Z artykułu dowiesz się:
1. Jak wygląda dynia zwykła?
Dynia zwykła, znana też jako dynia zwyczajna (Cucurbita pepo) to gatunek rośliny jednorocznej z rodziny dyniowatych. Jest bardzo popularna w ogrodach na całym świecie. Jej podgatunki to cukinia, dynia makaronowa, dynia ozdobna, kabaczek, patison. Różnią się siłą wzrostu oraz wyglądem i smakiem owoców. Większość dyń zwykłych uprawia się jako warzywo. Wyjątek to dynie ozdobne – ich owoce nie są jadalne. Wykorzystuje się je do dekoracji ogrodów, balkonów oraz wnętrz.
Każdy z podgatunków dyni zwykłej ma liczne odmiany, które często nie są do siebie podobne.
Przeczytaj także: 10 rzeczy, które lubią cukinie
- Cukinie - mają pokrój krzaczasty. Ich owoce zwykle są duże (ważą nawet kilka kilogramów), wydłużone, w kształcie maczug, ale bywają też małe, okrągłe (wielkości jabłek). Mogą mieć skórkę żółtą, zieloną lub wielokolorową, np. w paski, a także gładką, szorstką i z wybrzuszeniami. Często siane odmiany to np. Astra Polka, Bananowy Song, Soleil, Soraya. Nadają się np. na placki, zapiekanki, zupy.
- Dynie makaronowe – w zależności od odmiany mają pokrój krzaczasty lub ich pędy wiją się po ziemi (do 3 m). Owoce są owalne, zwykle o wadze kilku kilogramów, żółte lub zielone. Konsystenacja ich miąższu przypomina makaron. Popularne odmiany to Pyza i Makaronowa Warszawska. Doskonale smakują w zapiekankach, zupach, plackach.
- Dynie ozdobne – ich pędy szybko osiągają nawet do 10 m długości. Dlatego ozdobne dynie uprawiane są jako jednoroczne pnącza zarówno w ogrodach, jak i na balkonach. Walory ozdobne mają także ich owoce, które zwykle są wielkości jabłek lub gruszek. Ich kształty i kolorystyka są bardzo różne, często fantazyjne. Po zbiorze można z nich robić np. jesienne stroiki. Dość łatwo wysychają, dzięki czemu mogą być dekoracją przez wiele miesięcy. Owoce dyń ozdobnych nie są jadalne. Śliczne odmiany to np. Turban i Autumn Wings.
- Kabaczki – mają zwykle pokrój krzaczasty. Kształt oraz wielkość ich owoców przypomina dynie makaronowe i cukinie. Najczęściej są zielone, żółte lub prawie białe. Popularne odmiany to np. Lungo Bianco i Złoty Cepelin. Często przeznacza się je na placki i zapiekanki.
- Patisony – ich wijące się po ziemi pędy dorastają zwykle do 3 m długości. Owoce są najczęściej spłaszczone, okrągłe. Mają dekoracyjny kształt UFO (niezidentyfikowanych obiektów latających). Mogą być zielone, żółte, prawie białe lub wielokolorowe. Ciekawe odmiany to np. Custard White, Disco, Gagat, Okra, Sunburst. Patisony są doskonałe np. do faszerowania, zapiekania w całości, panierowania, marynowania.
2. Jak uprawiać dynie zwykłe?
Jakie stanowisko wybrać dla dyni zwykłej?
Dynie zwykłe należy uprawiać na słonecznych stanowiskach. Tolerują także półcień, ale wtedy mają mniej kwiatów, zwłaszcza żeńskich, z których rozwijają się owoce. Po deszczu i rosie w zacienionych miejscach wolniej także wysychają liście, owoce i kwiaty. To sprzyja występowaniu chorób grzybowych. W zacienionych miejscach lepsze warunki do rozwoju mają też ślimaki – popularne szkodniki roślin dyniowatych. Nie należy uprawiać dyń zwyczajnych w miejscach, gdzie często występuje mgła.
Owoce dyń zwyczajnych, czyli
cukinii, dyń makaronowych, kabaczków, patisonów
najlepiej zbierać wtedy, gdy ich skórki są jeszcze
miękkie, a nasiona niedojrzałe. Wtedy mają
najlepszy smak oraz konsystencję. Poza tym systematyczny
zbiór owoców sprawia, że rośliny wypuszczają nowe
kwiaty i zawiązują się kolejne owoce. Wyjątek to dynie
ozdobne, lepiej poczekać aż w pełni dojrzeją. Wtedy są
mocno wybarwione, twardsze i dłużej się przechowują.
Łatwiej je też zasuszyć.
Jaka ziemia jest najlepsza dla dyni zwykłej?
Dyniom zwyczajnym należy zapewnić ziemię żyzną, bogatą w próchnicę. O zasobność gleby najlepiej zadbać przed ich siewem. Najlepiej rosną w pierwszym i drugim roku po nawożeniu obornikiem. Zamiast obornika świeżego wykorzystać można oborniki granulowane. Mają wiele zalet, a wśród nich: brak nieprzyjemnego zapachu, nie zwabiają much, nie zawierają nasion chwastów. Łatwo je także przechowywać. Do wyboru są np. Obornik bydlęcy granulowany, Obornik koński granulowany, Obornik kurzy granulowany. Glebę można również wzbogacić kompostem.
Optymalny odczyn ziemi powinien wynosić pH 6,5-7. W prosty sposób można go zmierzyć. Służy do tego Zestaw do badania pH gleby. Wynik otrzymuje się po około 30 sekundach.
Przeczytaj także: Obornik koński granulowany – jak stosować
Jak nawozić dynie zwykłe?
Wszystkie dynie zwykłe mają duże wymagania pokarmowe. Bardzo często plon z jednej rośliny to 10 kg owoców lub więcej. Dlatego, nawet jeśli gleba przed siewem dyń była zasobna, warto je zasilać w trakcie sezonu wegetacyjnego. Zwykle wystarczy dwa razy w sezonie: po pojawieniu się pierwszych owoców oraz po pierwszym zbiorze owoców. Jeśli ziemia jest mało urodzajna, dynie można zasilać nawet raz w tygodniu. Polecane są np. Nawóz ekologiczny do warzyw granulowany, Nawóz ekologiczny do warzyw w płynie, Biohumus Max do warzyw i owoców czy Nawóz granulowany do warzyw. Co tydzień zasila się też dynie zwykłe uprawiane w donicach.
Przeczytaj także: Nawozy organiczne do warzyw – granulowane czy w płynie
Jak podlewać dynie zwykłe?
Systematyczne podlewanie dyń zwyczajnych jest niezbędne, zwłaszcza podczas upałów. Rośliny tracą wodę m.in. poprzez dużą powierzchnię liści. Potrzebują jej także do zawiązywania owoców. Jeśli wody jest w ziemi za mało, liście dyń tracą wigor. Przy dłuższym braku, liście zasychają. Owoce zaś nie dorastają do wielkości właściwej dla danej odmiany i są mało soczyste.
Ziemia powinna być stale lekko wilgotna, ale nie nadmiernie mokra. Zbyt obfite podlewanie też nie jest odpowiednie dla dyń, gdyż sprzyja rozwojowi patogenów, zwłaszcza odpowiedzialnych za choroby grzybowe. Owoce z takich roślin mogą być wodniste w smaku, zwłaszcza jeśli były także przenawożone azotem.
Częstotliwość podlewania oraz ilość wody ogranicza ściółkowanie. Polecane są zwłaszcza naturalne materiały, które się rozkładają i zamieniają w życiodajną próchnicę, jak słoma oraz biowłóknina z wełny owczej. Unikać należy podlewania na liście, ponieważ to zwiększa ryzyko wystąpienia chorób grzybowych.
Przeczytaj także: Jak ograniczyć podlewanie – 10 pomysłów
3. Jak rozmnażać dynie zwykłe?
Kiedy siać dynie zwykłe?
Dynie zwyczajne (cukinie, dynie makaronowe, dynie ozdobne, kabaczki, patisony) najczęściej sieje się od razu do gruntu. Termin: od drugiej połowy maja do połowy czerwca. Nasiona umieszcza się w ziemi na głębokości około 2 cm. Jeżeli jest ciepło (około 20 stopni Celsjusza), nasiona wschodzą już po tygodniu. Dynie zwyczajne to rośliny szybko rosnące i ciepłolubne.
Wszystkie dynie nie są odporne na przymrozki. Dlatego termin ich siewu trzeba dostosować do prognozy pogody. W razie wystąpienia przymrozków, siewki należy okryć, np. pudełkami, wiaderkami, agrowłókniną. Jeśli zmarzną, siew można powtórzyć.
Czy dynie zwykłe można uprawiać z rozsady?
Choć dynie zwykłe najczęściej uprawia się z siewu od razu do gruntu, można także przygotować ich rozsadę. Zajmuje to więcej czasu, ale sprawdza się, jeśli wiosna jest zimna. To także jeden ze sposobów ochrony dyń przed ślimakami (najbardziej smakują im młode rośliny, które mają miękkie, delikatne liście).
Dynie zwykłe na rozsadę można siać od końca kwietnia. Nasiona sieje się do osobnych doniczek, najlepiej jednorazowych (torfowych lub z włókna kokosowego). Dzięki temu, podczas sadzenia do gruntu, nie trzeba brył korzeniowych wyjmować z doniczek (sadzi się razem z nimi), co minimalizuje ryzyko ich uszkodzenia. Warzywa dyniowate bardzo dobrze znoszą wtedy przesadzanie. Doniczki jednorazowe są biodegradowalne. Szybko się rozkładają i zamieniają w próchnicę, wzbogacając ziemię. Przygotowanie rozsady dyni zwyczajnej w doniczkach wielorazowych też jest możliwe, ale wymaga większego doświadczenia ogrodniczego. Nie nadają się skrzynki.
Ważna jest dobra jakość podłoża. Polecane jest np. Gotowe podłoże do ziół warzyw Natural+. Dodać do niego można preparat TerraCottem Universal. W jego składzie jest m.in. hydrożel, który magazynuje wodę i oddaje ją, gdy ziemia staje się sucha. To sprawia, że dynie są mniej narażone na brak wody.
Przeczytaj także: Czy warto uprawiać rośliny z rozsady
Jak gęsto siać dynie zwykłe?
Trzeba pamiętać, że większość dyń zwyczajnych osiąga znaczne rozmiary. Przykładowo, dla każdej cukinii, które mają pokrój krzaczasty, trzeba przeznaczyć powierzchnię około metra kwadratowego. Dynie o długich pędach, np. makaronowe, zajmują jeszcze więcej miejsca. Potrafią się wspinać, jeśli napotkają przeszkodę, np. siatkę ogrodzeniową. Intensywnie rosną dynie ozdobne. Można je sadzić jako pnącza, np. przy kratkach, pergolach, ogrodzeniach. Nadają się do uprawy w ogrodzie i na balkonie.
Dynie rosnące w zbyt dużym zagęszczeniu częściej są atakowane przez choroby grzybowe. Zapobiegawczo można stosować preparat Polyversum WP. Zawiera on grzyby pożyteczne, które pasożytują grzyby chorobotwórcze. Środek jest bezpieczny dla pszczół oraz innych owadów zapylających.
? Dynie zwyczajne mają oddzielne kwiaty męskie i żeńskie. Kwiatów męskich jest najczęściej więcej niż żeńskich. Pyłek z kwiatów męskich do żeńskich przenoszą zwykle pszczoły oraz trzmiele.
4. Jakie problemy występują w uprawie dyni zwykłej?
Jakie choroby najczęściej występują na dyniach zwykłych?
| Choroba | Objawy | Zwalczanie |
|
Czarna zgnilizna zawiązków i pędów dyniowatych |
Na brzegach liści pojawiają się duże, jasnobrązowe plamy, które następnie ciemnieją. Siewki najczęściej zamierają, a starsze rośliny słabo plonują. Zawiązki owoców gniją. |
|
|
Kanciasta plamistość dyniowatych |
Wodniste plamy na liściach, z żółtawymi oraz brązowymi obrzeżami. Następnie przybierają one kształty kanciaste, ograniczone przez nerwy liści. Pod spodem liści (w miejscach plam na górnych powierzchniach) pojawiają śluzowate wycieki bakteryjne. Zainfekowane tkanki zasychają i się wykruszają. W tych miejscach powstają dziury. |
|
|
Mączniak prawdziwy dyniowatych |
Na górnych powierzchniach liści pojawia się biały nalot jak mąka. Zainfekowane liście stopniowo zamierają. |
|
|
Mączniak rzekomy dyniowatych |
Na liściach pojawiają się jasnozielone plamy, które następnie żółkną i się powiększają (między nerwami). Na spodem liści wyrasta szary nalot. Rośliny dyniowate stopniowo zamierają. |
|
|
Szara pleśń |
Na liściach, pędach, owocach oraz kwiatach początkowo pojawiają się plamy szarozielone lub żółte, które następnie się powiększają, ciemnieją, stają się wodniste, miękkie. W zaawansowanym stadium wyrasta na nich szary nalot. Porażone fragmenty roślin zamierają. |
|
|
Zgnilizna twardzikowa |
Na pędach, liściach i owocach pojawiają się wodniste, gnijące plamy. Następnie pokrywa je nalot jak wata. Rośliny stopniowo zamierają. |
|
Jakie szkodniki najczęściej zagrażają dyniom zwykłym?
| Szkodnik | Objawy | Zwalczanie |
|
Mączliki |
Podczas poruszenia liści nad roślinami unoszą się owady wyglądające jak białe muszki. Na spodnich częściach liści dostrzec można kremowe larwy. Liście, pędy i owoce są lepkie od rosy miodowej, którą wydalają mączliki. |
|
|
Pędraki |
Młode rośliny więdną, mimo podlewania, a starsze rosną słabo. Po wyrwaniu ich z ziemi okazuje się, że nie mają korzeni lub jest ich mało. W glebie można znaleźć białe pędraki. |
|
|
Przędziorki |
Liście bieleją i zasychają. Oplecione są delikatną pajęczynką. |
|
|
Ślimaki |
Młode dynie „znikają” z grządek, zwłaszcza w nocy oraz podczas deszczu. W liściach są nieregularne dziury, często ze smugami śluzu. |
|
|
Śmietki |
Liścienie siewek są zdeformowane (larwy drążą w nich korytarze). |
|
