W jaki sposób zabezpieczyć ogród przed zimą

Z artykułu dowiesz się:

1. Jakie materiały nadają się do zimowej ochrony?
2. Które gatunki wymagają zimowej ochrony?
3. Kiedy wykonywać prace pielęgnacyjne?

1. Jakie materiały nadają się do zimowej ochrony?

Kiedy należy zabezpieczyć rośliny na zimę?

Zabezpieczania roślin przed zimą nie należy robić zbyt wcześnie. Najodpowiedniejszy jest okres, gdy nastanie lekki mróz (do -4^oC) a wierzchnia warstwa gleby zaczyna zamarzać. Zbyt wczesna ochrona roślin przed zimą przy dodatnich temperaturach uniemożliwi prawidłowe zahartowanie, przez co zabezpieczone okazy będą bardziej wrażliwe na mróz. Ponadto podczas ciepłej i słonecznej jesieni może dojść nawet do zaparzenia i gnicia roślin. Przedwczesne okrycie roślin stwarza także doskonałe zimowe kryjówki dla wielu gatunków gryzoni, które mogą powodować uszkodzenia roślin.

Czy przed nadejściem zimy należy zabezpieczyć ogród przed dzikimi zwierzętami?

Jeżeli nasza działka znajduje się w pobliżu pól uprawnych lub lasu, zabezpieczenie drzew i krzewów owocowych przed zwierzyną dziko żyjącą jest koniecznym zabiegiem. Jeśli teren nie jest ogrodzony, to mają do niego dostęp sarny, zające oraz inni amatorzy młodych gałązek i kory. Ponadto od korzeni rośliny mogą być atakowane przez gryzonie. Skuteczną metodą jest stosowanie na pnie osłonek sadowniczych. W sprzedaży dostępne są różne osłonki, które działają odstraszająco na zwierzęta. W celu zabezpieczenia drzewek warto zastosować środki zapachowe, którymi pokrywa się pnie. Dla odstraszenia saren można zawiesić wśród gałązek szare mydło, które odstraszy zwierzęta zapachem.

Jakie materiały nadają się do zimowej ochrony ogrodu?

Słoma – to bardzo wartościowy i powszechnie stosowany materiał do zabezpieczania roślin przed niskimi temperaturami. Skutecznie chroni rośliny nawet podczas siarczystych mrozów. Przepuszcza powietrze, dzięki czemu ryzyko gnicia jest niewielkie. Słomiane chochoły doskonale nadają się do ochrony wielu gatunków drzew oraz krzewów ozdobnych i owocowych, a także róż. Wadą słomy jest możliwość zagnieżdżenia się gryzoni.
Trzcina – jest materiałem o właściwościach zbliżonych do słomy. Na szczególną uwagę zasługują maty trzcinowe, które można wykorzystać m.in. do zabezpieczania wrażliwych pnączy.
Gałązki drzew iglastych – stroisz stanowi doskonałą okrywę dla wielu gatunków roślin, w tym także krzewów zimozielonych. Nie stwarza ryzyka zagnieżdżenia się gryzoni.
Ziemia – doskonale nadaje się do kopczykowania, czyli usypania kopczyków chroniących korzenie drzew i krzewów. Wysokość i szerokość kopczyka powinna być dostosowania do wielkości rośliny i jej wytrzymałości na mróz.
Trociny, kora i zrębki – są świetnym materiałem do zabezpieczania rabat z kwiatami wieloletnimi czy usypywania kopczyków (kopczykowania).
Liście – to najprostszy i najtańszy materiał izolacyjny pochodzenia naturalnego. Suche liście doskonale nadają się m.in. do zabezpieczania rabat z kwiatami wieloletnimi. Z uwagi, że liście tworzą warstwę nieprzepuszczającą powietrza nie zaleca się stosować ich do ochrony roślin zimozielonych (może dojść do gnicia). Ponadto należy zwrócić uwagę, aby liście pochodziły ze zdrowych drzew i krzewów, bez oznak chorób. Rośliny obsypane liśćmi warto dodatkowo osłonić siatką, która uniemożliwi rozdmuchiwanie liści przez wiatr.

Agrowłóknina zimowa – doskonały materiał przeznaczony do ochrony roślin przed niskimi temperaturami, zwłaszcza mroźnym wiatrem. Dzięki przepuszczalności powietrza i światła doskonale nadaje się do zabezpieczenia wielu gatunków roślin, w tym drzew i krzewów zimozielonych. W sprzedaży dostępne są agrowłókniny w różnych rozmiarach (np. 1,6mx5m, 1,6mx10m, 3,2mx5m, 3,2mx10m i wiele innych). Owija się nią roślinę a następnie mocuje, aby nie porwał jej wiatr. Dostępne są także gotowe kaptury z agrowłókniny, które zakłada się na roślinę. Zaletą tego materiału jest możliwość ponownego wykorzystania w kolejnym sezonie zimowym, bądź wiosną do ochrony przed przymrozkami.
Siatka cieniująca – materiał o właściwościach zbliżonych do białej agrowłókniny zimowej. Wyróżnia się zielonym kolorem, co sprawia że na tle liści jest prawie niewidoczna.Doskonale chroni rośliny przed mroźnym wiatrem. Ponadto zapobiega suszy fizjologicznej, której efektem jest między innymi brązowienie liści i osłabienie roślin na wiosnę.
Plastikowe siatki – służą do osłaniania pojedynczych roślin lub całych kompozycji przed podmuchami zimowego wiatru. Powierzchnię pomiędzy siatką a rośliną warto także wypełnić innym materiałem (np. liśćmi), który pozwoli na zapewnienie dodatkowej izolacji termicznej.
Kartony i tektura falista – doskonale sprawdzają się przy zabezpieczaniu drzew i krzewów przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.
Styropian i folia bąbelkowa – stanowią doskonały materiał izolacyjny dla donic z roślinami.
Sznurek – najlepszy materiał do podwiązywania gałęzi roślin zimozielonych, zwłaszcza iglaków. Podwiązanie gałęzi pozwala na uniknięcie uszkodzeń powodowanych przez wiatr oraz intensywne opady śniegu.
Wapno – jest materiałem służącym do przygotowania roztworu przeznaczonego do bielenia drzewek. Wapnowanie zapobiega pękaniu kory, szczególnie wówczas, gdy w ciągu dnia słońce ją ogrzewa, a nocą notujemy znaczne spadki temperatury. W sprzedaży dostępne jest gotowe Wapno do bielenia drzewek Target, które dzięki zawartości kleju jest odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne oraz znacznie dłużej utrzymuje się na pniach i korze.

2. Które gatunki wymagają zimowej ochrony?

Jakie rośliny wymagają zimowej ochrony?

Drzewa i krzewy zimozielone – są narażone nie tylko na mróz i wiatr, ale także na suszę fizjologiczną. Podczas zimy rośliny te także transpirują wodę, której pobieranie uniemożliwia zamarznięta gleba. W rezultacie dochodzi do brązowienia liści, a w skrajnych przypadkach nawet do zamierania całych roślin. Aby zapobiec temu procesowi należy pamiętać o regularnym i obfitym podlewaniu roślin w okresie jesiennym, przed nadejściem mrozów. W tej grupie szczególną uwagę należy zwrócić na rodzaje i gatunki takie jak: cyprysik Lawsona, laurowiśnia wschodnia, bukszpan wieczniezielony, mahonia, kalmia, azalia, różanecznik, ognik szkarłatny, pieris japoński, ostrokrzew, lawenda, runianka japońska, kiścień czy suchodrzew. Szczególnie wrażliwe na drastyczne zmiany temperatury i suszę są krzewy zimozielone regularnie formowane. Doskonałą ochroną dla tych roślin są gałązki świerkowe, agrowłóknina zimowa i tkanina cieniująca.
Wrzosy i wrzośce – niektóre odmiany nie są w pełni mrozoodporne przez co wymagają starannego okrycia wraz z nadejściem mrozów. Podobnie jak w przypadku roślin zimozielonych zaleca się obfite podlewanie jesienią. Doskonałym materiałem do ochrony wrzosów jest słoma, kora i gałązki świerkowe.
Róże – zabezpieczenie tych pięknych roślin przed mrozem polega na usypaniu z ziemi lub kory kopczyka (kopczykowaniu) wysokości około 20-40cm. Dzięki temu ryzyko przemarznięcia systemu korzeniowego jest minimalne. Dodatkową ochronę korony, zwłaszcza u róż rabatowych mogą stanowić gałązki świerkowe. W przypadku róż piennych i niektórych pnących warto wykorzystać trzcinowe lub słomiany maty bądź białą agrowłókninę zimową.
Drzewa i krzewy zrzucające liście - doskonałą ochroną dla tych roślin są gałązki świerkowe, agrowłóknina zimowa, tkanina cieniująca czy tektura falista. Do najbardziej wrażliwych gatunków drzew i krzewów zrzucających liście oraz wymagających zabezpieczenia na zimę należy: hortensja ogrodowa, żarnowiec i szczodrzeniec, katalpa, paulownia, klon palmowy, magnolie, tulipanowiec, ketmia syryjska, piwonia krzewiasta. W przypadku gatunków zakwitających na pędach jednorocznych (np. hortensja bukietowa czy budleja Dawida) wystarczającym zabezpieczeniem jest obsypanie ziemią podstawy krzewu. Rośliny te przycina się corocznie nisko przy ziemi, więc jeśli ich pędy przemarzną to nie wpłynie to na kondycję roślin.
Rośliny pnące – do ochrony części nadziemnej warto wykorzystać włókninę czy maty słomiane lub trzcinowe, które przyczepia się do podpór. System korzeniowy można zabezpieczyć poprzez usypanie kopczyka z ziemi, kory, zrębek lub trocin. Wśród wrażliwych pnączy są takie gatunki jak: glicynia chińska, akebia pięciolistkowa, milin amerykański czy powojniki (clematisy) wielkokwiatowe.
Kwiaty wieloletnie – wraz z nadejściem mrozów miejsca zimowania roślin warto obsypać około 10cm warstwą liści lub słomy, a następnie całość okryć stroiszem świerkowym. W przypadku długotrwałych i silnych mrozów, zwłaszcza podczas bezśnieżnej zimy zaleca się dołożyć dodatkową warstwę, tak aby całkowita grubość okrywy wynosiła około 20cm. Zabezpieczenia na zimę wymagają m.in. takie byliny jak: zawilec japoński, pełnik, pierwiosnek ząbkowany, trytoma groniasta czy złocień jesienny. Ponadto nie można zapomnieć o bylinach, które zostały posadzone późnym latem lub jesienią. Młode rośliny wieloletnie, nawet gatunków bardziej odpornych powinny także zostać zabezpieczone przed zimą.
Kwiaty zimozielone – postępuje się z nimi podobnie jak z większością pozostałych bylin. Ochrona wskazana jest w przypadku takich kwiatów zimozielonych jak: ubiorek wiecznie zielony, ciemiernik, posłonek czy floks szydlasty.
Rośliny cebulowe i bulwiaste – zalecana jest okrywa grubości około 10cm z liści i słomy. Dodatkowo całość można okryć gałązkami świerkowymi. Przed zimą warto zabezpieczyć takie gatunki jak: hiacynt wschodni, inkarwilla, krokosomia, kosaciec żyłkowany, pustynnik czy lilie.
Drzewa i krzewy owocowe – korzystnym zabiegiem pozwalającym na przetrwanie trudnych warunków w okresie zimowym jest bielenie drzewek. Wykonuje się je przy pomocy roztworu wapna, który nanosi się na pnie i konary drzewek. Szczegóły dotyczące sposobu wykonania tego zabiegu znajdują się TUTAJ. Pod krzewami owocowymi zaleca się rozłożyć warstwę słomy, która ochroni system korzeniowy przed przemarznięciem. Ściółkowanie słomą najlepiej wykonać po pierwszych przymrozkach. Gdy ziemia podmarznie, pod ściółką nie będą mogły zagnieździć się gryzonie.

Warzywa – zimującą w gruncie zieloną pietruszkę naciową zabezpieczamy gałązkami świerkowymi. Jeśli mamy jeszcze na zagonach sałatę i koper to należy osłonić je agrowłókniną. Sałata ma szansę przetrwać przy spadku temperatury do -5^oC.
Trawnik – przed nadejściem zimy niezbędny jest szereg zabiegów pielęgnacyjnych, które pozwolą na przetrwanie trudnego okresu w dobrej kondycji. Szczególnie należy pamiętać o ostatnim koszeniu przed zimą oraz usunięciu zalegających liści. Ważne jest, aby nie deptać powierzchni trawnika po opadach śniegu czy podczas silnych mrozów. Każde przygniecenie śniegu powoduje, że przy powierzchni trawy pojawia się warstwa lodu. Stwarzanie takich warunków sprzyja rozwojowi chorób i gniciu traw. Szczegółowe prace, które należy wykonać na trawniku przed nadejściem zimy opisaliśmy TUTAJ.
Trawy ozdobne – skuteczną ochronę zapewni związanie sznurkiem suchych wiech, a następnie okrycie ich liśćmi lub gałązkami świerkowymi. Zabezpieczenie przed mrozami zalecane jest w przypadku takich przedstawicieli roślin jednoliściennych jak: rozplenica japońska, trawa pampasowa czy miskant chiński.
Rośliny rosnące w pojemnikach – nawet gatunki, które rosnąc w gruncie zimują bez problemów to w uprawie pojemnikowej będą wymagały zabezpieczenia przed niskimi temperaturami. W ogrodzie rośliny są chronione przez grubą warstwę gleby, zaś w donicy jedynym zabezpieczeniem jest cienka ścianka doniczki z niewielką ilością podłoża. Dlatego przed nadejściem mrozów warto donice z roślinami wkopać w ogrodzie, a następnie przysypać około 10cm warstwą kory, zrębek lub trocin. Innym rozwiązaniem jest umieszczenie donicy z rośliną do większego pojemnika, który wypełniamy słomą, liśćmi czy pokruszonym styropianem. Całość warto ustawić na płycie styropianowej, która zapewni dodatkową izolację od dołu. Nie można także zapomnieć o zabezpieczeniu nadziemnej części rośliny. W tym przypadku należy postępować zgodnie z powyższymi opisami (w zależności od grupy roślin).

Dlaczego z niektórych roślin należy usuwać śnieg?

W wielu przypadkach warstwa śniegu stanowi doskonałą barierę chroniącą rośliny przed niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi podczas zimy. Biały puch zabezpiecza rośliny m.in. przed silnym mrozem i suchym wiatrem oraz wspomaga działanie osłon zastosowanych przed nadejściem zimy. Niestety w przypadku niektórych gatunków konieczne jest usuwanie śniegu. Zalegająca na roślinach warstwa białego puchu może prowadzić do ich trwałych uszkodzeń (deformacji, odkształceń czy złamań). Tak więc otrząsanie śniegu z gałęzi jest ważnym zabiegiem, zwłaszcza w uprawie roślin zimozielonych. Najbardziej narażone na uszkodzenia są iglaki o wniesionym, kolumnowym pokroju, np. tuje, cyprysiki czy jodły.