W jaki sposób uprawiać i pielęgnować rabarbar?

Rabarbar ogrodowy (Rheum rhaponticum), niekiedy spotykany także pod nazwą rzewień zwyczajny to gatunek byliny należący do rodziny rdestowatych. Pochodzi z obszarów Azji Środkowej, Bułgarii i południowej Syberii. Powszechnie jest uprawiany w Polsce. Rabarbar ogrodowy niekiedy tworzy mieszańce z rabarbarem kędzierzawym.

Rabarbar dorasta do 1,5 m wysokości. Jej część podziemną stanowi grube, skrócone kłącze, zwane karpą. Z dolnej części karpy wyrastają częściowo zdrewniałe korzenie spichrzowe, w których gromadzone są zapasy pokarmowe. Młode rośliny wykształcają najpierw korzeń palowy, który z czasem tworzy korzeń spichrzowy. Z niego wyrastają włókniste korzenie, które odrastają co roku na nowo. Z pąków znajdujących się na szczycie karpy wyrastają liście i pędy. Łodyga rabarbaru w pierwszych 2 latach jest silnie skrócona i rozgałęziona. Tworzy wraz z pączkami i korzeniami spichrzowymi karpę. Pęd kwiatostanowy, dochodzący do wysokości 2 metrów i po wydaniu nasion zamiera.

Rabarbar tworzy duże blaszki liściowe, które umieszczone są na długich i grubych ogonkach liściowych. To właśnie ogonki liściowe są częścią jadalną rabarbaru. Ich barwa może być czerwona, różowa lub zielona. Ogonek liściowy od spodu jest bruzdowany, co odróżnia ten gatunek od posiadającego gładkie ogonki rabarbaru kędzierzawego.

Część użytkową rabarbaru stanowią ogonki liściowe, które bogate są w witaminę C, kwas jabłkowy (nadaje kwaśny smak) i znaczącą ilość kwasu szczawiowego (w nadmiarze jest szkodliwy). Wartość energetyczna 100g rabarbaru to 15 kcal. Ogonki liściowe zawierają 0,5g białka, 4,6g węglowodanów oraz 0,1g tłuszczów. Ponad 94% masy stanowi woda. Znajdziemy w nim także wiele cennych makroelementów (fosfor, wapń, magnez, potas, sód) oraz mikroelementów (jod, żelazo, cynk, mangan).

Rabarbar charakteryzuje się kwaskowatym smakiem. Ma zastosowanie przede wszystkim do przyrządzania kompotów w okresie wiosennym, gdy nie ma jeszcze innych owoców. Ponadto służy jako dodatek do soków (np. z malinami), drożdżówek i ciast drożdżowych. Może być również wykorzystywany do produkcji wina owocowego lub spożywany na surowo z cukrem.

Rabarbar dobrze udaje się w naszych warunkach klimatycznych, znosi zacienienie, jednak na stanowiskach słonecznych i osłoniętych wcześniej plonuje. Najlepiej udaje się na glebach żyznych, zasobnych w wodę, takich jak czarnoziemy, czarne ziemie, mady. Wymaga obojętnego odczynu gleb.

Plantację rabarbaru zakłada się w pierwszym roku po oborniku. Odchwaszczanie rabarbaru jest łatwe, dlatego można je uprawiać po każdej roślinie byle tylko pole nie było zaperzone. Stanowisko pod rabarbar należy przygotować już w połowie lata, aby we wrześniu móc wysadzić rośliny.

Rabarbar najlepiej wysadzać na początku września, żeby zdążył się ukorzenić przed zimą. Odmiany słabo rosnące sadzi się w rozstawie 100-150x100-120 cm, zaś silnie rosnącym odmianom daje się rozstawę 150-200x120-150 cm. Wierzchołek wzrostu po posadzeniu karpy nie powinien znaleźć się głębiej niż 2-3 cm pod powierzchnią gleby.

Rabarbar wymaga obfitego nawożenia. Dawka obornika przed sadzeniem rabarbaru powinna wynosić 6-7 kg na 100m². Plantację plonującą nawozi się obornikiem co 2-3 lata w ilości 4-5 kg na 100m². Nawozami mineralnymi zasila się plantację wiosną oraz nie później niż do połowy lata (po zakończeniu zbiorów). W tym celu doskonale sprawdzi się Nawóz granulowany do warzyw Target. Pod koniec sierpnia i we wrześniu można także zastosować nawóz jesienny.

Pielęgnowanie rabarbaru polega na odchwaszczaniu, wzruszaniu ziemi oraz usuwaniu pędów kwiatostanowych. Odchwaszczanie można przeprowadzić za pomocą środków chemicznych stosując je zgodnie z zaleceniami programu ochrony roślin warzywnych. Wiosną należy systematycznie usuwać wyrastające pędy kwiatostanowe, gdyż pozostawienie ich wpływa ujemnie na plon.

Zbiór rabarbaru zaczyna się w drugim lub trzecim roku po posadzeniu, od końca kwietnia, gdy ogonki osiągają 25-30 cm długości. Dokonuje się go co 7-10 dni, wyrywając po kilka liści z rośliny. Zbieranie polega na wyłamywaniu ogonków nisko nad ziemią. Nie powinno się zbierać więcej niż 1/3 liści z każdej rośliny.  Najwyższe plony uzyskuje się w 5-7 roku.

Ze względu na to, że uprawa rabarbaru z nasion daje bardzo niejednolity materiał, rabarbar rozmnaża się wegetatywnie przez podział karp. Planując większą uprawę kupuje się tyle karp ile potrzeba do obsadzenia  ¼ pola, a do obsadzenia reszty rozmnaża się karpy we własnym zakresie w ciągu 1-2 lat. Karpy do rozmnażania wysadza się w rozstawie 100x50 cm, stosując silne nawożenie, szczególnie azotem. Po dwóch latach karpy wykopuje się i każdą z nich dzieli się na 6-8 sadzonek. Każda sadzonka powinna mieć co najmniej jeden pąk oraz część korzenia i musi ważyć nie mniej niż 0,25 kg.

Obecnie nie ma zarejestrowanych środków ochrony roślin do walki ze szkodnikami w rabarbarze. Dlatego podstawą ochrony pozostają terminowo wykonywane zabiegi agrotechniczne takie jak:  wiosenne niszczenie chwastów, mechaniczne uprawki gleby w międzyrzędziach (np. obsypywanie roślin czy kultywatorowanie) i nawożenie. Czynności te ograniczają rozwój szkodników. Wczesnowiosenne usuwanie chwastów zmniejsza liczebność paciepnicy, ponieważ jesienią jej samice składają jaja na chwastach. Wczesną wiosną należy wysoko obsypywać karpy, przez co utrudnia się do nich dostęp wylęgającym się gąsienicom paciepnicy.