Z artykułu dowiesz się:
1. Jakie skrzynie nadają się do uprawy warzyw?
Skrzynie do uprawy warzyw najczęściej wykonane są z drewna, tworzywa, metalu. Każdy z tych materiałów ma zalety oraz wady. Przykładowo, drewno – w odróżnieniu od tworzywa i metalu – słabo się nagrzewa, co chroni podłoże w skrzyniach przed wysoką temperaturą. Tworzywo nie jest podatne na biodegradację z powodu wilgoci (metal czasem koroduje, a drewno butwieje), ale może pękać z powodu promieniowania UV (znajduje się w promieniach słonecznych).
Skrzynie to często element dekoracyjny w ogrodzie, na balkonie, tarasie. Jeśli są wykonane z tworzywa lub metalu, ich zewnętrze boki mogą być stylizowane np. na drewno czy wiklinę. Drewniane skrzynie bywają malowane, impregnowane, olejowane, płomieniowane. Jednak nawet bez tych zabiegów surowe drewno wytrzymuje około 10 lat. Skrzynię można zrobić własnoręcznie albo kupić w sklepie ogrodniczym. Do uprawy warzyw nadają się też kastry, czyli skrzynie budowlane.
Czy skrzynia na warzywa musi mieć dno? Niekoniecznie! Do uprawy roślin nadają się zarówno skrzynie z dnami, jak i bez nich. Rodzaj trzeba dopasować do miejsca, gdzie skrzynie mają być ustawione, a także gatunków uprawianych warzyw.
Skrzynie z dnami to rodzaj dużych donic, niektóre wyposażone są nawet w nóżki. W ich dnach powinny znajdować się otwory, przez które może wypływać nadmiar wody z podłoża, np. po deszczu czy obfitym podlaniu. Skrzynie z dnami sprawdzają się zwłaszcza na balkonach oraz tarasach, dlatego potrzebne są do nich podstawki lub specjalne, wodoodporne maty. Jednak do tych samych skrzyń ustawionych w ogrodzie, w miejscu, w którym nadmiar wody wsiąka w grunt, podstawki nie są potrzebne.
W ogrodzie lepiej sprawdzają się skrzynie, które nie mają dna. Woda może wtedy wsiąkać w grunt, dzięki czemu nie ma ryzyka przelania roślin, np. z powodu ulewy. W tego typu skrzyniach czasem wykonuje się dna ażurowe z siatki, aby chroniły np. przed kretami. Siatka może jednak utrudniać wzrost korzeni niektórych warzyw, zwłaszcza jeśli skrzynia jest płytka, np. marchwi, pietruszki korzeniowej, pomidora. Siatka nie chroni przed takimi szkodnikami glebowymi jak drutowce, pędraki, rolnice.
Przeczytaj także: Uprawa warzyw na podwyższeniach
2. Gdzie ustawić skrzynię do uprawy warzyw?
Skrzynię do uprawy warzyw najczęściej ustawia się w ogrodzie. To mogą być np. warzywnik, trawnik, a nawet rabata kwiatowa. Nadają się też do postawienia na balkonach i tarasach, ale wtedy muszą mieć podstawki lub specjalne maty chroniące posadzkę.
Jedną z zalet skrzyni jest możliwość ustawienia jej na różnych nawierzchniach. Ważne jest, aby lokalizacja była nasłoneczniona lub tylko lekko zacieniona. Warzywa, aby dobrze rosły i plonowały, potrzebują słońca! Jeśli skrzynie nie mają dna, ich nietrafioną lokalizację trudno zmienić w tracie sezonu (trzeba najpierw usunąć z nich podłoże). Tego problemu nie ma, jeżeli skrzynie są wyposażone dna. Wystarczy je przenieść w inne miejsce. Dobrym pomysłem jest ustawienie ich na podestach z kółkami. Wtedy skrzynie przesuwa się praktycznie bez wysiłku.
Przeczytaj także: Dodatki do podłoży – jakie i kiedy wybrać
3. Jakie podłoże do skrzyni na warzywa?
Skrzyń nie należy napełniać samą ziemią ogrodową, gdyż zwykle się w nich zeskorupia i jest zbyt mało żyzna. Można wykorzystać ziemię ogrodową, ale trzeba do niej dodać np. kompost i nawozy naturalne. Zamiast ziemi ogrodowej użyć można gotowych podłoży, jak Gotowe podłoże do pomidorów i warzyw, Domowa Plantacja Pomidory i Zioła, Gotowe podłoże do warzyw czy Gotowe Podłoże do ziół i warzyw Natural+. Do nich także dodaje się nawozy naturalne.
Do wzbogacania podłoży sprawdzają się kompost oraz granulowane nawozy naturalne, jak Obornik bydlęcy granulowany, Obornik koński granulowany, Obornik kurzy granulowany, Nawóz ekologiczny do warzyw, Nawóz ekologiczny do pomidorów, ogórków i ziół. Jedną z zalet nawozów granulowanych jest brak w nich nasion chwastów, co oznacza mniej pielenia. Oborniki granulowane nie mają również uciążliwego zapachu i nie zwabiają much.
Do podłoży przeznaczonych do skrzyń można też dodawać inne składniki. Przykładowo, Mączka bazaltowa to działający wolno nawóz o bogatym składzie wytwarzany ze skał wulkanicznych. Ma ona m.in. właściwości magazynowania wody, dzięki czemu podłoże jest mniej narażone na przesuszenie. Składniki podłoża lepiej wymieszać niż sypać warstwami. Na dnach skrzyń można ułożyć drenaż, ale nie jest on konieczny. Mogą to być np. pocięte gałązki.
W trakcie sezonu podłoże w skrzyniach osiada – to naturalne zjawisko. Ubytki można uzupełniać, np. dosypując kompost. Jednak nie zawsze jest to konieczne. Podłoże można również uzupełnić jesienią lub wiosną przed następnym sezonem.
Przeczytaj także: Jak dobrać podłoże do roślin
4. Kiedy siać i sadzić warzywa w skrzyniach?
Siew oraz sadzenie warzyw w skrzyniach jest podobne jak w gruncie. Lepiej jednak unikać uprawy warzyw wieloletnich, jak cebula siedmiolatka, rabarbar czy szczaw, gdyż podłoże w skrzyniach należy wymieniać minimum co 4 lata, a te warzywa w tym samym miejscu uprawia się dłużej. Nie sieje się też dużych warzyw, jak cukinia, w małych skrzyniach, np. balkonowych na nóżkach.
Sezon ogrodniczy zaczyna się w marcu – posiać można wtedy warzywa odporne na chłód, np. groch, komatsunę, marchew, mizunę, pak choi, pietruszkę, rukolę, rzodkiewkę, szpinak. W kwietniu i maju stopniowo zbiera się większość z nich. Ich miejsce zająć mogą m.in. bakłażan, buraki, fasola, kapusta pekińska, koper ogrodowy, ogórki, papryka, pomidory, sałata, a potem także jarmuż. Niektóre z nich plonują szybko, np. sałata. Inne mogą rosnąć w skrzyniach do jesieni, m.in. bakłażan czy pomidor. W drugiej połowie łata, jeśli w skrzyniach jest miejsce, dosiewa się warzywa o krótkim okresie wegetacji, jak rukola, rzodkiewka, szpinak.
Każda skrzynia na warzywa to rodzaj miniogródka. Jest wyjątkową dekoracją, jeśli razem z warzywami rosną kwiaty, np. aksamitka i nasturcja, albo zioła, jak bazylia czy ogórecznik lekarski.
Przeczytaj także: Co siejemy w marcu? Wysiew warzyw i kwiatów w marcu
5. Jak nawozić warzywa w skrzyniach?
Bardzo ważne jest wzbogacenie podłoża przed siewem oraz sadzeniem warzyw. Jednak objętość podłoża jest ograniczona, a intensywnie uprawiane warzywa dość szybko pozbawiają je składników pokarmowych. Dlatego w sezonie wegetacyjnym należy zasilać warzywa. Wyjątkiem są rośliny, które szybko plonują, jak rukola, rzodkiewka czy szpinak.
Jeśli w skrzyniach uprawiane są różne rośliny, stosuje się nawozy dedykowane do warzyw, np. Nawóz do warzyw, Nawóz ekologiczny do warzyw, Biohumus Max Warzywa i Owoce. Uniwersalne zastosowanie mają również oborniki płynne, jak Obornik bydlęcy w płynie, Obornik koński w płynie, Obornik indyczy w płynie. W skrzyniach często uprawia tylko ogórki lub pomidory. Wtedy można wybrać preparaty, których receptury są dostosowane specjalnie do ich potrzeb, np. Nawóz do pomidorów i ogórków, Nawóz do pomidorów, Nawóz Zadbany Ogród do pomidorów i ogórków plus mączka bazaltowa.
Przeczytaj także: Nawozy organiczne do warzyw – granulowane czy w płynie
6. Jak często podlewać warzywa w skrzyniach?
Częstotliwość podlewania warzyw rosnących w skrzyniach zależy od wielu czynników. Rośliny potrzebują więcej wody zwłaszcza w pierwszych tygodniach wzrostu, podczas upałów i owocowania. Podłoże w skrzyniach, szczególnie wysokich oraz małych, może mieć też tendencję do zbyt szybkiego wysychania. Dlatego rosnące w nich rośliny trzeba podlewać częściej. Niektóre skrzynie mogą nagrzewać się bardziej pod wpływem promieni słonecznych, m.in. z czarnego tworzywa. Wtedy można je osłaniać po bokach np. matami z wełny owczej.
Nie należy też przesadzać ze zbyt obfitym podlewaniem, gdyż w ten sposób może dojść do przelania roślin. Aby podłoże nie wysychało zbyt szybko, stosować można np. preparat TerraCottem Universal, Mączkę bazaltową, nawadniacze oraz ściółkowanie. Jeżeli pogoda jest bezdeszczowa, przeciętnie warzywa w skrzyniach podlewa się wiosną i jesienią co kilka dni, zaś latem - przynajmniej raz dziennie.
Przeczytaj także: Co zrobić, aby ziemia trzymała wilgoć – 6 sposobów oraz Przelane pomidory – objawy, zapobieganie, jak uratować
7. Kiedy wymienić podłoże w skrzyni?
Podłoże w skrzyniach do uprawy warzyw wymienia się zwykle co 1-4 lata. Nawet jeśli było dobrze przygotowane! Po każdym sezonie, czyli uprawie od wiosny do jesieni, usuwa się ziemię ze skrzyń z dnami, takich jak np. kastry budowlane. Rzadziej (nawet co 4 lata) można wymieniać podłoże w skrzyniach dużych, które nie mają dna. Podłoże wymienia się, gdyż traci żyzność. Poza tym mogą się w nim rozwijać patogeny wywołujące choroby roślin. Czasem żerują i zimują w nich szkodniki, np. pędraki.
Najlepszy czas na wymianę ziemi w skrzynia to koniec sezonu, czyli koniec lata lub początek jesieni. Zużyte podłoże rozsypuje się w ogrodzie, np. pod drzewami i krzewami, albo przeznacza na kompost. Po opróżnieniu skrzyni można zmienić jej lokalizację i zacząć napełniać ją świeżym podłożem, aby była gotowa do siewu wczesną wiosną.
Przeczytaj także: Zmęczenie gleby – na czym polega
