednocześnie nadmiernie wilgotne i zimne.

Objawy: zamierają kiełkujące nasiona oraz siewki. Czasem choroba ma gwałtowny przebieg i może zniszczyć wszystkie rośliny. W przypadku starszej rozsady zdarza się, że kapusta może przetrwać. Takie rośliny mają wtedy przewężenie pod liśćmi.

Zwalczanie: zaprawiać nasiona. Nasiona siać w podłożach specjalistycznych, jak Ziemia do siewu i pikowania. Zapewnić rozsadzie kapusty jak najwięcej światła.

Przeczytaj także: Jak w naturalny sposób zaprawiać nasiona

Postacie dorosłe chowaczy to niewielkie chrząszcze z ryjkami (około 4 mm długości). Ich larwy (około 5 mm długości) są białe z żółtobrązowymi głowami. Na kapuście żerują zwykle chowacz czterozębny (czarny z szarozielonym odcieniem), chowacz brukwiaczek (szary) i chowacz galasówek (brunatny). Największe szkody wyrządzają w kapuście uprawianej na przechowanie i kwaszenie.

Objawy: zależą od gatunku chowaczy żerujących na kapuście. To nieregularne dziury w liściach, uszkodzone wierzchołki wzrostu (taka kapusta nie zawiązuje główek), larwy żerujące w ogonkach liściowych. Na korzeniach mogą być narośla z żerującymi larwami w środku.

Zwalczanie: nie uprawiać kapusty w tym samym miejscu częściej niż raz na cztery lata (chowacze zimują w glebie). Liści oraz innych części kapusty z larwami nie należy kompostować. Opryski na chowacze: Mospilan 20 SP lub NeemAzal® - T/S.

Przeczytaj także: 10 przykazań korzystania ze środków ochrony roślin

To małe chrząszcze z ryjkami (3-6 mm długości), w kolorach zielonym (chowacz zielony) lub czarnym (chowacz czarny). Ich larwy są kremowe (o długości około 6 mm), z brązowymi główkami.

Objawy: uszkodzone wierzchołki wzrostu (kapusta nie zawiązuje główek). Wewnątrz głąbów można dostrzec korytarze, w których żerują kremowe larwy.

Zwalczanie: nie uprawiać kapusty w pobliżu innych warzyw kapustnych oraz pól z rzepakiem. Pamiętać o 4-letnim zmianowaniu. Nie kompostować resztek kapusty z larwami. Zastosować oprysk preparatem NeemAzal® - T/S, który zawiera substancję czynną pochodzenia naturalnego z ekstraktu z drzewa neem (ma 3 dni karencji).

Przeczytaj także: Jakie błędy popełniają ogrodnicy

Największe szkody drutowce wyrządzają na zagonach założonych w ogrodach, gdzie wcześniej były łąka lub ugór. Jeśli szkodników jest dużo, mogą zniszczyć nie tylko kapustę, zwłaszcza młodą, ale też inne warzywa. Szkody wyrządzają larwy drutowców (najczęściej są w pomarańczowym kolorze), które zjadają korzenie. Postacie dorosłe to chrząszcze. Na kapuście żerują różne gatunki drutowców, m.in. dwójkowiec kruszcowy, osiewnik ciemny, osiewnik rolowiec, osiewnik skibowiec.

Objawy: pojedyncze kapusty więdną mimo podlewania lub słabo rosną. Po wyciągnięciu ich z ziemi, okazuje się, że nie mają korzeni częściowo albo całkowicie. Często można w nich zauważyć żerujące larwy w kolorze pomarańczowym (mogą wygryzać dziury na wylot).

Zwalczanie: nie uprawiać kapusty w miejscach, w których podczas przekopywania znajdowane są drutowce (rozwój jednego pokolenia trwa aż 4-5 lat). Znajdowane larwy wybierać ręcznie z ziemi. Glebę opryskiwać lub podlewać preparatem Wrotycz Ekstrakt. Drutowce można wabić przynętami z pokrojonych buraków lub ziemniaków. Zakopuje się je na głębokości 10-15 cm (warto oznaczyć miejsce  np. patykiem, by łatwiej je odnaleźć). Co kilka dni przynęty należy wykopać i zniszczyć razem z żerującymi w nich drutowcami.

Przeczytaj także: Jak rozpoznać i zwalczać szkodniki glebowe

To najbardziej uciążliwe szkodniki kapusty. Największe szkody wyrządzają gąsienice takich motyli jak bielinek kapustnik, bielinek rzepnik, błyszczka jarzynówka, piętnówka kapustnica, tantniś krzyżowiaczek oraz rolnice. Motyle nie żerują na kapuście (jedynie składają jaja). Niektóre to gatunki dzienne, inne – nocne.

Objawy: na liściach dostrzec można gąsienice różnej wielkości. Mogą być zielone, żółtozielone, brunatne (w zależności od gatunku i fazy rozwoju). Szkieletują i minują liście oraz wygryzają w nich nieregularne dziury. Mogą  uszkadzać stożki wzrostu, co skutkuje niezawiązywaniem główek. Rolnice żerują zarówno na częściach nadziemnych kapusty, jak i podziemnych. Podczas żerowania zanieczyszczają kapustę licznymi odchodami w czarnym kolorze. Główki uszkodzone przez gąsienice często gniją.

Zwalczanie: gąsienice zbierać ręcznie. Można też niszczyć jaja, ale nie zawsze łatwo je znaleźć. Motyle, w zależności od gatunku, składają je pojedynczo lub w złożach od kilkunastu do kilkuset sztuk. Zastosować można oprysk biopreparatem Lepinox Plus. Zawiera naturalnie występującą w przyrodzie bakterię Bacillus thuringiensis. Wytwarza ona krystaliczne białka, które aktywowane są w przewodzie pokarmowym gąsienic. Zainfekowane gąsienice przestają żerować i giną w ciągu 72 godzin. Gąsienice niszczą także opryski preparatami NeemAzal® T/S i Karate Zeon 050 CS.

Przeczytaj także: Pułapki na szkodniki – proste i skuteczne

Żerują w koloniach, często liczących po kilkaset sztuk. Mszyce są szczególnie liczne, jeśli pogoda jest słoneczna i bezdeszczowa. Wypijają sok z tkanek kapusty i zanieczyszczają liście lepką spadzią. Mogą przenosić choroby. Popularne są zwłaszcza mszyca brzoskwiniowa i mszyca kapuściana.

Objawy: liście, na których żerują mszyce, są zdeformowane, przebarwione i karłowacieją. Pokrywa je lepka spadź na której rozwijają się czarne grzyby sadzakowe (ograniczają fotosyntezę). Jeśli inwazja jest duża, kapusta może nie zawiązywać główek.

Zwalczanie: do odławiania i monitorowania obecności mszyc uskrzydlonych służą Żółte tablice lepowe. Zwabia je ich żółty kolor. Gdy usiądą na tablicy, przyklejają się do niej i giną. Mszyce można zwalczać preparatami na bazie naturalnych składników, np. Agrocover Spray i Agrocover Koncentrat (zawierają olej rydzowy) oraz NeemAzal® T/S (z ekstraktem z drzewa neem). Inny środek na mszyce: Karate Zeon 050 CS.

Przeczytaj także: Jak pozbyć się mszyc – 5 sposobów

Żerują na korzeniach kapusty. Uciążliwe są zwłaszcza mątwiki burakowe. Trudno je dostrzec. W zależności od płci i fazy rozwoju mają po 1-5 mm długości.

Objawy: korzenie są nienaturalnie rozrośnięte (wyglądem przypominają brodę). Kapusta ma słabo wykształcone korzenie główne, żółknie, jej wzrost jest zahamowany.

Zwalczanie: nie uprawiać kapusty w tym samym miejscu częściej niż raz na 4 lata. Nie kompostować resztek z objawami żerowania szkodników. Uprawiać w ogrodzie fitosanitarne rośliny, np. aksamitki. Glebę opryskiwać lub podlewać preparatem Wrotycz Ekstrakt.

Przeczytaj także: Wrotycz – zioło do zwalczania szkodników w ogrodzie

Najłatwiej je dostrzec, jeśli zostaną spłoszone – skaczą wtedy jak pchły. To chrząszcze, które mają po 2-3 mm długości i czarne ubarwienie. Na kapuście mogą żerować różne gatunki: pchełka czarna, pchełka czarnonoga, pchełka falistosmuga, pchełka smużkowana. Największe szkody wyrządzają wśród młodej kapusty oraz na kapuście pekińskiej, zwłaszcza jeśli pogoda jest słoneczna, ciepła, bezdeszczowa.

Objawy: drobne dziurki oraz nieregularne miny w liściach. Jeśli uszkodzeń jest niewiele, nie mają większego wpływu na plon. Jeżeli inwazja pchełek jest duża, kapusta brązowieje, więdnie i zamiera. Podziurkowane liście, zwłaszcza kapusty pekińskiej, często nie nadają się do jedzenia.

Zwalczanie: kapustę, szczególnie pekińską, chronić przy pomocy białej agrowłókniny. Zagon, od razu po siewie lub posadzeniu rozsady, okrywa się, a następnie końce agrowłókniny zasypuje ziemią (aby pod płachtę nie weszły pchełki). Do monitorowania i odłowu pchełek służą Żółte tablice lepowe. Ich kolor zwabia szkodniki. Gdy usiądą na tablicy, przyklejają się do niej i giną. Oprysk na pchełki: Mospilan 20 SP.

Przeczytaj także: Żółte tablice lepowe – jak używać w domu i ogrodzie

To larwy chrabąszczy takich jak chrabąszcz majowy, chrabąszcz kasztanowiec, guniak czerwczyk, ogrodnica niszczylistka. Łatwo je rozpoznać: są białe, z trzema parami odnóży, mają 1-5 cm długości (w zależności od  gatunku). Żywią się m.in. korzeniami kapusty.

Objawy: młoda kapusta nagle więdnie. Gdy wyciągnie się ją z ziemi, okazuje się, że nie ma korzeni. Po rozgarnięciu podłoża w miejscu, w którym rosła uszkodzona roślina, można często znaleźć pędraka. W korzeniach starszej kapusty pędraki mogą wygryzać dziury. Takie rośliny słabo rosną i są bardziej narażone na choroby.

Zwalczanie: zbierać i niszczyć pędraki znalezione podczas przekopywania ziemi. Jeżeli jest ich dużo, zanim posadzi się kapustę oraz inne warzywa, należy się ich pozbyć. Skutecznie są preparaty mikrobiologiczne zawierające mikroorganizmy pasożytujące pędraki. Przykładowo, w składzie preparatu Larva Stoper znajdują się niepatogeniczne, pożyteczne nicienie. Należy go zastosować na przełomie kwietnia i maja lub sierpnia i września. Od marca do września glebę można opryskiwać albo podlewać preparatem Wrotycz Ekstrakt.

Przeczytaj także: Jak wyeliminować szkodniki glebowe w sposób ekologiczny

Jej larwy powodują robaczywienie głównego korzenia i szyjki korzeniowej, zwłaszcza wśród rozsady kapusty. Śmietka kapuściana żeruje także na starszych roślinach, powodując jej robaczywienie. To muchówka, której postacie dorosłe przypominają z wyglądu szarą muszkę (o długości około 6 mm). Szkody wyrządza też m.in. na brokułach, kalafiorach, rzodkiewce, rzodkwi.

Objawy: wydrążone korytarze w korzeniach i szyjce korzeniowej (najczęściej) lub w głównych nerwach liści (rzadziej). Żerują w nich kremowe larwy (o długości do 7 mm). Kapusta słabo rośnie, więdnie, nierzadko zamiera.

Zwalczanie: rozsadę po posadzeniu w miejscach stałych okryć białą agrowłókniną. Dzięki temu śmietki nie mogą złożyć jaj obok kapusty. Płachty zdejmuje się pod koniec maja, gdy minie ryzyko największej inwazji tych szkodników. Do monitorowania i odłowu śmietek (osobników uskrzydlonych) służą Żółte tablice lepowe. Ich kolor zwabia szkodniki. Gdy usiądą na tablicy, przyklejają się do niej i giną. Opryski na śmietki: NeemAzal® - T/S oraz Karate Zeon 050 CS.

Przeczytaj także: Po jakim czasie od wykonania oprysku można zbierać plony

Przysmakiem ślimaków jest rozsada kapusty. Starsze rośliny mają twardsze liście, przez co są mniej atrakcyjne dla tych szkodników. Największe zniszczenia wyrządzają ślimaki nagie (bezskorupowe).

Objawy: młoda kapusta „znika”, zwłaszcza w nocy. Starsze rośliny mają obgryzione liście. Czasem ślimaki zeskrobują łodygi i liście albo zjadają wnętrza zawiązujących się główek. Na częściach nadziemnych kapusty można zauważyć srebrzysty śluz oraz czarne odchody.

Zwalczanie: ślimaki zbierać ręcznie (najlepiej rano i wieczorem, gdy wychodzą z kryjówek na żerowanie). Pomocna w ich wyłapywaniu jest Pułapka na ślimaki. Używać preparatów na ślimaki, np. Ferramol i Ślimak Control. W ich składzie jest fosforan żelaza, który występuje naturalnie w przyrodzie i ulega biologicznemu rozkładowi. Ślimaki chętnie go zjadają i giną.

Przeczytaj także: Ślimaki nagie – 7 sposobów zwalczania

Odżywiają się sokiem, który wysysają z tkanek roślin. Na kapuście najczęściej żerują wciornastek tytoniowiec i wciornastek grochowiec. Oba mają bardzo małe wymiary  (około 1 mm długości) i mogą przenosić choroby. Rozwojowi wciornastków sprzyja pogoda ciepła i sucha.

Objawy: liczne, drobne, beżowe plamki najpierw na liściach zewnętrznych kapusty, a następnie -wewnętrznych. Na liściach są także odchody wciornastków, przypominające czarny pył. Liście blakną, tracą wigor, mogą zasychać.

Zwalczanie: usuwać chwasty, ponieważ na nich także żerują i rozmnażają się wciornastki. Unikać uprawiania kapusty blisko szklarni, ponieważ wciornastki mają w nich szczególnie dobre warunki do rozwoju (mogą z nich rozpocząć inwazję na zewnątrz). Po zauważeniu szkodników wykonać oprysk preparatem na bazie oleju rydzowego, np. Emulpar Spray lub Emulpar 940 EC. Opryski chemiczne: Mospilan 20 SP lub Karate Zeon 050 CS.

Przeczytaj także: Szklarnia i tunel po sezonie – jakie prace wykonać

Kapusta jest przysmakiem zająców szaraków, ale też zwierząt leśnych, np. saren i dzików. Szkody wyrządzają w ogrodach i na działkach położonych w pobliżu pól, zagajników, ugorów, na granicach miast.

Objawy: nagryzione liście albo kapusty zjedzone całkowicie. Czasem można dostrzec zające uciekające z zagonu w razie spłoszenia.

Zwalczanie: ogrodzić kapustę płotkiem z siatki o wysokości przynajmniej 100 cm. Wśród kapusty ustawić strachy na wróble, wiatraczki itp. Świeżo posadzoną rozsadę można okryć białą agrowłókniną (chroni też przed śmietkami, gąsienicami, pchełkami).

Przeczytaj także: Jak przyciągnąć do ogrodu ptaki