Z artykułu dowiesz się:
Dlaczego winogrona pękają na krzakach?
Pękanie winogron na krzaku ma różne przyczyny. Czasem występuje jedna, ale zdarza się, że w tym samym sezonie może ich być kilka. Najbardziej na pękanie są podatne jagody w ostatniej fazie dojrzewania, gdy powiększają się bardzo intensywnie. Zjawisko zachodzi gwałtownie i dotyczy zarówno winorośli uprawianych w ogrodach, jak i pod osłonami. W ciągu doby mogą popękać nawet wszystkie owoce!
Popękane winogrona nie tylko tracą ładny, apetyczny wygląd, ale i w odsłonięty miąższ wnikają chorobotwórcze grzyby, co powoduje jego pleśnienie oraz gnicie. Uszkodzone owoce zjadają także osy i szerszenie. Dlatego popękane winogrona trzeba natychmiast zebrać i przerobić. Potem nie nadają się do spożycia. Pękaniu winogron można zapobiegać, ale nie zawsze skutecznie. Zjawisko nie dotyczy tylko winorośli. Pękać mogą także owoce np. czereśni, gruszy, jabłoni, pomidorów, wiśni.
Przeczytaj także: Przycinanie winorośli na wiosnę - vademecum
Jakie są przyczyny pękania winogron na krzakach?
1. Warunki pogodowe i niewłaściwe podlewanie
Główną przyczyną pękania winogron jest gwałtowne pobieranie wody przez winorośl. Najczęściej woda jest przyswajana przez korzenie, ale może być też wchłaniana przez skórkę owoców oraz liście. Jeśli jej nadmiar nie może transpirować (głównie przez liście), może dojść do popękania skórki owoców z powodu zwiększonego ciśnienia turgorowego.
Temu zjawisku sprzyja pogoda upalna w dzień i chłodna w nocy, a także długotrwałe susze. Dlatego do pękania winogron dochodzi najczęściej, gdy pada deszcz (nawet niewielki), a gleba była wcześniej przesuszona. Zdarza się, że winogrona pękają masowo w nocy, bo wieczorem zostały podlane. Bardzo często winogrona pękają, choć nie zostały podlane ani nie było deszczu! Zjawisko zachodzi bowiem także, gdy występują mgła oraz rosa. Najwięcej wody krzewy potrzebują od końca maja do połowy sierpnia. Nadmiar wody w późniejszym okresie może się przyczyniać do pękania owoców.
Zdarza się, że pękają wszystkie owoce. Częściej jednak są to pojedyncze winogrona. Rzadziej uszkadzane zostają owoce ocienione liśćmi, gdyż ich skórki są bardziej elastyczne. Aby ograniczyć pękanie owoców z powodu zbyt szybkiego przyswajania wody przez korzenie winorośli, unikać trzeba podlewania wieczorami. Należy też zadbać, aby gleba nie była nadmiernie przepuszczalna. Przed sadzeniem winorośli przekopuje się ją np. z gliną. Do dołka pod sadzony krzew, zamiast gliny, można też dodać preparat TerraCottem Universal. To nawóz z hydrożelem, lawą wulkaniczną i materiałem nośnikowym. Hydrożel magazynuje wodę i oddaje ją stopniowo korzeniom, gdy ziemia staje się sucha.
Na prawidłową gospodarkę wodną winorośli ma również wpływ próchnica w glebie. Jej bogatymi źródłami są np. kompost i Nawóz ekologiczny do winorośli. W próchnicę zamieniają się także naturalne ściółki, np. Torf ogrodniczy odkwaszony, kora odkwaszona, maty z wełny owczej. Przez co najmniej kilka miesięcy, zanim się rozłożą, chronią również glebę przed zbyt szybkim wysychaniem oraz magazynują wodę. Dzięki temu winorośl jest mniej narażona na przesuszenie i pobiera wodę mniej gwałtownie po deszczu lub podlaniu.
Bardzo istotny jest mikroklimat panujący w ogrodzie. Na stanowiskach, w których często zbiera się mgła, lepiej sadzić odmiany winorośli odporne na pękanie owoców.
Przeczytaj także: Ściółki naturalne – z czego zrobić
2. Odmiany winorośli podatne na pękanie owoców
Nie wszystkie odmiany winorośli są tak samo podatne na pękanie owoców. Wiele nie pęka prawie nigdy lub są to pojedyncze jagody. Inne zaś mają tendencję do pękania praktycznie co roku – mniej lub bardziej. Prawdopodobnie to zjawisko jest związane z zawartością pektyn i cukrów w owocach. Im są słodsze, zwłaszcza w sierpniu, gdy różnice temperatury między dniami i nocami są zwykle duże, a także często występują mgła i rosa, tym bardziej jagody pękają. Na uszkodzenia są też bardziej narażone odmiany, których owoce mają cienkie skórki.
Wśród winorośli, które mają tendencję do pękania jest m.in. polska odmiana Iza Zaliwska. Ma jasne, pyszne, bardzo słodkie owoce z małą ilością nasion, które dojrzewają już w drugiej połowie sierpnia. Wśród innych odmian podatnych na pękanie owoców są np. Concord, Delaware, Polar, Vignoles. Nie pękają jednak co roku i nie w każdym ogrodzie. To zależy również od rodzaju gleby, nasłonecznienia oraz pogody.
Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować winorośl
3. Niedobory wapnia
Na rozerwanie skórek bardziej podatne są owoce winorośli, którym brakuje wapnia. Niedobór tego składnika ma duży wpływ na ściany komórkowe winogron. Jeśli wapnia jest zbyt mało, są one słabsze i mniej skutecznie regulują przepływ wody w tkankach. Poza tym brak wapnia sprawia, że korzenie winorośli nie przyswajają innych składników pokarmowych w wystarczających ilościach. Takie krzewy mają grona niepełne (tzw. przestrzelone). Owoce są też mniej słodkie i mogą nie dojrzewać. Niedobór wapnia powoduje również zanikanie drobnych korzeni, co sprawia, że winorośl jest rachityczna. Taki krzew jest mniej odporny na mróz i suszę. Dlatego trzeba dbać o prawidłowe nawożenie winorośli.
Nie wszystkie odmiany winorośli mają identyczne zapotrzebowanie na wapń. Wiele z nich preferuje odczyn gleby od lekko kwaśnego do lekko zasadowego (pH 6,5-7,2). Niektóre popularne odmiany, jak Aurora i Ontario, dobrze rosną w kwaśniejszej ziemi (pH 5,5-6). Dlatego przed posadzeniem wybranej odmiany winorośli warto sprawdzić, jakie ma wymagania co do gleby.
Odczyn ziemi można łatwo zmierzyć. Służy do tego Zestaw do badania pH gleby. Wynik otrzymuje się po około 30 sekundach. Jeśli nie jest optymalny dla winorośli, przyda się wapnowanie gleby (najpóźniej miesiąc przed sadzeniem). Wapnowanie powtarza się co 2-4 lata (częściej na glebach lekkich, a rzadziej – ciężkich). Ziemię wolno odkwasza np. Dolomit (zawiera wapń i magnez). Do szybkiej korekty odczynu gleby służy preparat Podłoże pH plus.
Odkwaszające właściwości ma także Mączka bazaltowa. W jej bogatym składzie jest bardzo dużo m.in. krzemionki (około 50%). Ma ona pozytywny wpływ na tworzenie np. mocniejszych ścian w komórkach roślin.
Niedobory wapnia można uzupełniać dolistnymi aplikacjami. Do takiego nawożenia winorośli nadaje się np. saletra wapniowa. Trzeba pamiętać, że zasilanie dolistne wapniem, aby przełożyło się na obfity plon, trzeba wykonać, gdy na krzewie pojawią się zawiązki owoców, czyli wiele tygodni przed zbiorem.
Przeczytaj także: Nawożenie dolistne – kiedy stosować i dlaczego oraz Nawożenie winorośli – jakie nawozy i kiedy stosować
4. Niektóre choroby grzybowe
Przyczyną pękania winogron mogą być także infekcje, zwłaszcza spowodowane przez chorobotwórcze grzyby. Najczęściej są to antraknoza winorośli oraz mączniak prawdziwy winorośli. Jednak wtedy skórki owoców zwykle pękają zanim owoce dojrzeją.
W profilaktyce chorób grzybowych pomocne jest stosowanie preparatów na bazie grejpfruta, jak Biosept Active (aplikacja poprzez podlewanie lub oprysk) oraz Biosept Active Spray (stosowanie przez oprysk). Oba są bezpieczne dla ludzi i zwierząt. Na mączniaka prawdziwego i szarą pleśń stosować można zapobiegawczo Agricolle Spray, który nie ma okresu karencji. Jego receptura opiera się na roztworze wodnym naturalnych wielocukrów. Działanie preparatu polega na mechanicznym oblepieniu strzępek grzybni.
Przeczytaj także: Szkodniki winorośli – objawy i zwalczanie
- Antraknoza winorośli – występuje dość często w sezonach deszczowych oraz na stanowiskach, gdzie występują mgły i podwyższona wilgotność powietrza, np. w pobliżu jeziora. Charakterystycznym objawem są małe, szare plamki z brązowymi lub czarnymi brzegami na młodych liściach (1-5 mm średnicy). Następnie środki plam schną. Zasychać też mogą latorośle (czasem są zniekształcone lub łamliwe). Plamy mogą pojawiać się na owocach. W ich obrębie pojawiają się pęknięcia skórki. Porażone jagody zasychają.
- Mączniak prawdziwy winorośli – jego występowaniu sprzyjają duża wilgotność powietrza (np. rosa i mgła), intensywne nasłonecznie oraz znaczne różnice temperatury między dniami a nocami. Pierwsze objawy to jasnozielone plamy na liściach (do kilku milimetrów średnicy), które dość łatwo przeoczyć albo zinterpretować jako brak składników pokarmowych. Następnie na liściach, zwłaszcza najmłodszych, pojawia się biały nalot przypominający mąkę. Liście są zniekształcone, zasychają częściowo lub całkowicie. Mączniak atakuje także kwiaty i owoce. Jeżeli infekcja rozpoczyna się w fazie kwitnienia, owoce się nie zawiązują. Często zdarza się, że mączniak atakuje, gdy owoce mają wielkość grochu. Jagody najpierw pokrywa biały nalot. Skórki takich owoców przestają rosnąć, ale miąższ często zwiększa objętość. Wtedy dochodzi do tak głębokiego pękania niedojrzałych winogron, że często widoczne są nasiona. Następnie w rany wnikają inne patogeny. Owoce gniją i pojawia się na nich pleśń.
