Z artykułu dowiesz się:
Jak rozpoznać choroby kory drzew owocowych?
Gdy na korze drzew owocowych pojawiają się pierwsze objawy chorób, bardzo łatwo je przeoczyć. To mogą być nekrozy (obumieranie) pędów, zarówno młodych, jak starszych, przebarwienia, pękanie i zapadanie się kory. Łatwiej zauważyć zaawansowane stadia chorób: gałęzie schną, pojawiają się wycieki gumy i próchno, na pniach wyrastają owocniki grzybów, np. opieńki oraz huby.
Infekcje kory i drewna powodują baterie, wirusy oraz grzyby. Występowaniu tych patogenów sprzyja pogoda, zwłaszcza wilgotna. Na infekcje bardziej są narażone drzewa owocowe słabe, np. zaatakowane przez szkodniki oraz jemiołę (pasożytniczą roślinę). W ich przypadku patogeny mogą wnikać nawet przez mikroblizny po opadających jesiennych liściach. Niektóre odmiany bardziej są podatne na choroby kory oraz drewna, inne mniej.
Choroby kory drzew owocowych często zaczynają się od skaleczeń, jak otarcia, cięcia, złamania, pęknięcia, a nawet uszkodzeń spowodowanych przez gradobicie. To w tych miejscach w korę i drewno wnikają patogeny. Przyczyny tych uszkodzeń mogą być różne. Często są to rany powstałe po cięciu i szczepieniu drzew owocowych. Gałęzie mogą się też łamać pod ciężarem śniegu. Pnie drzew i grube konary nierzadko pękają pod wpływem mrozu na przedwiośniu. Leczenie drzew owocowych nie jest łatwe (trzeba wprowadzić dalszy program ochrony, np. opryski). Zdecydowanie mniej kłopotliwa jest profilaktyka.
Jakie są sposoby zapobiegania chorób kory drzew owocowych?
1. Używanie maści ogrodniczej
Maść ogrodnicza to podstawowy preparat, który każdy ogrodnik powinien mieć. Najczęściej ma ona postać pasty lub emulsji (ich gęstość przypomina farby do malowania ścian). Zwykle maści ogrodnicze nakłada się pędzlem, ale są też preparaty w sprayu. Ich systematyczne używanie pozwala uniknąć infekcji patogenów, które wywołują choroby kory oraz drewna. W razie zgęstnienia nie tracą swoich właściwości. Wystarczy dodać trochę wody, by uzyskać konsystencję umożliwiającą nałożenie na rany drzew.
Przykładowo, Maść ogrodnicza służy do zabezpieczania wszelkich ran na korze i drewnie, w tym po cięciu i szczepieniu. Tworzy rodzaj trwałego i elastycznego opatrunku, odpornego na działanie czynników atmosferycznych, np. deszczu, słońca, śniegu. Przyspiesza gojenie oraz zabliźnianie się ran. Chroni przed chorobami drewna i kory. Przydaje się nie tylko do pielęgnacji drzew owocowych, ale także krzewów owocowych oraz roślin ozdobnych.
Przeczytaj także: Apteczka ogrodnika – co warto w niej mieć
2. Usuwanie zainfekowanych pędów
Bardzo często zakażenie kory i drewna drzew owocowych zaczyna się od niepozornych zmian na młodych gałązkach. To mogą być plamy, łuszcząca się i odpadająca kora, kolorowe „kuleczki”, wycieki gumy. Takie pędy należy systematycznie wycinać i niszczyć. Jeżeli zmiany znajdują się na grubszych konarach, warto wziąć pod uwagę ich wycięcie. Zmienione chorobowo miejsca najlepiej oczyścić aż do zdrowego drewna. Wszelkie rany trzeba zabezpieczyć maścią ogrodniczą. Bardzo często to wystarczy, by infekcja się nie rozprzestrzeniała. Czasem trzeba jednak zastosować np. opryski.
Przeczytaj także: Jakie zabiegi ochrony należy wykonać w uprawie jabłoni?
3. Prawidłowe nawożenie
Zarówno drzewa owocowe przenawożone, jak i w ogóle nie zasilane mogą być bardziej narażone na choroby kory i drewna wywoływane przez bakterie, wirusy oraz grzyby. Dlatego warto dbać o prawidłowe nawożenie drzew owocowych. W uprawie amatorskiej ważne jest, aby drzewa owocowe zasilać tylko do połowy lipca. Zbyt późne nawożenie powoduje, że drzewa rosną intensywnie lecz ich tkanki słabo drewnieją. W efekcie gorzej zimują i są bardziej narażone na infekcje. Unikać też trzeba zbyt dużych dawek azotu. Najwygodniej stosować nawozy, których receptury opracowane są zgodnie z potrzebami drzew owocowych, jak Nawóz granulowany do drzew i krzewów owocowych z mikroskładnikami czy Nawóz ekologiczny do drzew i krzewów owocowych. Bardzo dobrym nawozem jest kompost: świeży oraz granulowany. Nawozy rozsypuje się w obrysie korony.
Przeczytaj także: Jak dbać o drzewa i krzewy owocowe w ogrodzie
4. Bielenie drzew owocowych
Jednym z najprostszych sposobów zapobiegania chorobom kory i drewna jest bielenie drzew owocowych. Odpowiednie do tego zabiegu jest Wapno do bielenia drzew i krzewów owocowych, które ma zwiększoną przyczepność. Do 1 kilograma preparatu dodaje się 1 litr wody, aby uzyskać konsystencję do malowania pędzlem. Wody można dodać więcej, jeśli do bielenia używa się np. opryskiwacza.
Bielenie zapobiega pękaniu pni i najgrubszych konarów na przedwiośniu, zwłaszcza w lutym oraz marcu, gdy dni są słoneczne, zaś noce – mroźne. Bielenie najlepiej wykonać dwa razy: na przełomie jesieni i zimy (najlepiej w drugiej połowie grudnia) oraz pod koniec zimy. Dodatkowo można pobielić pnie i konary – dla dekoracji - wczesną wiosną. W dniu zabiegu nie powinno być deszczu ani mrozu (co najmniej 4 stopnie Celsjusza).
Biała powierzchnia odbija promienie słoneczne, dzięki czemu pnie i konary mniej się nagrzewają, co zdecydowanie zmniejsza ryzyko ich pękania na mrozie. Jeśli drzewa owoce nie są bielone, często dochodzi do uszkodzeń kory i drewna. Z reguły uszkodzenia mrozowe powstają w rozwidleniach konarów (należy je również bielić) oraz od południa. W skrajnych wypadkach pnie oraz najgrubsze konary pękają wzdłuż. Towarzyszy temu charakterystyczny dźwięk przypominający huk. W miejscach, gdzie powstają uszkodzenia mrozowe, często dochodzi do zakażenia patogenami. Aby uniknąć infekcji, należy jak najszybciej zabezpieczyć rany maścią ogrodniczą. Dzięki takiemu opatrunkowi, drzewa owocowe zwykle regenerują się do następnej zimy. Co kilka tygodni należy ponawiać opatrunek z maści ogrodniczej.
Przeczytaj także: Dlaczego należy bielić drzewka owocowe
5. Zabezpieczanie drzew przed zwierzętami
W ogrodach, zwłaszcza położonych blisko lasów, łąk i pól, duże szkody wśród drzew owocowych mogą wyrządzać dzikie zwierzęta: sarny, zające i myszy. W czasie zimy obgryzają korę. Najbardziej na uszkodzenia narażone są młode drzewka. Jeśli kora zostanie zjedzona przez zwierzęta na samym dole, na całym obwodzie pnia, dla drzewek często nie ratunku. Mniejsze i większe uszkodzenia trzeba koniecznie jak najszybciej posmarować maścią ogrodniczą.
Przed sarnami i zającami skutecznie chronią ogrodzenia oraz osłonki nakładane na pnie młodych drzewek owocowych. Na gryzonie można wykładać trutki. Do używania w budynkach oraz na terenach otwartych nadaje się np. Granulat na myszy i szczury Esca Pellet.
Przeczytaj także: W jaki sposób zabezpieczyć ogród przed zimą
6. Cięcie zgodne w kalendarzem
Każda rana – także po przycinaniu drzew owocowych, które powinno być robione co roku - może być początkiem infekcji, w wyniku której rozwijają się choroby kory oraz drewna. Ryzyko zakażenia jest znacznie mniejsze, jeśli cięcie wykonuje się w terminie optymalnym dla danego gatunku drzewa. Warto wiedzieć, że drzewa owocowe – nawet tego samego gatunku – mają różną odporność na choroby kory oraz drewna. Wybierając drzewka do ogrodu warto to sprawdzić. Przykładowo, groźną chorobą wiśni i czereśni jest rak bakteryjny drzew owocowych (z ran na pniach i gałęziach wypływa guma). Mniej podatne na nią są np. wiśnie Łutówka i North Star, a także czereśnie Buttnera Czerwona, Karesovia, Pola, Regina, Schneidera Późna, Summit. Czereśnia Merton Primer jest uważana za odporną.
Terminy cięcia drzew owocowych nie są takie same! Ich przestrzeganie to skuteczna profilaktyka chorób kory oraz drewna.
Przeczytaj także: Dlaczego warto odmładzać drzewka owocowe
Kiedy ciąć drzewa owocowe?
- Brzoskwinia – wczesna wiosna
- Czereśnia – w czasie owocowania lub po zbiorach owoców
- Jabłoń – przełom zimy i wiosny
- Grusza – przełom zimy i wiosny
- Morela – początek wiosny
- Nieszpułka – przełom zimy i wiosny
- Orzech włoski – koniec wiosny
- Pigwa – przełom zimy i wiosny
- Śliwa – przełom zimy i wiosny
- Wiśnia – po zbiorach owoców
Jakie są najpopularniejsze choroby kory drzew owocowych?
Jabłoń i grusza
- Rak drzew owocowych – na pniach, konarach, gałęziach, a nawet jednorocznych pędach pojawiają się rany. W tych miejscach kora pęka i odpada odsłaniając drewno. Wokół rany stopniowo narasta tkanka zabliźniająca, która przypomina narośla. Na przełomie jesieni i zimy na martwej tkance pojawiają się brunatnoczerwone skupiska zarodników grzybów. Rak drzew owocowych atakuje także śliwy (rzadziej);
- Zgorzel kory – objawy podobne są do raka drzew owocowych lecz bardziej rozległe i płytsze. Kora się łuszczy i zapada, pędy zamierają powyżej miejsca infekcji. Owoce z porażonych drzew gorzej się przechowują;
- Zaraza ogniowa - pierwsze objawy choroby pojawiają się na kwiatach oraz liściach, które zamierają i brunatnieją. Na gałęziach można zauważyć wycieki gęstej, mlecznobiałej substancji oraz charakterystyczne klinowate rany. Porażone tkanki czernieją, zapadają się, kora odpada. Zarażone drzewa wyglądają jak po pożarze – stad nazwa „zaraza ogniowa”;
Czereśnia i wiśnia
- Rak bakteryjny drzew owocowych – na gałęziach tworzą się rakowate rany oraz narośla z których wycieka guma. Kwiaty, pędy, a także całe drzewa zamierają;
Śliwa
- Srebrzystość liści – kora odpada, a drewno ciemnieje. Na martwej korze pojawiają szarobrunatne owocniki grzybów ułożone jak dachówki. Liście porażonych śliw mają charakterystyczny srebrzysty kolor;
Brzoskwinia i morela
- Leukostomoza drzew pestkowych – gałęzie nagle zamierają. Z zainfekowanych miejsc wycieka guma, kora odpada, pojawiają się białe skupiska zarodników. Choroba najczęściej poraża drzewa osłabione, np. przez mróz.
