Z artykułu dowiesz się:
Dlaczego warto sadzić drzewa owocowe niskopienne?
W małych ogrodach i na działkach brakuje często miejsca nawet na jedno wysokopienne drzewo owocowe. Jeśli wybierze się niskopienne drzewka owocowe, na tej samej powierzchni zmieści się ich kilka lub więcej. Dzięki temu zamiast jednej odmiany, np. jabłoni, można mieć także własne gruszki, śliwki, wisienki, czereśnie w wielu odmianach. Małe drzewka mniej zacieniają inne rośliny, np. warzywa, kwiaty, byliny, co sprawia, że można je siać oraz sadzić nawet pod ich koronami.
Drzewa wysokopienne nierzadko są wyższe niż dom lub altana. Nie jest łatwo z nich zrywać owoce, robić opryski czy zakładać siatki ochronne przeciw ptakom. W przypadku niskopiennych drzewek owocowych tych problemów nie ma. Półkarłowe i karłowe drzewka nie potrzebują również tak mocnego cięcia jak wysokopienne. To oznacza mniej pracy. Poza tym nie trzeba używać wysokich, często ciężkich drabin, a także pił i sekatorów na teleskopowych drążkach. Niskopienne drzewka owocowe to dobry materiał do kształtowania koron, np. w formie sznurów, wachlarzy, palmet, kolumn. Dzięki temu zajmują jeszcze mniej miejsca i dekorują ogród. Niektóre można uprawiać przy murach, drutach, a nawet w donicach.
Małe drzewka mają o wiele więcej zalet. Przede wszystkim z reguły wcześniej wchodzą w okres owocowania niż drzewa wysokopienne (nawet po 2-3 latach). Dlatego bardzo często można je kupić w sklepach ogrodniczych z kwiatami lub nawet zawiązkami owoców.
System korzeniowy małych drzewek owocowych jest mniejszy. Dlatego nie rozsadza np. wybrukowanych ścieżek oraz mniej konkuruje z innymi roślinami o wodę i składniki pokarmowe. Gdy niskie drzewka zostaną ścięte, łatwiejsze jest też ich karczowanie. Jednak niewielki system korzeniowy sprawia, że niektóre drzewka karłowe trzeba uprawiać przy palikach, drutach lub murach, by nie wywracały się pod wypływem wiatru, śniegu czy ciężarem owoców. Trzeba też dbać o systematyczne podlewanie i nawożenie.
Niskopienne drzewka owocowe rosną mniejsze, gdyż są szczepione na skarlających podkładkach. Ich docelowa wysokość zależy od rodzaju podkładek, ale również zaszczepionych na nich odmian. Dlatego wybierając drzewko warto sprawdzać zarówno jak rośnie podkładka, jak i odmiana szlachetna.
Jakie są podkładki skarlające drzew owocowych?
Niskopienne drzewa owocowe rozmnaża się przez szczepienie szlachetnych odmian na podkładkach. Dzięki temu zachowywane są cechy roślin matecznych. Jednak rodzajów podkładek skarlających, zwłaszcza jabłoni, jest wiele. Uzyskuje się je z nasion, odrostów oraz in vitro.
Podkładki mają różny wpływ nie tylko na wysokość drzew, ale także ich wcześniejsze lub późniejsze owocowanie oraz odporność na mróz, suszę, choroby, szkodniki. Niektóre podkładki nadają się tylko na żyzną glebę, a inne sprawdzą się na mniej urodzajnej. Dlatego drzewka tej samej odmiany, ale zaszczepionej na innych podkładkach, mogą się różnić, np. dojrzewaniem owoców trochę wcześniej lub później, wielkością liści, wybarwieniem owoców, większym lub mniejszym zapotrzebowaniem na wodę oraz nawożenie.
Niestety, nie ma idealnych podkładek. Każda ma zalety i wady. Trzeba też pamiętać, że nie każda podkładka pasuje do wszystkich odmian. Dlatego nie zawsze wymarzoną odmianę można kupić na konkretnej podkładce. Poniżej są przedstawione najbardziej popularne podkładki do niskopiennych drzewek owocowych.
Przeczytaj także: Jak dbać o drzewa i krzewy owocowe w ogrodzie
1. Podkładki niskopienne dla czereśni i wiśni
Dzięki skarlającym podkładkom, w ogrodzie można mieć zarówno małą wiśnię, jak i niewielką czereśnię. Do szczepienia wiśni ogrodnicy od dawna używają Antypki. Niestety, ta podkładka nie nadaje się do wszystkich czereśni (nie jest kompatybilna). Jednak w ostatnich latach pojawiło się wiele podkładek skarlających także dla czereśni. Bardzo ułatwiają uprawę tych drzew w małych ogródkach. Zajmują mało miejsca, nie trzeba się wysoko wspinać, by zerwać owoce oraz łatwiej je zabezpieczyć przed ptakami (przy pomocy specjalnych siatek).
Przeczytaj także: Czy można przeszczepić drzewka owocowe
- Antypka – używana jest głównie do szczepienia wiśni (z powodu niezgodności z niektórymi odmianami czereśni). Drzewka rosną na niej o 20-40% słabiej w porównaniu do czereśni ptasiej (ta podkładka ma silny wzrost). Jest odporna mróz i mało podatna na guzowatość korzeni. Nadaje się także na słabszą glebę.
- Gisela 5 – wyhodowana została w Niemczech. Odporna na mróz. Drzewka rosną na niej o 30-50% słabiej niż na czereśni ptasiej (ma silny wzrost). Dobrze zrasta się z większością odmian. Zaszczepione na niej czereśnie wcześnie wchodzą w okres owocowania i obficie plonują.
- Gisela 6 – zaszczepione na niej drzewka rosną trochę wyższe niż na podkładce Gisela 5. Obie podkładki mają podobną odporność. Gisela 6 jest bardziej tolerancyjna na brak wody i słabszą glebę.
- PHL A (PHL 84) – to podkładka czeska. Zaszczepione na niej drzewa są o 40-50% mniejsze niż na czereśni ptasiej (podkładce silnie rosnącej). Wymaga żyznej, wilgotnej gleby. Drzewka wcześnie wchodzą w okres owocowania i obficie plonują. Nie wszystkie odmiany czereśni można na niej szczepić.
2. Podkładki niskopienne dla grusz
Aby grusze były niskie, tradycyjnie, od wielu lat, szczepi się je na pigwie. Obecnie stosowane są ulepszone jej wersje, z których najbardziej znane to Pigwa A oraz Pigwa S1. Grusze na nich zaszczepione są niskie, ale mają dość słabe korzenie, zwłaszcza w pierwszych latach uprawy. Dlatego potrzebują podpór, np. palików, a także systematycznego podlewania.
Przeczytaj także: Jak zbierać oraz przechowywać jabłka i gruszki
- Pigwa A (pigwa MA) – podkładka skarlająca pochodząca z Wielkiej Brytanii. Jej odporność na mróz jest trochę słabsza od Pigwy S1. Ma dobrą odporność na choroby. Zaszczepione na niej grusze wcześnie wchodzą w okres owocowania oraz zwykle potrzebują podpór.
- Pigwa S1 – podkładka polska (inż. K. Somorowski). Wytrzymała na mróz. Jej wzrost jest podobny do podkładki A. Zaszczepione grusze potrzebują podpór. Nie jest wrażliwa na guzowatość korzeni; jest średnio podatna na brunatną plamistość liści gruszy. Drzewka wcześnie wchodzą w okres owocowania oraz obficie plonują.
3. Podkładki niskopienne dla jabłoni
Istnieje bardzo dużo karłowych oraz półkarłowych podkładek dla jabłoni i ciągle w szkółkarstwie pojawiają się nowe. Poniżej przedstawionych jest tylko kilka, które są najpopularniejsze w Polsce. Wybierając podkładkę jabłoni warto zwracać uwagę nie tylko na jej odporność, ale też jakiej potrzebuje ziemi. Niektóre skarlające podkładki mają wpływ na termin dojrzewania owoców. Przykładowo, jabłka zrywa się trochę później, jeśli drzewko jest zaszczepione na M 26, a wcześniej – na P 60.
Przeczytaj także: Jabłonie letnie, jesienne czy zimowe – które posadzić
- M 7 – podkładka półkarłowa pochodząca z Wielkiej Brytanii. Ma średnią odporność na mróz. Jest mało podatna na zgniliznę pierścieniową podstawy pnia. Wyróżnia się małymi wymaganiami co do gleby.
- M 9 – wyhodowana z przypadkowej siewki w Wielkiej Brytanii. Jest dość wrażliwa na mróz (cieszy się popularnością zwłaszcza w Europie Zachodniej) oraz zarazę ogniową. Ma małą podatność na zgniliznę pierścieniową podstawy pnia oraz średnią - na mączniaka i parcha. Pozytywnie wpływa na wybarwienie owoców. Jej system korzeniowy jest niewielki. Zaszczepione na niej jabłonie potrzebują systematycznego nawadniania. Ma podklony, które różnią się np. siłą wzrostu korzeni.
- M 9 T 337 – karłowa podkładka wywodząca się z Holandii, ale popularna także w Polsce. Jest podklonem podkładki M 9 i ma podobną odporność. Ceniona za możliwość wysokiej okulizacji (nie ma tendencji do tworzenia brodawek).
- M 22 - podkładka z grupy karłowych otrzymana w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Powstała ze skrzyżowania Antonówki z podkładką M 9. Jest odporna na mróz i dobrze znosi suszę (ma silny system korzeniowy). Wyróżnia się małą podatnością na mączniaka, parcha, zgniliznę podstawy pnia. Zaszczepione na niej jabłonie obficie kwitną i wcześnie zaczynają owocowanie. Istnieją różne wersje tej podkładki, jak M 22 S i M 22 J. Różnią się m.in. wielkością liści i siłą ukorzeniania.
- M 26 – podkładka zaliczana do półkarłowych. Wyhodowana została w Wielkiej Brytanii. Od lat popularna jest w Polsce. Odporna na mróz. Mało podatna na guzowatość korzeni oraz średnio - na mączniaka, parcha, pierścieniową zgniliznę podstawy pnia. Dość wrażliwa na zarazę ogniową oraz bawełnicę korówkę.
- P 60 – podkładka polskiego pochodzenia (z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach). Jej wzrost jest trochę bardziej intensywny niż podkładki M 9, ale mniejszy niż M 26. Ma dobrą mrozoodporność. Jest lubiana przez myszy i zające. Podatna na mączniaka oraz średnio podatna na parcha i zgniliznę pierścieniową podstawy pnia. Nadaje się na piaszczystą glebę.
4. Podkładka niskopienna dla śliw
Popularna podkładka skarlająca śliwy to Siewka Węgierki Wangenheima. Dawniej, aby otrzymać niskopienne drzewka, szczepiono śliwy m.in. na tarninie (wykorzystywano ją też do skarlania brzoskwiń i moreli).
Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować śliwy
- Siewka Węgierki Wangenheima – zaszczepione na niej drzewka rosną mniejsze o 25-50% niż na siewkach ałyczy (podkładce silnie rosnącej). Drzewka wcześnie wchodzą w okres owocowania i dobrze plonują. Wymaga żyznej, wilgotnej gleby. Jeśli ziemia jest zbyt sucha, owoce drobnieją.
