Dlaczego warto uprawiać orzech włoski?

Orzech włoski (Juglans regia) jest przedstawicielem rodziny orzechowatych (Juglandaceae). Jest to duże drzewo, które może dorastać nawet do 20 m wysokości. W ogrodach zazwyczaj osiąga o połowę mniejsze rozmiary. Kora na pniu jest gładka, popielato szara. Pierzaste i duże liście, składają się z mniejszych listków, z których szczytowy jest największy. Owoce są kuliste, z gładką zieloną okrywą. Po dojrzeniu w październiku pęka i ukazuje jasno brązową skorupę orzecha.

Orzech włoski na stanowiskach naturalnych spotykany jest w niemal całej Azji. Występuje w pasie od Turcji przez Indie, aż po Japonię. Gatunek zadomowił się także w Europie. Dziko rosnące egzemplarze można także spotkać w Polsce.

Orzechy włoskie doskonale smakują na surowo, zarówno spożywane same, jak i w mieszankach z innymi orzechami czy różnymi bakaliami. Owoce orzechów włoskich stanowią także doskonały dodatek do wielu potraw. Oprócz walorów smakowych są także bardzo zdrowe. Są bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych (tzw. zdrowego tłuszczu) oraz łatwo przyswajalnego białka. Ponadto zawierają cenne witaminy takie jak: A, B, K i E. Niedojrzałe orzechy są jednym z najbogatszych źródeł witaminy C- zawierają jej aż 2500 mg/100 g, jest to 50 razy więcej niż w cytrynie. Orzechy włoskie powinny być spożywane przez osoby podatne na wszelkiego rodzaju infekcje oraz cierpiące na bezsenność i nadpobudliwość. Ponadto powinny być uzupełnieniem diety osób chorujących na miażdżycę, cukrzycę czy choroby serca. Dzięki zawartości lecytyny regularne spożywanie orzechów wspomoże pracę mózgu.

Orzech włoski należy do roślin o niewielkich wymaganiach w stosunku do gleby oraz stanowiska. Pod uprawę drzew najlepiej nadają się gleby głębokie, żyzne i świeże, dobrze jeżeli są wapienne. Orzechy włoskie najlepiej udają się na glebach o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 6,5-7,5). Nieodpowiednie podłoże to gleby podmokłe, zbyt ciężkie i zwięzłe. Orzech włoski warto posadzić na stanowisku słonecznym i ciepłym. Należy pamiętać, że rośliny rosnące na jaśniejszym stanowisku obficiej plonują.

Gleba przed posadzeniem drzewa powinna zostać głęboko przekopana, gdyż orzech włoski wytwarza palowy system korzeniowy. Wskazane jest również nawiezienie gleby dobrze rozłożonym obornikiem lub kompostem, zwłaszcza na glebach ubogich i piaszczystych.  Zalecane są dwa terminy sadzenia orzecha włoskiego - jesienią lub wczesną wiosną, gdy pąki i całe drzewo jest w stanie spoczynku. Bardziej powszechne jest sadzenie w październiku i listopadzie, jednak wiąże się z ryzykiem przemarznięcia młodego drzewka. Stąd też po posadzeniu warto wokół pędu usypać kopczyk z ziemi, który przede wszystkim ochroni miejsce szczepienia. Drzewka sadzone wiosną rozpoczynają zwykle później wegetację, a niedobór wilgoci szybko osłabia drzewka. Dlatego podczas sadzenia w tym okresie bardzo ważne jest regularne nawadnianie.

Ze względu, że drzewa źle reagują na zbyt wilgotne, a także przesuszone stanowiska należy pamiętać o utrzymaniu właściwej wilgotności gleby. Na lżejszych i bardziej piaszczystych glebach zabieg ten wykonujemy nieco częściej, natomiast cięższe gleby dłużej zatrzymują wilgoć więc częste podlewanie nie będzie konieczne. Orzech włoski ma niewielkie wymagania pokarmowe. Do zapewnienia prawidłowego wzrostu wystarczą dwie dawki nawozu w ciągu sezonu wegetacyjnego. Pierwsze nawożenie wykonujemy jak tylko na roślinie pojawią się liście, natomiast kolejne na początku lata. Aby zapewnić lepsze zimowanie (zwłaszcza młodych drzewek) warto na przełomie sierpnia i września sięgnąć po Nawóz jesienny do roślin ozdobnych Target. Dzięki zawartości potasu, fosforu i mikroelementów  wszystkie pędy zdrewnieją przed nadejściem zimy.

Przymrozki wiosenne mogą w krótkim czasie zniweczyć naszą pracę i uszkodzić drzewka w taki sposób, że nie będą w stanie owocować. Późne majowe przymrozki powodują zamieranie i czarnienie delikatnych, rozwijających się paków kwiatowych. Deszczowanie roślin w okresie występowania przymrozków może zapobiegać uszkodzeniu kwiatów, nawet przy spadku temperatury do -5°C. W przypadku stwierdzenia uszkodzeń spowodowanych przez przymrozki należy natychmiast sięgnąć po Superplon K. Jest to preparat, który skutecznie wzmacnia odporność roślin w warunkach stresowych.

Cięcie orzecha włoskiego jest szczególnie ważne w przypadku nowo posadzonych drzew (zwłaszcza jeśli są rozmnażane przez szczepienie). Celem zabiegu jest właściwe uformowanie korony drzewa, która powinna znajdować się nie niżej niż na wysokości 1,5 m. Usuwa się także pędy wyrastające z podkładki, czyli poniżej miejsca szczepienia. Stare orzechy tnie się głównie w celu prześwietlenia korony oraz zmniejszenia jej rozmiarów. Warto pamiętać, że orzech włoski najlepiej znosi cięcie pędów, których średnica nie przekracza 5 cm. Większe rany po cięciu gorzej się goją. Najlepszym terminem na przeprowadzenie zabiegu jest bardzo wczesna wiosna (marzec-kwieień). Zbyt późne cięcie powoduje, że z ran wycieka dużo soku, co bardzo osłabia drzewo i sprawia, że rany po cięciu goją się długo. Wyciekający sok w zasadzie uniemożliwia zabezpieczenie ran maścią ogrodniczą.

Nierównomierne dojrzewanie sprawia, że owoce należy zbierać kilkukrotnie w ciągu sezonu. Zwykle pierwszy plon uzyskujemy we wrześniu, natomiast ostatnie zbiory są jeszcze pod koniec października. Orzechy zbiera się ręcznie bądź też z zastosowaniem mat, które podkłada się pod drzewa.

Zabieg bielenia pni drzew owocowych zabezpiecza je przed powstaniem ran zgorzelowych, które tworzą się pod wpływem promieni słońca za dnia silnie nagrzewających korę oraz silnego mrozu w nocy. Taka gwałtowna zmiana temperatury może sprawić, że tkanki drzewa owocowego zamierają, a kora odrywa się od pnia i pęka. Bielenie pni orzechów przeciwdziała temu zjawisku, ponieważ biały kolor odbija promienie słońca i zapobiega nagrzewaniu się kory drzewa. Zabieg należy wykonać od listopada do końca stycznia.  Do bielenia pni drzew stosujemy Wapno do bielenia drzew Target o dużej przyczepności. Dzięki zawartości substancji poprawiającej przyczepność wapno nie jest tak narażone na niekorzystne działanie warunków atmosferycznych, a pnie są zabezpieczone aż do wiosny.

Orzech włoski należy do roślin, które stosunkowo łatwo się rozmnaża. Wystarczy po prostu umieścić w glebie orzechy, które już wiosną kiełkują i szybko osiągają okazałe rozmiary. Wadą tego sposobu rozmnażania jest późniejsze rozpoczęcie owocowania (zwykle po co najmniej 10 latach). Ponadto otrzymane tą metodą drzewka zwykle nie zachowują wszystkich cech rośliny matecznej. Dlatego specjalistyczne gospodarstwa ogrodnicze wykorzystują szczepienie odmian szlachetnych na podkładkach zwykłego orzecha włoskiego. Dzięki temu drzewka bardzo wcześnie rozpoczynają owocowanie (już po 2-3 latach od posadzenia) oraz plonują regularnie i obficie.

Orzech włoski to idealne drzewo do pojedynczych nasadzeń. Doskonale prezentuje się np. posadzony samotnie na środku trawnika. Drzewo daje sporo cienia, dlatego pod koronami drzew lepiej udają się rośliny o mniejszych wymaganiach świetlnych. Należy także pamiętać, że w sąsiedztwie drzew szczepionych na podkładkach orzecha czarnego nie powinno się planować żadnych innych nasadzeń. Gatunek ten wydziela do podłoża substancję o nazwie juglon (stąd nazwa łacińska drzewa), która hamuje lub nawet uniemożliwia wzrost i rozwój innych roślin. W przypadku podkładek z orzecha włoskiego oddziaływanie tego związku ogranicza się głównie do świeżych liści, które mogą zagrozić rosnącym w pobliżu roślinom jedynie krótko po opadnięciu.