Przelana roślina - jak rozpoznać i uratować przelaną roślinę

Do przelania roślin doniczkowych dochodzi, gdy podłoże, w którym rosną, staje się na dłużej zbyt wilgotne w stosunku do ich potrzeb. Przyczyną najczęściej jest obfite oraz częste podlewanie lub – w przypadku roślin balkonowych – ulewny albo długotrwały deszcz. Czasem do przelania dochodzi z powodu błędów w uprawie roślin. Przykładowo, przelaniu sprzyja sadzenie roślin w pojemnikach bez otworów w dnach, czyli tzw. osłonkach. Rośliny powinny być posadzone w doniczkach z otworami, które następnie można wstawić do osłonek (mają dekoracyjny charakter). Zdarza się też, że otwory w dnach doniczek lub skrzynek są zbyt małe, albo zarastają je korzenie, co sprawia, że nadmiar wody nie może swobodnie wypływać.

Przyczyną przelania roślin, zwłaszcza dopiero się ukorzeniających, bywa mało przepuszczalne podłoże. Dlatego podczas sadzenia warto do podłoża dodawać Perlit. To naturalny materiał wulkaniczny, które napowietrza, spulchnia, ale też pomaga utrzymać wilgoć podłoża na optymalnym poziomie.

Inny częsty błąd w uprawie, który może przyczynić się do przelania roślin, to podlewanie od dołu (do podstawek) oraz rozet liściowych. Takie sposoby podlewania wymagają większego doświadczenia ogrodniczego – trzeba wiedzieć, które rośliny można tak podlewać i w jakich porach roku. Łatwo w ten sposób przelać np. storczyka oraz echmeę.

Niektóre rośliny są bardziej wrażliwe na przelanie. Wśród nich są np. cyklameny, cytrusy, hoje, kaktusy, maranty, róże miniaturowe, storczyki, sukulenty. Przelać można także wiele gatunków łatwych w pielęgnacji i zwykle dobrze znoszących błędy w podlewania, jak skrzydłokwiaty, trzykrotki, zielistki, zroślichy.

Przeczytaj także: Podlewanie storczyków – kiedy i jak podlewać orchidee

Rośliny doniczkowe zwykle radzą sobie z jednorazowym, krótkotrwałym zalaniem korzeni. Nawet jeśli zostaną przelane, wracają najczęściej do dobrej kondycji bez specjalnych zabiegów, gdy podłoże przeschnie. Niektóre mogą jednak, nawet przy niewielkim przelaniu, zrzucać liście lub kwiaty. Tak reagują np. hoja i storczyki.

Przelana roślina wygląda tak jakby… schła. Pierwszy objaw to wiotkie, przewieszające się liście. Czasem ich powierzchnia może być karbowana, np. hoi lub storczyka. Jeśli taką roślinę nadal się podlewa, zaczyna chorować, gdyż gnije jej część podziemna (korzenie, bulwy, kłącza), a często również podstawa pędu. W przypadku storczyka uprawianego w przezroczystej doniczce łatwo to zauważyć. W przypadku innych roślin można spróbować wyjąć bryłę korzeniową, by sprawdzić, jaki jest stan korzeni.

Zmienia się także kolorystyka liści przelanej rośliny – stają się jasnozielone, brązowieją lub żółkną, a w przypadku hoi mogą być też wodniste. Ogólnie przelana roślina sprawia wrażenie chorej. Podłoże w doniczce z przelaną rośliną często przypomina błoto i ma zapach zgnilizny.

Przeczytaj także: Jak dobrać podłoże do roślin - poradnik

Pierwszą rzeczą, którą należy zrobić, by sprawdzić, czy roślina została przelana, to ocena, jak bardzo podłoże jest mokre. Wilgotność ziemi najczęściej sprawdza się dotknięciem palca. Jednak ten sposób nie odpowiada wielu osobom, gdyż przy okazji można ubrudzić ręce lub zniszczyć manicure. Poza tym początkującym ogrodnikom sprawia trudność ocenienie, jak bardzo podłoże jest nasączone wodą. Dlatego czasem bardziej praktyczne, zwłaszcza w przypadku storczyków i mniejszych roślin, jest uniesienie doniczki. Im bardziej wilgotne jest podłoże, tym doniczka z rośliną więcej waży.

Dokładny pomiar wilgotności podłoża jest możliwy przy pomocy pH-metra (służy do mierzenia pH gleby) z funkcją wilgotnościomierza. W domowych warunkach to urządzenie dość rzadko się przydaje, ale warto z niego korzystać w ogrodzie.

Przeczytaj także: Jaka ziemia do roślin doniczkowych

Najpierw trzeba poczekać aż przeschnie podłoże w doniczkach lub skrzynkach. Ten czas jest różny w zależności od pory roku oraz wielkości roślin i stopnia ich ukorzenienia. Podłoże szybciej schnie, jeśli dni są słoneczne, rośliny są większe i mają rozbudowane systemy korzeniowe. Zwykle trwa to do tygodnia. W tym czasie należy przelane rośliny obserwować i nie podlewać, mimo iż ich liście wyglądają jak zwiędnięte. Jeśli po kilku dniach ich liście się podnoszą, to znak, że przelanie było krótkotrwałe. Takie rośliny zwykle wracają do dobrej kondycji, np. petunie i skrzydłokwiaty. Na wielu gatunkach zostać jednak mogą ślady po przelaniu, np. karbowane lub żółknące liście, ale najczęściej pojedyncze.

Jeżeli przelanie było długotrwałe, dochodzi do uszkodzenia korzeni. W podłożu zachodzą procesy gnicia oraz mnożą się patogeny powodujące choroby odglebowe. Takie rośliny trzeba koniecznie przesadzić, gdyż będą wegetować i w końcu obumrą. Bryły korzeniowe wyjmuje się z doniczek. Następnie spomiędzy korzeni usuwa się stare podłoże. Nożyczkami lub sekatorem należy ściąć martwe lub gnijące korzenie. Rośliny trzeba przesadzić do lekkiego podłoża, najlepiej wymieszanego z Perlitem. Aby w przyszłości uniknąć przelania roślin, na dnach doniczek i skrzynek, przed wsypaniem podłoża, warto wykonać drenaż – w tej roli sprawdza się np. Keramzyt. Dzięki temu, korzenie nie zostają zalewane całkowicie. Poza tym nadmiar wody szybciej jest odprowadzany z doniczki.

Czasem kondycja przelanych roślin jest tak zła, że nawet przesadzenie nie pomoże ich odratować. Niektórych gatunków, które rosną szybko, nie opłaca się także przesadzać. Z takich roślin można jednak pobrać sadzonki. Wsadza się je do świeżego podłoża, by otrzymać nowe egzemplarze, o takich samych walorach ozdobnych jak rośliny mateczne. Tak ratuje się np. cytrusy, hoje, fiołki afrykańskie (sępolie), skrzydłokwiaty, trzykrotki, zielistki.

Aby rośliny miały lepszy start, można je podlać wodą z dodatkiem preparatu wspomagającego ukorzenianie, jak Korzonek Z do sadzonek zielonych czy Korzonek Z do sadzonek zielonych lub półzdrewniałych. Odporność osłabionych roślin wzmocni np. Biosept Active Spray (na bazie ekstraktu z grejpfruta).

Przeczytaj także: Dodatki do podłoży – jakie i kiedy wybrać

Przyczyną przelania roślin doniczkowych najczęściej jest zbyt częste i obfite podlewanie. Wiele osób jest przekonanych, że dzięki temu będą lepiej rosły. To błąd! Podlewanie trzeba dostosować do wymagań poszczególnych roślin, a także pory roku (w okresie jesienno-zimowym rośliny podlewa się zwykle mniej). Prostym sposobem, by uniknąć przelania roślin jest wybranie dnia tygodnia, np. środy lub soboty, na podlewanie – w ten sposób łatwiej uniknąć pomyłek. Trzeba pamiętać, że kwiaty balkonowe zwykle podlewa się codziennie (oprócz dni deszczowych).

Czasem do przelania roślin dochodzi z powodu podlewania na zapas, np. przed wyjazdem wakacyjnym. W ten sposób można zniszczyć nawet pelargonie i petunie na balkonie. W takich sytuacjach lepiej sprawdzają się nawadniacze oraz doniczki samopodlewające. Znajdujący się w nich zapas wody wystarcza roślinom co najmniej na kilka dni. Praktyczny jest też preparat z hydrożelem, który wodę magazynuje i oddaje, gdy podłoże wysycha, np. TerraCottem Universal.

Rośliny należy sadzić w doniczkach i skrzynkach, które mają otwory w dnach. Dzięki temu nadmiar wody może z nich wypływać na podstawkę lub do osłonki. Aby dodatkowo zabezpieczyć korzenie przed zalewaniem, można stosować drenaż. Na dno pojemników lub osłonek (przed wstawieniem do nich doniczek) wsypuje się np. Keramzyt i drobne kamyki. W przypadku storczyków w utrzymaniu prawidłowej wilgotności podłoża pomagają doniczki przezroczyste (przez ich ścianki łatwiej ocenić nawilżenie substratu).

W przypadku roślin balkonowych warto donice i skrzynki z nimi umieszczać tak, aby ich podłoża nie zalewał deszcz, np. pod zadaszeniem. To ważne zwłaszcza w przypadku kwiatów, które nie mają jeszcze zbyt bujnego ulistnienia. Potem liście chronią je częściowo przed zalewaniem.

Przeczytaj także: Przesadzanie storczyków pokojowych – krok po kroku

Większość roślin uprawianych w mieszkaniach i na balkonach nie jest odporna przelanie. Nawet gatunki preferujące wilgotne podłoże mogą zamierać z powodu nadmiernego podlewania. To np. anturium, asparagus, paprocie.

Istnieją jednak rośliny, którym nadmiar wody nigdy nie szkodzi. Wśród nich jest róża jerychońska (zmartchywstanka), która nie wypuszcza korzeni. Uprawia się ją w naczyniu wypełnionym wodą, np. w szklanej salaterce. Jeśli zapomni się dolać wody, róża jerychońska brązowieje i zwija liście przechodząc w stan uśpienia. Gdy znowu włoży się ją do wody, ponownie rozwija zielone liście. Inną rośliną odporną na przelanie jest papirus (cibora) – preferuje mokre podłoże i wodę stojącą w podstawce.

Jedną z metod uprawy roślin, w tym gatunków podatnych na przelanie, jest hydroponika. Rośliny sadzi się w specjalnych pojemnikach ze wskaźnikami wody. Zamiast ziemi, używa się granulowanych materiałów wypełniających, jak Keramzyt.

Przeczytaj także: Czy rośliny domowe można uprawiać bez ziemi