Pielęgnacja traw ozdobnych – jak uniknąć błędów w uprawie

Trawy ozdobne to ogromna grupa roślin, zwłaszcza z rodzin wiechlinowatych i ciborowatych. Zachwycają kolorystyką, fakturą tworzoną przez liście, wspaniałym kwitnieniem. Pochodzą z rozmaitych zakątków świata, zwłaszcza z Europy, Ameryki Północnej, Azji. Wiele z nich przystosowanych jest do skrajnie trudnych warunków: słabej ziemi, suszy, ekstremalnych mrozów. Gdy takie trawy ozdobne w ogrodach mają bardzo dobre warunki, mogą go bardzo szybko zachwaścić. Ich usunięcie bywa równie trudne jak np. perzu (który także jest trawą). Sadzenie traw ozdobnych bez sprawdzenia, czy są ekspansywne lub nie, to bardzo częsty błąd.

Wybierając trawy ozdobne do ogrodu trzeba nie tylko zwracać uwagę na ich wygląd czy wielkość, ale także ekspansywność. Warto wiedzieć, że trawy dzieli się na dwie grupy: kępowe (nieekspansywne) oraz rozłogowe (ekspansywne).

Pierwsza grupa – trawy kępowe – tworzą pod ziemią krótkie rozłogi. Takie trawy latami rosną w tym samym miejscu, a kępa, którą tworzą, rozrasta się zwykle jedynie na boki. W grupie traw kępowych są zarówno gatunki o małych, jak i dużych wymaganiach. Nieekspansywne są także trawy nieodporne na polskie mrozy, np. trzcina cukrowa. W gruncie uprawia się je jako rośliny jednoroczne.

Druga grupa – trawy rozłogowe – wykształcają pod ziemią długie rozłogi, nawet kilkumetrowe. Przy ich pomocy potrafią „przejść” z jednego krańca ogrodu na drugi. Dzięki długim, mocnym rozłogom, trawy potrafią także przetrwać trudne warunki, np. suszę. Część nadziemna zamiera wtedy częściowo lub całkowicie, a rozłogi czekają pod ziemią na lepsze warunki, np. deszcz. Trawy rozłogowe to mało wymagające gatunki, które bardzo dobrze rosną bez specjalnej opieki. Uprawa ogranicza się zwykle do… ich usuwania, gdy rozrosną się za bardzo i zagłuszają inne rośliny. Dlatego to nie są trawy polecane do małych ogrodów. Doskonale sprawdzają się w uprawie doniczkowej, a także na większych powierzchniach oraz na stanowiskach, gdzie nieliczne rośliny sobie radzą. Trudne warunki ograniczają ich ekspansywność! Jedna z traw rozłogowych to żubrówka (turówka wonna) – jej młode liście są znakomitą przyprawą do dziczyzny oraz trunków. Jeśli systematycznie zrywa się jej liście, żubrówka mniej się rozrasta.

Zarówno wśród traw kępowych (nieekspansywnych), jak i rozłogowych (ekspansywnych) jest mnóstwo gatunków o pięknych liściach i kwiatostanach. Aby uniknąć rozczarowania, warto sprawdzać – przed ich kupieniem – jak szybko rosną. Jeśli dostaje się sadzonkę np. od sąsiada, trzeba zobaczyć, jak trawa się rozrasta po latach. Trawy ekspansywne, które rozrosły się za bardzo, usuwa się podobnie jak perz. Kłącza i rozłogi można pielić ręcznie, starając się wyciągać je w całości z ziemi. Stosować też można opryski: preparatami do chwastów jednoliściennych (niszczą jedynie trawy) lub do chwastów dwuliściennych (niszczą trawy oraz inne rośliny). Warto wiedzieć, że istnieją środki chwastobójcze na bazie naturalnych składników. Przykładem takiego preparatu jest Effect 24H 680 EC, który zawiera kwas pelargonowy.

Przeczytaj także: Trawy ozdobne – 5 łatwych w uprawie oraz Czy chwasty można zwalczać preparatem pochodzenia naturalnego

Wśród traw ozdobnych są zarówno karzełki, jak i olbrzymy. Niskie (20-30 cm wysokości) to np. kostrzewa niedźwiedzia, sporobolus różnołuskowy, turzyca piaskowa, żubrówka. Mnóstwo traw sięga do kolan lub nieco wyżej – wśród nich są m.in. hakonechloa smukła, rozplenica japońska, sesleria jesienna, turzyca rzadkokłosa. Olbrzymy potrafią dorosnąć do 2-3 metrów wysokości. Najpopularniejsze to np. miskant chiński, miskant kwiecisty, trawa pampasowa. Jednak wśród nich także są niskie odmiany.

Trawy niskie i średniej wysokości są znakomite np. na skalniaki, zamiast trawników, do kompozycji z bylinami i kwiatami cebulowymi, na obwódki, do uprawy w donicach. Bardzo wysokie i pięknie kwitnące trawy często są sadzone w wyeksponowanych miejscach na trawnikach. Nadają się także na żywopłoty – w ciągu 2-3 miesięcy tworzą szczelny, wysoki parkan.

Gdy kupuje się sadzonkę trawy ozdobnej, zwykle jest ona mała. Jeżeli na etykiecie nie jest podane, jaka będzie wysokość wybranej trawy ozdobnej, trzeba o to zapytać sprzedawcę. Bez tej informacji trudno zaplanować kompozycje w ogrodzie czy na balkonie. Zbyt wysoka trawa ozdobna może zacienić inne rośliny, a niska często bywa zagłuszana. 

Nawożenie traw ozdobnych trzeba dopasować do wymagań poszczególnych gatunków. W ogóle nie zasila się ozdobnych traw wodnych, np. trzciny pospolitej oraz manny mielec. Wystarczają im składniki pokarmowe, które znajdują się w wodzie lub mule. Ich zasilanie, zwłaszcza nawozami mineralnymi, byłoby szkodliwe dla ekosystemu oczka wodnego czy stawu. Mogłyby się w nich nadmiernie rozmnożyć np. glony, co często jest przyczyną śnięcia ryb.

Wiele traw można zasilać, ale nie zawsze jest to konieczne. To bowiem ekspansywne gatunki, które – gdy mają zbyt dobre warunki – zagłuszają inne rośliny i zachwaszczają ogród. Do takich traw należy m.in. mozga trzcinowata.

Większość traw ozdobnych zasila się 1-2 razy w sezonie wegetacyjnym (trawy bardzo wysokie nawozi się częściej) oraz dodatkowo jesienią.  Pierwsze nawożenie wykonuje się wiosną, po ścięciu zaschniętych liści. W tym okresie najlepszy jest kompost świeży lub kompost granulowany, np. Bezpieczny Trawnik. Kolejne nawożenie trzeba zrobić na przełomie wiosny i lata.

Polecany jest Nawóz w płynie Zdrowe Źdźbła do traw ozdobnych, który zawiera w odpowiednich proporcjach, oprócz azotu, potasu i fosforu, także ważne mikroelementy: bor, miedź, żelazo, mangan, molibden i  cynk. Ten sam nawóz sprawdza się w nawożeniu traw ozdobnych uprawianych w donicach, np. na balkonach i tarasach. Ich nawożenie wykonuje się częściej niż rosnących w gruncie: co 1-2 tygodnie od kwietnia do września.

Od sierpnia do października trawy ozdobne korzystnie jest zasilić tylko potasem i fosforem - optymalny skład ma granulowany Nawóz jesienny do trawników Przygotowanie do zimy. Oba te składniki sprzyjają regeneracji traw ozdobnych, zwłaszcza po upalnym i suchym lecie. Rośliny mocniej się korzenią oraz mniej są narażone na zimową suszę.

Większość traw ozdobnych – rosnących w gruncie – podlewa się rzadko albo wcale. To bowiem gatunki odporne na brak wody. Z tego powodu tradycyjne trawniki zastępowane są coraz częściej przez ozdobne trawy dywanowe. W tej roli sprawdzają się np. sesleria jesienna czy sporobolus różnołuskowy. Ich nadmierne podlewanie sprawia, że porażają je choroby grzybowe.

Wyjątkiem są trawy ozdobne uprawiane w pojemnikach. Podłoże w donicach ma bowiem niewielką pojemność wodną, a trawy nie mogą się korzenić tak głęboko, jak rosnące w gruncie. Dlatego w sezonie wegetacyjnym należy je podlewać codziennie lub co kilka dni, w zależności od pogody oraz wymagań poszczególnych gatunków. Jeżeli taras lub balkon są bardzo nasłonecznione, warto sadzić trawy ozdobne w podłożach z dodatkiem hydrożelu (magazynuje wodę i oddaje ją, gdy podłoże wysycha). Hydrożel zawiera np. preparat TerraCottem Universal. W jego składzie są także nawóz, materiał nośnikowy i lawa wulkaniczna.

Częstym błędem w uprawie traw ozdobnych jest sadzenie ich w miejscach za mało lub zbyt mocno nasłonecznionych. Na źle dobranych stanowiskach rosną słabo, częściej chorują i nawet zamierają. Dlatego zawsze trzeba sprawdzać, jakie warunki świetlne lubi dany gatunek trawy ozdobnej. Większość preferuje nasłonecznione stanowiska. W zacienionych miejscach są wybujałe i słabo kwitną; w cieniu ginie nawet bardzo odporna, ekspansywna mozga trzcinowata. Wyjątki to np. hakonechloa smukła, kosmatka olbrzymia, sesleria jesienna czy turzyca rzadkokłosa. Te trawy dobrze rosną nawet pod wysokimi drzewami czy na częściowo zacienionych balkonach.

Trawy ozdobne, w odróżnieniu od tych rosnących na trawnikach, przycina się nożycami lub kosi wykaszarką tylko raz w roku lub wcale (w zależności od gatunku). Cięcia potrzebują trawy, których liście zasychają na zimę.

Częstym błędem jest przycinanie traw ozdobnych jesienią, podczas generalnych porządków w ogrodzie przed zimą. Lepszy termin to przełom zimy i wiosny (przed ruszeniem wegetacji). Suche liście bowiem to naturalna ochrona zimowa. Takie trawy są mniej narażone na brak wody oraz mróz. Poza tym źdźbła, nawet gdy są suche, też mają walory dekoracyjne. Liście wysokich traw można na zimę zaplatać w warkocze albo na kształt chochołów. To swego rodzaju ozdoba, ale i ochrona przed zbieraniem się wody wewnątrz kęp (jej nadmiar może być przyczyną złego zimowania). Związane trawy mniej szeleszczą na wietrze, co jest istotne zwłaszcza wtedy, jeżeli jest ich dużo. Sztuka zaplatania traw w warkocze przypomina robienie fryzur. Zwykle wykorzystuje się do tego sznurek jutowy, ale wiele osób stosuje także dodatkowe ozdoby, jak kokardki czy wiatraczki.

Niewiele traw ozdobnych potrzebuje zabezpieczenia przed mrozem. Gatunki mniej odporne to np. imperata cylindriczna czy trawa pampasowa. Przed zimą należy je wyściółkować np. korą. Jeżeli są wysokie, źdźbła warto związać tak, aby powstał chochoł, albo zapleść w warkocz. Dzięki temu trawy są mniej narażone na gnicie i rozsadzenie przez lód od środka kępy (zimą często zbiera się tam woda). Na trawach niskich można rozłożyć białą agrowłókninę albo gałązki iglaste. 

Częstym błędem jest niezabezpieczanie na zimę traw ozdobnych uprawianych w donicach. Nawet jeżeli są to gatunki bardzo odporne na mróz, należy to zrobić. Mogą bowiem zamierać z powodu suszy zimowej. Powierzchnię ziemi trzeba wyściółkować. Część nadziemną okrywa się białą agrowłókniną. Donicę najlepiej ustawić na desce lub styropianie i okręcić ją np. folią bąbelkową, biowłókniną z wełny owczej czy starym kocem.