Czy warzywa mogą stanowić ozdobę ogrodu

Z artykułu dowiesz się:

1. Czy warzywa mogą stanowić ozdobę ogrodu?
2. Które warzywa mają największe walory ozdobne?

1. Czy warzywa mogą stanowić ozdobę ogrodu?

Czy warzywa mogą być ozdobą ogrodu?

Do niedawna panowała tendencja zmiany funkcji działki z użytkowej na rekreacyjną i ozdobną. Jednak o tym, że warto mieć własne warzywa wiemy wszyscy, ale trzeba się również przekonać do ich walorów dekoracyjnych. Działka może być ozdobna nie tylko dzięki kwiatom, ale także za zasługą warzyw.

Skąd pomysł na grządki ozdobne z warzywami?

Niektóre gatunki warzyw dają możliwość połączenia zarówno funkcji ozdobnej, jak i użytkowej ogrodu. Taki sposób uprawy sprawdza się szczególnie w niewielkich ogrodach oraz na tarasach i balkonach. W przypadku osobnego wygospodarowania przestrzeni ozdobnej oraz przeznaczonej pod uprawę warzyw mogłoby po prostu zabraknąć miejsca. Ozdobne właściwości tej grupy roślin zostały już docenione w innych krajach Europy, gdzie m.in. sadzone są w miastach na kwietnikach. Ponadto w Europie Zachodniej pędy kwiatostanowe kopru sprzedaje się jako dodatek do bukietów okolicznościowych, a liśćmi pietruszki naciowej uzupełnia bukiety ślubne. Niekiedy warto nieco inaczej spojrzeć na warzywa i dostrzec w nich rzeczywiste piękno. Tak więc z wielu gatunków warzyw można skomponować piękne rabaty ozdobne, sadzić na kwietnikach i w pojemnikach obok roślin jednorocznych czy bylin. Z takich miejsc można też je pozyskiwać w celach spożywczych.

Na co zwrócić uwagę przy doborze gatunków i odmian?

Ozdobnych odmian znanych gatunków warzyw jest dużo. Można się zdecydować na te, o krótkim okresie wegetacji, np. na kolorowe sałaty, czy delikatny koperek. Dla dłuższego okresu dekoracyjności warto pomyśleć o burakach liściowych, mających kolorowe ogonki liściowe, koktajlowych pomidorach, czerwonym jarmużu, długich paprykach albo kędzierzawej pietruszce liściowej.

W jaki sposób komponować warzywa na rabatach?

Warzywa sadzi się lub sieje, w zależności od gatunku, najlepiej w grupach, a nie rzędach. Obecnie preferowane są ogrody o łagodnych liniach, a nie sztywnej rzędowej uprawie roślin. Warzywa komponuje się z innymi roślinami dobierając kontrastowo pod względem wysokości, wielkości liści, kształtu i faktury liści. Gatunki wymagające dużo światła powinny znaleźć się np. obok aksamitki, szałwii, begonii stale kwitnącej, dalii, rozchodnika czy liliowca. Z kolei gatunki i odmiany wymagające zacienionych stanowisk (np. trybuła ogrodowa) sadzi się w sąsiedztwie funkii, kokoryczki wielokwiatowej czy żurawki.

Dlaczego warzywa rosnące na rabatach nie chorują?

Sadzenie po kilka sztuk roślin warzywnych pomiędzy gatunkami ozdobnymi spowoduje, że warzywa będą rosły w bardziej zróżnicowanym biologicznie środowisku. Pozwoli to uniknąć nadmiernego rozprzestrzeniania się chorób i szkodników i zarazem przyczyni się do większej zdrowotności warzyw.

Informacja Sadząc warzywa na rabatach roślin ozdobnych, musimy pamiętać o zróżnicowanych wymaganiach nawozowych i wodnych tych dwóch grup roślin.

2. Które gatunki warzyw mają największe walory ozdobne?

Balsamka ogórkowata - roślina jednoroczna z rodziny dyniowatych, o długiej, rozgałęzionej, pnącej się łodydze, zaopatrzonej w wąsy czepne. Po około dwóch miesiącach od wysiewu pojawiają się stosunkowo duże, pachnące, żółte kwiaty, krótko potem walcowate owoce, początkowo zielone, później przebarwiające się na żółto. Wszystkie części nadziemne rośliny mają wartość użytkową, jako warzywo i roślina lecznicza. Młode owoce, o długości ok. 10 cm wraz z liśćmi są wartościową przyprawą do dań mięsnych, warzywnych i sałatek. Spożywane na surowo mają gorzkawy smak dlatego należy pozostawić je w solankowej zalewie na kilka godzin i zagotować, następnie spożywać bezpośrednio lub podsmażyć w plastrach i podawać jako dodatek do mięs. Natomiast kwiaty, młode pędy i liście po ugotowaniu są smaczną, pikantną jarzyną.
Bakłażan 'Tsakoniki' - oryginalna odmiana oberżyny o dekoracyjnym wyglądzie i maczugowatych, białych owocach z fioletowymi smugami. Biały, delikatny w smaku miąższ owoców obniża poziom cholesterolu i jest bogatym źródłem błonnika oraz magnezu. Owoce zbiera się niedojrzałe, (około miesiąc po kwitnieniu) i spożywa smażone, duszone lub grillowane.

Burak liściowy ‘Rhudbard Chard’ (boćwina) – częścią jadalną są duże, mięsiste liście barwy bordowozielonej przyrządzane jak szpinak oraz soczyste czerwone ogonki liściowe przyrządzane i smakujące jak szparagi. Liście i ogonki liściowe zawierają dużo lekkostrawnego białka, żelaza, wapnia oraz witamin.
Cykoria sałatowa ‘Palla Rosa 3’ – odmiana cykorii czerwonej na zbiór letni i jesienny. Wartościowe warzywo stosowane do sałatek i surówek, cenione za dodatni wpływ na tworzenie się czerwonych ciałek krwi, wysoką zawartość witamin i soli mineralnych. Tworzy dobrze wypełnione, okrągłe główki odporne na pękanie, o liściach barwy szkarłatnoczerwonej.
Fasola karłowa dwubarwna 'Borlotto Lingua' - odmiana wczesna karłowa, mająca zastosowanie zarówno jako fasola szparagowa, jak i do uprawy na suche nasiona. Tworzy atrakcyjne szerokie, bezwłókniste, soczyste strąki, z charakterystycznym czerwonym nakrapianiem. Polecane są do bezpośredniego spożycia, konserwowania i mrożenia.
Fasola szparagowa karłowa fioletowa ‘Purple Teepee’ - odmiana wczesna karłowa, obficie plonująca o długich, lekko wygiętych strąkach barwy fioletowej. Polecana do uprawy amatorskiej. Bezwłókniste strąki po ugotowaniu zmieniają barwę na zieloną. Polecane są do bezpośredniego spożycia, konserwowania i mrożenia.

Endywia ‘Tosca’- charakteryzuje się oryginalnym, lekko orzechowym smakiem. Stanowią bogate źródło witamin z grupy B oraz witaminy A oraz minerałów. Zawierają także substancje, wzmacniające naczynia krwionośne i pobudzające trawienie. Ozdobne powcinane liście dodadzą uroku każdej rabacie.
Jarmuż czerwonolistny ‘Scarlet’ - odmiana średnio późna wysokości 80-120cm o dekoracyjnych silnie kędzierzawych smacznych liściach w kolorze szkarłatno-fioletowym. Rośliny odporne na niskie temperatury (do -18st.C). Liście zasobne w witaminy A i C oraz sole mineralne, a zwłaszcza w łatwo przyswajalny wapń, fosfor, żelazo. Mogą być spożywane w stanie świeżym w surówkach lub po ugotowaniu, przyrządzone jak szpinak. Zebrane po przemrożeniu są delikatniejsze i pozbawione goryczy.
Jarmuż 'Kapral' - odmiana średniowczesna dorastająca do 60cm wysokości. Odporna na wywracanie i niskie temperatury (do -15st.C). Rozeta liści duża, kędzierzawa. Liście do bezpośredniego spożycia jak szpinak i do dekoracji potraw. Zasobne w witaminy A i C oraz mikroelementy, bardzo odżywcze. Zebrane po przemrożeniu są delikatniejsze i pozbawione goryczy.
Kalafior fioletowy 'Di Sicilia Violetto' - odmiana tworząca zbite, bordowo-fioletowe róże. Spożywana najczęściej po ugotowaniu, czasem na surowo, jako dodatek do sałatek warzywnych. Jest dobrym warzywem do mrożenia. Polecana szczególnie do uprawy w terminie jesiennym. Wymaga dobrej gleby, nawiezionej obornikiem lub kompostem.

Kalafior 'Romanesco Natalino' - odmiana średnio-wczesna przeznaczona do uprawy gruntowej i pod osłonami, tworzy stożkowate żółto-zielone róże, kształtem przypominające minerały. Odmiana 'Romanesco' jest ceniona za wyśmienity, delikatny smak bez goryczki z lekko orzechowym posmakiem.
Kalarepa ‘Delikates Blauer’ - odmiana średnio późna przeznaczona także do uprawy na zbiór jesienny. Plenna, przechowująca się do lutego. Okres wegetacji to około 75 dni. Roślina tworzy zgrubienie duże, kuliste, barwy niebieskofioletowej. Miąższ białokremowy, soczysty, smaczny, nie drewniejący.
Kapusta brukselska 'Red' - niezwykle oryginalna odmiana o wspaniałych walorach dekoracyjnych. Wykształcane przez nią główki ubarwiają się bowiem na kolor purpurowy, który w Polsce w ogóle nie jest kojarzony z brukselkami. Jeśli zatem pragniemy w nietypowy sposób przyozdobić swoje grządki, warto rozważyć kupno nasion tej odmiany. W przypadku łagodnych zim zbiór można przeprowadzać do stycznia. Główki średniej wielkości, kuliste (śr. 2-6cm), gęsto osadzone na pędzie. Stanowi cenne źródło witamin i mikroskładników w okresie zimowym.
Karczoch 'Vert de Provence' – bardzo dekoracyjna, roślina wieloletnia, mająca zastosowanie jako warzywo, roślina ozdobna i zioło. W drugim roku uprawy na szczycie pędu głównego i pędów bocznych tworzą się kwiatostany - koszyczki o średnicy 10-12 cm, z mięsistym dnem kwiatowym i grubymi listkami okrywowymi. Spożywa się je po ugotowaniu, podobnie jak szparagi.

Kard 'Bianco Avorio' (karczoch hiszpański) – bardzo dekoracyjna roślina uprawiana jako warzywo i roślina ozdobna. W pierwszym roku tworzy rozetę dużych, pierzastych i nieco kolczastych, zielonych liści o grubych ogonkach liściowych. W drugim roku wyrasta z niej pęd kwiatostanowy wysokości 180-200 cm zakończony okazałym kwiatostanem w kolorze lawendowym. Częścią jadalną są mięsiste ogonki liściowe spożywane po wybieleniu (na 3-4 tygodnie przed zbiorem zawiązuje się rośliny w kilku miejscach, a od dołu podsypuje ziemią) - na surowo, po ugotowaniu, smażeniu lub duszeniu. Kwitnące kwiatostany można wykorzystać do trwałych kompozycji kwiatowych.
Kiwano - jest jednorocznym pnączem o żółto-pomarańczowych kwiatach, swoim pokrojem przypominającym popularne ogórki lub melony. Kolczaste ozdobne owoce osiągają masę średnio 200-300g, początkowo są ciemnozielone a w końcowym etapie wzrostu osiągają kolor żółtopomarańczowy. Miąższ o zapachu banana i smaku kiwi jest smaczny i soczysty, z dużą ilością jadalnych pestek. Kiwano można spożywać na surowo, dodawać do napojów, sałatek owocowych lub deserów. Dojrzałe owoce mają niezwykle duże walory dekoracyjne, dobrze prezentują się w kompozycjach z innymi dyniami.
Komosa 'Strawberry Sticks' - to interesująca, wartościowa, łatwa w uprawie, jednoroczna roślina ozdobna i warzywna, osiągająca wysokość od 30 do 50 cm o licznych pędach pokrytych ostro wcinanymi liśćmi. Jesienią na pędach pojawiają się liczne, soczyste owoce. Liście komosy mogą być przyrządzane i spożywane jak szpinak, natomiast owoce podobnie jak owoce truskawki. Ładnie prezentują się na obwódkach rabaty lub w pojemnikach.
Oberżyna 'Golden Eggs' - roślina jednoroczna, o krzaczastym pokroju, lekko fioletowych kwiatach, wysokości 40-60 cm do uprawy w pojemnikach i donicach. Jej ozdobą są jajowate jadalne owoce, najpierw białe potem żółte. Dojrzałe owoce, zasobne w substancję regulujące poziom cholesterolu. Można spożywać na wiele sposobów: pieczone, grillowane, duszone na parze lub konserwowane.

Koper włoski (fenkuł) - tworzy mięsiste, zwięzłe, białe zgrubienia o aromacie anyżu. Poprawia trawienie i uspokaja. Jadalne są zgrubienia, ogonki liściowe i liście. Można je gotować, dusić i dodawać do sałatek.
Miechunka pomidorowa - interesująca roślina o kulistych owocach ukrytych w pergaminowej otoczce. Jagoda o przedziwnym aromacie będącym mieszanką smaków pomidora i ananasa. Owoce można przyrządzać na wiele sposobów. Anglicy jadają owoce miechunki maczane w gorącej czekoladzie. Francuzi na surowo jako przekąski lub w sałatce, albo po ugotowaniu w postaci syropu lub aromatycznej konfitury. Owoce te świetnie nadają się do galaretek i ciast. Mogą służyć również jako dodatek do mięs w postaci sosu (tak jak żurawina). Miechunka jest nieodłącznym elementem peperonaty - sosu do meksykańskiej tortilli. Owoce miechunki zawierają około 10% cukrów, dużo potasu, witaminy z grupy B, witaminę E oraz duże ilości witaminy C, co czyni je doskonałym środkiem wspomagającym przy leczeniu przeziębienia.
Ogórek meksykański - roślina jednoroczna o pnących pędach. Zawiązuje małe, bardzo ciekawe owoce, w kształcie małego arbuza. Owoce doskonale nadają się do sałatek oraz kiszenia, łączą w sobie smak ogórka i cytryny. Roślina stosowana do obsadzania altan lub pergoli.
Okra 'Burgundy' - warzywo o purpurowo-czerwonych i podłużnych owocach, wyglądem przypominające troszkę papryczki chilli. Można je piec, smażyć, dusić czy grilować. Nasiona okry zawierają zdrowe oleje nienasycone takie jak kwas oleinowy typu omega-9 oraz kwas linolowy typu omega-6. Okra jest dietetyczna, ma niską wartość energetyczną, zawiera wiele witamin, w tym wysoką zawartość witaminy C, witaminy B, witaminę A, kwas foliowy. Zawiera również magnez, wapń, żelazo, mangan, potas, białka i węglowodany. Ma korzystne działanie na przewód pokarmowy. Nadaje się do uprawy pod osłonami, w gruncie, a także na balkonach.

Pietruszka naciowa 'Moosekrause 2' - odmiana pietruszki naciowej o intensywnie zielonych, kędzierzawych liściach. Liście aromatyczne, wysokowitaminowe. Doskonała jako dodatek do dekoracji potraw, do zup i sałatek.
Papryka 'Corno di Toro Rosso' - odmiana o łagodnym smaku, soczystym i smacznym miąższu. Wydłużone owoce w kolorze czerwonym, żółtym i zielonym zawierają dużo witaminy C. Są silnym przeciwutleniaczem posiadającym właściwości antynowotworowe. Polecana do uprawy w gruncie i pod osłonami.
Papryka ostra 'de Cayen' (chili) - odmiana o ostrym smaku. Wydłużone owoce w kolorze czerwonym zawierają dużo witaminy C, likopenu i kapsaicyny nadającej owocom pikantny smak. Polecana do uprawy w gruncie i pod osłonami.
Pepino - roślina wieloletnia do uprawy w gruncie i pod osłonami. Jej wiotkie, często pokładające się pędy zdobią subtelnie pachnące kwiaty i dekoracyjne, jadalne owoce. Ważące do 500g jagody mają jajowaty lub sercowaty kształt i barwę kremowożółtą z fioletowymi lub czerwonobrązowymi smugami. Są bogate w jod i witaminę C. Miąższ dojrzałego owocu jest miękki, soczysty i aromatyczny, o ciekawej kombinacji słodkiego smaku ananasa, cytryny, gruszki i melona. Owoce po obraniu ze skórki świetnie nadają się do wszelkiego rodzaju posiłków, od deserów po dania główne. Można je mrozić, suszyć, kandyzować oraz sporządzać na ich bazie galaretki. Dojrzałe owoce przechowują się w temperaturze pokojowej 3-4 miesiące.

Pomidor gruntowy 'Tigerella' - odmiana o ciągłym typie wzrostu, do uprawy przy palikach w gruncie oraz pod osłonami. Rośliny wymagają usuwania pędów bocznych. Najlepiej prowadzić na jeden lub dwa pędy. Owoce atrakcyjne, czerwone, średniej wielkości w żółto-pomarańczowe paski. Doskonałe do bezpośredniego spożycia i dekoracji potraw. Miąższ bardzo smaczny, słodko-kwaśny i mięsisty.
Pomidor koktajlowy 'Black Cherry' - odmiana wysoka, o ciągłym typie wzrostu do uprawy w gruncie przy palikach oraz pod osłonami. Owoce drobne typu "cherry", początkowo purpurowo brązowe, natomiast w pełni dojrzałe prawie czarne. Okrągłe owoce są słodkie i wyjątkowo smaczne. Doskonale nadają się do bezpośredniego spożycia, dekoracji potraw oraz do konserwowania w całości.
Pomidor koktajlowy 'Perun' - odmiana bardzo plenna o wyjątkowym gruszkowym kształcie owoców. Przeznaczona do uprawy w donicach lub skrzynkach balkonowych. Dekoracyjne aromatyczne żółte owoce o wadze 15-20 gram i średnicy 3,5cm. Doskonale prezentuje się na talerzu. Zastosowanie do bezpośredniej konsumpcji i na przetwory.
Pomidor koktajlowy ‘Garden Perle’ – odmiana typu "cherry" o intensywnie czerwonych owocach o wadze 6-8 gram. Rośliny osiągają do 70 cm wysokości. Uprawiać można w gruncie, donicach lub w skrzynkach balkonowych. Owoce dekoracyjne i bardzo smaczne. Nadaje się do bezpośredniego spożycia i dekoracji potraw.

Rodzynek brazylijski - mało wymagająca roślina jednoroczna, polecana do amatorskiej uprawy w doniczkach jako roślina jadalna i ozdobna. Rośliny do 1m wysokości, silnie rozgałęzione o sztywnych pędach. Pomarańczowo-żółte owoce (4-5g), otoczone są przypominającymi lampiony osłonkami. Owoce pomocne są w leczeniu miażdżycy, działają przeciwalergicznie, przeciwgrzybicznie i przeciwwrzodowo. Charakteryzują się nietypowym słodko-cierpkim smakiem. Mogą być używane jako przekąska albo do koktajlów owocowych, sporządzania sosów, kompotów i konfitur.
Sałata dębolistna 'Red Salad Bowl' - odmiana sałaty liściowej nie tworząca główek tylko wyjątkowo ozdobną bordową rozetę z liści przypominających kształtem liście dębu. Idealny dekoracyjny dodatek do surówek i sałatek o wysokich walorach smakowych i zdrowotnych. Jej apetyczne i duże liście można zbierać kilkukrotnie lub poprzez ścięcie całej rozety.
Sałata liściowa czerwona ‘Lollo Rossa’- odmiana wczesna o silnie pomarszczonych na brzegach liściach czerwonej barwy. Nadaje się do uprawy w tunelach jak i w gruncie (całoroczna uprawa). Wspaniały dodatek do różnego rodzaju sałatek, oraz jako dekoracja do potraw.
Sałata masłowa 'Rosemarry' - odmiana średniopóźna (okres wegetacji 65-75 dni). Przeznaczona do uprawy wiosennej i jesiennej. Tworzy duże, zwięzłe zamknięte okrągłe główki o ściśle ułożonych liściach. Liście z czerwonymi brzegami silnie poskręcane, o pęcherzykowatej strukturze. Odporna na wybijanie w pędy kwiatostanowe. Zawiera sole mineralne oraz witaminę C i A. Nie gromadzi azotanów.