Z artykułu dowiesz się:
1. Co to są kolumnowe drzewa owocowe?
Tak określa się drzewa owocowe, które mają pokroje kolumnowe naturalne lub uzyskane przy pomocy cięcia. Odmian o naturalnym pokroju kolumnowym jest niewiele (najwięcej wśród jabłoni). W przypadku innych drzew owocowych znacznie częściej kształt wąskiej kolumny uzyskuje się przy pomocy systematycznego cięcia. Najlepiej zacząć od wyboru drzewka zaszczepionego na skarlającej podkładce, które ma prosty przewodnik. Po posadzeniu ścina się wszystkie pędy boczne tak, aby miały długość do 20 cm (po 2-3 oczka). Czubka drzewka nie należy przycinać. Nie jest to trudne, ale trzeba pilnować, by cięcie robić zgodnie z kalendarzem dla danego gatunku. Zabezpieczać też trzeba rany bezpośrednio po cięciu drzewek – odpowiednia jest Maść ogrodnicza.
Przykładowo, jabłonie i grusze przycina się na przełomie lutego i marca, śliwy – w marcu, brzoskwinie – tuż przed lub zaraz po kwitnieniu, wiśnie – po owocowaniu, czereśnie – w czasie owocowania lub po zebraniu owoców.
W kolejnych latach takie cięcie trzeba powtarzać, aby uzyskać strzelisty, kolumnowy kształt. W efekcie na drzewku powstają liczne, boczne krótkopędy. Na nich pojawiają się kwiaty, a następnie owoce. Dodatkowo warto uszczykiwać w czerwcu i lipcu młode pędy, tak aby nie miały więcej niż 20 cm długości. Jeśli się o tym pamięta, często wcale nie trzeba przycinać drzewek (zgodnie z kalendarzem dla danego gatunku).
Kolumnowe drzewa owocowe cieszą się dużym zainteresowaniem, gdyż są wąskie, przez co zajmują mało miejsca. Atutem kolumnowych drzew owocowych jest też ich ozdobny charakter. Najczęściej sadzone są pojedynczo, ale nadają się również na owocowe żywopłoty. Takie drzewka można prowadzić nie tylko w formie kolumn, ale nawet łuków. Główny pęd, dopóki jest giętki, wygina się w kształcie łuku, np. nad furtką, co wygląda wyjątkowo dekoracyjnie, zwłaszcza gdy są na nim kwiaty lub owoce.
Drzewka zaszczepione na skarlających podkładkach, prowadzone jak kolumny, sadzić można co 70-100 cm. To zaleta, ale też wada. Tak gęsto posadzone drzewa potrzebują odpowiedniego nawożenia i podlewania. Warto zwracać uwagę na podkładki, gdyż nie wszystkie wykształcają mocne korzenie i mają różną odporność. Czasem potrzebne są paliki albo inne podpory, np. mur.
Przeczytaj także: Drzewa owocowe niskopienne – jakie podkładki wybrać
2. Jakie są najlepsze brzoskwinie kolumnowe?
Aby uzyskać kolumnowy pokrój brzoskwiń, trzeba je ciąć. Niestety, brzoskwinie są dość podatne na choroby kory i drewna, jak rak bakteryjny oraz leukostomoza drzew pestkowych. Odporność jest różna w zależności od odmian. Dlatego najlepiej wybierać odmiany o małej podatności na choroby drewna i kory. To np. Elberta, Reliance, Saturn, Velvet. Poza tym obu chorobom zapobiega przestrzeganie kalendarza cięcia. Pomaga też systematyczne stosowanie preparatów miedziowych, jak Miedzian 50 WP oraz Miedzian Extra 350 SC. Stosowane przeciwko kędzierzawości liści brzoskwini ograniczają również występowanie raka bakteryjnego (opryski w okresie nabrzmiewania pąków i w czasie opadania liści) oraz leukostomozy (oprysk w czasie opadania liści).
Przeczytaj także: Wiosenne cięcie drzew owocowych – poradnik i kalendarz
3. Jakie są najlepsze czereśnie kolumnowe?
Czereśnie wyrastają zwykle na duże, rozłożyste drzewa. Dlatego w małych ogrodach najczęściej nie ma na nie miejsca. Poza tym wchodzenie na wysokie drzewa, by zrywać owoce, może być niebezpieczne. Dlatego dużym zainteresowaniem cieszą się czereśnie kolumnowe. Wybór tego typu drzewek jest w sklepach duży, ale mogą czasem rozczarować. Trzeba je bowiem ciąć, aby zachować ich kolumnowy pokrój. Czasem nie owocują, bo nierzadko potrzebują zapylacza (innej odmiany).
Ciekawą odmianą jest np. Sylvia, która została wyhodowana w Kanadzie. Ma kompaktowe rozmiary i można ją prowadzić w kształcie kolumny. Jej czerwone owoce zbiera się na przełomie lipca i sierpnia. Częściowo to odmiana samopylna. Plon jest znacznie większy, jeśli obok rosną inne czereśnie, które zapylają jej kwiaty, np. Rainier, Sam, Sunburst.
Kolumnową czereśnię można uformować – przy pomocy cięcia - nawet ze zwykłego drzewka. Najlepiej wybierać odmiany zaszczepione na skarlających podkładkach oraz mniej podatne na choroby kory i drewna. Pod uwagę można wziąć takie odmiany jak Karesova, Lapins, Morton Premier, Sam, Sweetheart (na skarlających podkładkach).
Jedną z najgroźniejszych chorób czereśni jest rak bakteryjny. Aby jej uniknąć, trzeba zabezpieczać rany po cięciu – odpowiednia jest Maść ogrodnicza. Zalecane są też opryski preparatami miedziowymi, jak Miedzian 50 WP oraz Miedzian Extra 350 SC, w okresach nabrzmiewania pąków oraz opadania liści.
Przeczytaj także: Choroby kory drzew owocowych – jak zapobiegać
4. Jakie są najlepsze grusze kolumnowe?
Większość odmian grusz nadaje się do prowadzenia jako drzewa kolumnowe. Jednak muszą być systematycznie cięte, aby zachowały wąski pokrój. Interesującą odmianą gruszy o kolumnowym pokroju jest Obelisk. Nie tylko zajmuje mało miejsca w ogrodzie, ale także nie potrzebuje zapylacza. Jej owoce są zielone, często z rumieńcem, średniej wielkości. Zrywa się je dopiero w październiku. Do jedzenia są najlepsze po kilku tygodniach przechowywania w chłodnym miejscu, np. lodówce.
Przeczytaj także: Opryski drzew owocowych na jesień
5. Jakie są najlepsze jabłonie kolumnowe?
Naturalnym, wąskim pokrojem wyróżniają się jabłonie z serii Ballerina. Wszystkie mają wspólnego przodka, którym jest kanadyjska odmiana Wijcik McIntosh. Wyhodowana została przypadkowo, jako sport na jabłoni McIntosh. Jej odporność oraz smak jabłek nie są dobre. Ta odmiana ceniona jest za unikalny pokrój – ma prosty, mocny przewodnik i słabe pędy boczne. To sprawia, że wygląda jak wąska kolumna. Dlatego odmiana Wijcik McIntosh jest uprawiana nie dla owoców, ale jako materiał do tworzenia nowych odmian, które także zachowują naturalny, kolumnowy kształt, a jednocześnie są od niej bardziej odporne na choroby i mają smaczniejsze jabłka.
Odmian jabłoni z serii Ballerina nie jest wiele, ale ciągle ich przybywa. Najbardziej znane odmiany jabłoni z serii Ballerina to Bolero, Charlotte, Flamenco, Maypole, Polka, Waltz. Dorastają do 3-4 m wysokości. Nie potrzebują systematycznego cięcia. Jednak mogą czasem wypuszczać zbyt długie pędy boczne. Trzeba je ścinać pod koniec zimy.
Nie tylko jabłonie Ballerina nadają się na drzewka kolumnowe. W taki sposób prowadzić można większość jabłonek, nawet własnoręcznie wyhodowanych z nasion. Trzeba jednak je systematycznie przycinać, aby nie straciły wąskiego pokroju. W sklepach ogrodniczych dostępne są jabłonie zaszczepione na skarlających podkładkach, uformowane jak kolumny, często z kwiatami lub nawet owocami, np. Golden Delicious. Jednak trzeba pamiętać, że stracą taki pokrój, jeśli nie będą cięte. Za ich największą zaletę uważany jest lepszy smak jabłek niż odmian Ballerina. Mają jednak też wady, np. system korzeniowy drzewek zaszczepionych na podkładce M 6 jest niewielki. To sprawia, że potrzebują podpór oraz systematycznego podlewania.
Przeczytaj także: Najważniejsze zabiegi pielęgnacyjne w uprawie jabłoni
Kolumnowe odmiany jabłoni z serii Ballerina (wybrane)
- Bolero – odmiana brytyjska. Jabłka są średniej wielkości, zielonożółte, często z rumieńcem. Dojrzewają we wrześniu. W smaku przypominają popularną odmianę James Grieve. Ta jabłoń potrzebuje zapylacza, jak np. Charlotte, Flamenco, Polka, Waltz.
- Charlotte – odmiana brytyjska. Jabłka są duże, zielone, z czerwonym rumieńcem. Do jedzenia nadają się od października do grudnia. Potrzebuje zapylacza – mogą to być np. Antonówka Zwykła, Cortland, Koksa Pomarańczowa, Golden Delicious.
- Flamenco – odmiana brytyjska. Jabłka są średniej wielkości, czerwone. Do jedzenia polecane są zimą, po przechowaniu (od grudnia). Potrzebuje zapylacza, jak np. Bolero, Charlotte, Fiesta, Gala, Waltz.
- Maypole – odmiana brytyjska. Jabłka średniej wielkości, czerwone (także w środku). Nadają się np. na sok i do ciast. Do jedzenia na surowo najlepsze są późną jesienią, po przechowaniu. Rekomendowane zapylacze to np. Bolero, Charlotte, Flamenco, Polka, Waltz.
- Polka – odmiana brytyjska. Jabłka są średniej wielkości, żółto-czerwone. Do jedzenia nadają się we wrześniu i październiku. W smaku przypominają Spartany. Potrzebuje zapylacza, jak np. Antonówka Zwykła, Bolero, Charlotte, Idared, Polka.
- Waltz – odmiana brytyjska. Jabłka są średniej wielkości, czerwone. Do jedzenia nadają się we wrześniu i październiku. Rekomendowane są zapylacze, np. Bolero, Charlotte, Cortland, Gala, Golden Delicious, Katja, Polka.
6. Jakie są najlepsze śliwy kolumnowe?
Do prowadzenia w formie kolumnowej nadają się np. Renkloda Althana, Renkloda Ulena, Węgierka Dąbrowicka, Węgierka Zwykła. Wszystkie trzeba systematycznie przycinać, nawet jeśli zostały kupione jako drzewka kolumnowe. Bez cięcia tracą strzelisty pokrój, który nadano im w szkółce.
Tanio można wyhodować śliwę jak kolumna z nasiona. Nadaje się do tego Mirabelka, która rośnie szybko, wcześnie zaczyna owocować i dobrze znosi cięcie. Owoce z drzewek, które wyrosły z nasion, są nie mniej smaczne niż z rośliny macierzystej. Jednak też trzeba pamiętać o przycinaniu, aby Mirabelka miała kolumnowy kształt. Większość śliw jest dość podatna na leukostomozę drzew pestkowych. Dlatego rany należy zabezpieczać, np. Maścią ogrodniczą.
Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować śliwy
7. Jakie są najlepsze wiśnie kolumnowe?
Naturalny pokrój kolumnowy ma niemiecka odmiana Jachim. Wyróżnia się smacznymi owocami (dojrzewają na przełomie czerwca i lipca) oraz odpornością na choroby i mróz. Jest też samopylna. Jej pędy boczne rosną pod ostrymi kątami do góry. Jako kolumny prowadzić też można inne odmiany, np. popularną Łutówkę. Jeśli jest zaszczepiona na Antypce, rośnie wolno i ma niewielkie rozmiary. Jest odporna na raka bakteryjnego, co ułatwia jej cięcie i prowadzenie w kształcie kolumny. Nie potrzebuje zapylacza. Podobne walory mają np. odmiany Lucyna i Montmorency.
Przeczytaj także: Maść ogrodnicza – jak używać
