Jak się pozbyć skrzypu polnego – 5 sposobów

Skrzyp polny (Equisetum arvense) to roślina wieloletnia. Pospolicie rośnie na ugorach, miedzach, rumowiskach, skrajach lasów, w rowach. Od wieków jest popularnym ziołem (w jego składzie jest dużo np. krzemionki). Używa się go w medycynie, m.in. jako środek moczopędny, odtruwający i wzmacniający, a także w kosmetyce, zwłaszcza do pielęgnacji włosów, paznokci i cery trądzikowej. Dawniej skrzypem polerowano garnki, patelnie i inne powierzchnie. W ogrodach oraz na polach to jednak bardzo uciążliwy chwast, trudny do usunięcia.

Wygląd skrzypu polnego jest charakterystyczny. W sezonie wypuszcza dwa rodzaje pędów, które nie są do siebie podobne. W marcu i kwietniu pojawiają się brązowawe pędy zarodnionośne, które mają do 30 cm wysokości. Pozbawione są liści, a na ich wierzchołkach znajdują się kłosy zarodnionośne. Po dojrzeniu zarodków (w ciągu kilku tygodni) pędy zarodnionośne zamierają. Wtedy z ziemi – z podziemnych kłączy - wyrastają zielone pędy asymilacyjne (najczęściej w maju). Dorastają one do około 40 cm. Okółkowo otaczają je liczne, rozgałęzione pędy w zielonym kolorze, które z wyglądu przypominają igły.

Pod ziemią – najczęściej do głębokości 130 cm - znajdują się kłącza skrzypu. Mogą one jednak sięgać jeszcze głębiej, nawet do 200 cm oraz mieć wiele metrów długości. Kłącza są w kolorze brunatnym; magazynują wodę i składniki pokarmowe. Jeśli zostaną przecięte na wiele kawałków, np. podczas przekopywania gleby, z każdego fragmentu wyrośnie oddzielna roślina.

Skrzypy to rośliny, które pojawiły się na Ziemi miliony lat temu. Do czasów współczesnych przetrwały pochodzące od nich gatunki, które osiągają mniejsze rozmiary. Wszystkie wyróżnia bardzo duża odporność. To rośliny świetnie przystosowane do różnych warunków glebowych i klimatycznych, w tym upału i mrozu. Rzadko chorują, zjada je niewiele zwierząt. Dobrze sobie radzą zarówno na terenach bagnistych, jak i na suchych. W ogrodach oraz na polach są chwastem bardzo trudnym do usunięcia. Praktycznie nie da się ich wyplenić podczas jednego sezonu wegetacyjnego. Aby się pozbyć skrzypów, należy stosować jednocześnie kilka sposobów walki z nimi.

Opinie, czy można ręcznie wyplenić skrzyp są podzielone. Skrzyp ma bowiem zdolność do szybkiej regeneracji. Jeśli jego kłącze zostanie przecięte, np. motyką lub szpadlem, z każdego kawałka wyrośnie oddzielna roślina. Co ważne: fragment kłącza wrzucony do kompostownika zwykle nie ginie. Wyrasta z niego nowa roślina, która zasiedla najbliższe otoczenie. Podczas wybierania kompostu, jeśli kłącze zostanie rozerwane, jego części mogą zostać przeniesione w różne zakątki ogrodu. Z każdego jego fragmentu, nawet bardzo małego, wyrośnie kolejna roślina. Podobnie jest z kłączami skrzypu, które zostaną wypielone, a następnie zakopane albo pozostawione na obrzeżach zagonów, aby wyschły lub przegniły. Takie kłącza też mogą przetrwać!

Ręczne usuwanie skrzypu jest – mimo wszystko - skutecznym sposobem pozbycia się tej rośliny. Bardzo osłabia skrzyp! Trzeba to jednak robić systematycznie. Już w marcu i kwietniu należy usuwać pędy zarodnikonośne. Na ich wypuszczenie skrzyp zużywa bowiem dużo zapasów zmagazynowanych w kłączach. Poza tym w ten sposób uniemożliwia się skrzypom rozsiewanie na dalsze odległości. Pędów zarodnikonośnych nie należy też kompostować.

Skrzyp osłabia też usuwanie zielonych pędów asymilacyjnych, które pojawiają się po obumarciu pędów zarodnikonośnych. Dzięki nim skrzypy korzystają z fotosyntezy (niezbędne jest do niej światło słoneczne). Jeśli są pozbawiane zielonych części, nie mogą zmagazynować substancji pokarmowych w kłączach. Takie skrzypy są słabsze, wolniej rosną, gorzej znoszą suszę i są bardziej podatne na patogeny, co przyczynia się do ich zamierania.

Zielone pędy skrzypów, w odróżnieniu od kłączy i pędów zarodnikonośnych, nadają się do kompostowania. Są nawet cennym dodatkiem do kompostu, gdyż zawierają dużo m.in. krzemionki (pozytywnie wpływa na odporność roślin). Z zielonych pędów skrzypów można też przygotowywać gnojówkę (do zwalczania chorób grzybowych i szkodników oraz przyśpieszania kompostowania i regeneracji gleby), a także wyciąg i wywar (na choroby grzybowe). W ogrodach, w których zielone pędy często zrywa się do wykorzystania jako biopreparat czy na domowe kosmetyki, problem z zachwaszczeniem przez skrzyp jest niewielki.

Warto wiedzieć, że cenne właściwości części nadziemnych skrzypu wykorzystane są np. w preparacie Evasiol, polecanym do upraw ekologicznych. Stosować go można w formie oprysku i podlewania na takie choroby jak np. parch jabłoni, mączniak prawdziwy, mączniak rzekomy, sucha plamistość liści, kędzierzawość liści brzoskwini, zgnilizna twardzikowa.

Przeczytaj także: Czy uciążliwy chwast może zabezpieczyć uprawy

Skrzyp przystosowuje się do różnych rodzajów gleby. Jednak najlepiej rośnie tam, gdzie jej odczyn jest niski. Jeżeli odczyn ziemi jest zbliżony do obojętnego, czyli wyższy, ta roślina rośnie słabiej i jest mniej inwazyjna. Dlatego wzrostowi skrzypu nie sprzyjają wapnowanie oraz stosowanie nawozów podwyższających pH gleby, jak obornik, Mączka bazaltowa, Bazalt granulowany, Dolomit.

Nie zawsze jednak można podwyższać odczyn gleby. Nie lubią tego np. azalie, borówki amerykańskie, różaneczniki. Ten sposób sprawdza się np. na zagonach z warzywami.

Przeczytaj także: Badanie odczynu gleby – 4 sposoby

Przez miliony lat skrzypy wytworzyły mechanizmy obronne, które zniechęcały zwierzęta do ich zjadania (wśród nich były prawdopodobnie dinozaury). Na skrzypach żerują nieliczne, jak larwy krętoryjków skrzypowych (Grypus equisetii). To drobne chrząszcze, które preferują wilgotne stanowiska, np. ogrody ze stawami i strumieniami. Skrzypy zjadane są także przez gryzonie i króliki. Susz z nich można kupić w sklepach ogrodniczych jako przysmak dla domowych pupili. Jednak dziko żyjące zwierzęta nie wyrządzają większych szkód wśród skrzypu.

Przeczytaj także: Jak zapobiegać zatruciu pszczół podczas wykonywania oprysków

Brak światła słonecznego lub jego niedobór sprawiają, że skrzyp rośnie mniej intensywnie. Dlatego jednym ze sposobów jego wypleniania jest okrywanie gleby, np. czarnymi agrotkaninami i agrowłókninami, które promienie słoneczne przepuszczają słabo lub wcale. Niestety, ten sposób jest skuteczny zwykle tylko przez kilka miesięcy. Skrzyp jest tak ekspansywny, że jego kłącza potrafią „zawędrować” poza okryty obszar i tam wypuścić pędy z ziemi. Często także przerasta ściółkujące osłony, zwłaszcza w miejscach uszkodzonych. Okrywanie gleby przyczynia się jednak do osłabienia skrzypu.

Dla skrzypu przeszkodą nie są też płyty oraz kostka betonowa i kamienna – pędy wyrastają w szczelinach pomiędzy nimi.

Przeczytaj także: Skuteczne zwalczanie chwastów

Nie wszystkie preparaty chwastobójcze niszczą skrzypy! Na wiele substancji są one odporne. Zginą inne chwasty, ale skrzypy – niekoniecznie. Aby skutecznie pozbyć się skrzypów przy pomocy oprysku, trzeba zastosować środek zawierający substancję o popularnej nazwie MCPA, czyli związek z grupy kwasów aminofosfonowych (kwasu 4-chloro-otoliloksyoctowego). Jest ona w składzie preparatu Sprinter 350 SL. Środek ten zawiera też glifosat. To sprawia, że bardzo skutecznie niszczy zarówno skrzyp polny, jak i inne chwasty, w tym trudne do zwalczenia oraz inwazyjne, jak bodziszek drobny, chwastnica jednostronna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, mniszek pospolity, perz właściwy, powój polny, rdest ptasi, ślaz zaniedbany, tasznik pospolity, wiechlina roczna, wierzbownica gruczołowata. Substancja MCPA przenika przez liście aż do kłączy i korzeni.

Środek nadaje się do stosowania od kwietnia do października. Ma formę koncentratu (do rozcieńczenia wodą). Przeznaczony jest do zwalczania chwastów jedno- i dwuliściennych. Nie można go stosować na trawnikach (gdyż zniszczy wszystkie rosnące na nim rośliny, także trawę).

Zalecany jest jeden zabieg w sezonie. Czasem trzeba go powtórzyć w następnym roku. Skrzyp bowiem potrafi się odradzać z kłączy w glebie, które w czasie oprysku nie miały pędów nadziemnych (przez nie środek przenika do części podziemnych). Przed opryskiem trzeba przeczytać informacje na etykiecie i się do nich stosować.

Przeczytaj także: Czyszczenie kostki brukowej – 5 sposobów na chwasty i mech