Rozmnażanie krzewów ozdobnych za pomocą sadzonek zdrewniałych.

Sadzonka to część rośliny (najczęściej pęd, ale także może to być liść lub korzeń), która po oddzieleniu od rośliny matecznej i po umieszczeniu jej w odpowiednich warunkach jest zdolna do regeneracji brakujących części. Po wytworzeniu korzeni lub pąków potrafi samodzielnie rosnąć i rozwijać się. Dzięki sadzonkowaniu można uzyskać dużą ilość nowego materiału roślinnego.

Przez sadzonki zdrewniałe rozmnaża się najczęściej gatunki lub odmiany, które posiadają dużą zdolność regeneracji. Jest to metoda najtańsza i najłatwiejsza, a zadowalające efekty ukorzeniania osiągnie każdy amator ogrodnictwa.

Zdolność do wytwarzania korzeni przez krzewy ozdobne uwarunkowana jest całym szeregiem wielu czynników. Różnice w tworzeniu części podziemnej rośliny obserwuje się nawet pomiędzy odmianami tego samego gatunku. Okres ukorzeniania zależy od indywidualnych właściwości roślin. Na łatwość wytwarzania korzeni wpływa stan rośliny matecznej, z której ścinamy pędy na sadzonki. Jeśli materiał rozmnożeniowy pobieramy z roślin zdrowych, dobrze odżywionych i pielęgnowanych wówczas proces ukorzeniania przebiega szybciej i łatwiej.

Sadzonki zdrewniałe pozyskuję się z roślin drzewiastych, które zrzucają liście na zimę. Przygotowuje się je ze zdrowych, silnych, bezlistnych i dostatecznie zdrewniałych pędów jednorocznych. Sadzonki zdrewniałe przygotowujemy w okresie spoczynku roślin. Najodpowiedniejszy jest termin od początku stycznia do końca marca. Wyjątek stanowią pędy roślin wrażliwych na mróz, które ścina się jesienią przed nadejściem mrozów. Należy także pamiętać aby nie ścinać sadzonek podczas silnych mrozów.

Na sadzonki  najlepiej wykorzystać długopędy grubości 0,5-1cm z dobrze wykształconymi pąkami. Mniej przydatne są wierzchołkowe części pędu, ponieważ są najczęściej zbyt cienkie, niedostatecznie zdrewniałe oraz mają słabiej wykształcone pąki. Z pojedynczego długopędu w zależności od gatunku i odmiany otrzymujemy od jednej do kilku sadzonek. Bardzo ważne jest prawidłowe wykonanie cięcia. Gałązki należy ciąć ostrym sekatorem lub nożem na odcinki długości 15-25cm z co najmniej dwoma dobrze wykształconymi pąkami lub parami pąków. Dolne cięcie wykonuje się tuż pod pąkiem, prostopadle do osi pędu. Natomiast górne cięcie wykonuje się około 1cm nad pąkiem.

W celu ograniczania wnikania patogenów wierzchołek sadzonki warto zabezpieczyć - odpowiednia jest np. Maść ogrodnicza. Następnie sadzonki wiążemy w pęczki i układamy pionowo lub pod kątem do skrzynek (np. po owocach). Kolejny krok to przysypanie sadzonek na około ¾ wysokości wilgotnym piaskiem, torfem lub trocinami. Tak przygotowany materiał rozmnożeniowy przechowujemy do wiosny w piwnicy lub w innym chłodnym pomieszczeniu. Optymalna temperatura podczas przechowywania to 0-4 stopnie C. Nie można dopuścić do przesuszenia pędów, dlatego co jakiś czas należy kontrolować wilgotność podłoża podczas przechowywania. Jeśli nie mamy odpowiedniego pomieszczenia sadzonki można zadołować na zewnątrz w przygotowanym wcześniej dołowniku o głębokości około 50cm wypełnionym wilgotnym piaskiem oraz dobrze zabezpieczonym przed mrozem. Do tego celu należy wybrać miejsce zacienione, najlepiej o wystawie północnej, o podłożu przepuszczalnym dla wody.

Na proces ukorzeniania sadzonek zdrewniałych stymulująco działają niektóre substancje wzrostowe. Przede wszystkim są to auksyny, które wchodzą w skład specjalnych preparatów zwanych ukorzeniaczami. Zastosowanie tych specyfików jest szczególnie ważne w przypadku odmian trudno korzeniących się. Przed umieszczeniem pędów w podłożu warto zastosować środek przyspieszający ukorzenianie (np. Korzonek D). Zanurzenie materiału rozmnożeniowego w preparacie pobudzi do wcześniejszego wytwarzania korzeni oraz przyspieszy wzrost roślin.

Wczesną wiosną, gdy tylko rozmarznie ziemia sadzonki można wysadzić do gruntu (zwykle od kwietnia). Materiał rozmnożeniowy zagłębia się w przygotowanej wcześniej glebie, przy pomocy np. pikownika. Pędy umieszcza się w podłożu na taką głębokość, aby ponad ziemię wystawał tylko górny pąk lub para pąków. Ze względu na osiadanie gleby lepiej jest wysadzać sadzonki nieco głębiej niż za płytko. Ziemię wokół sadzonek należy docisnąć, aby dobrze przylegała do miejsca, w którym mają rozwinąć się korzenie. Po przeprowadzonym zabiegu nie można zapomnieć o obfitym podlaniu wysadzonych przyszłych roślin.

Sadzonki najlepiej ukorzeniają się w glebie o dużej zawartości próchnicy, dostatecznie wilgotnej, dobrze spulchnionej i odchwaszczonej. Aby zapewnić odpowiednią wilgotność podłoża oraz uniemożliwić rozwój chwastów, glebę wokół sadzonek można wyściółkować korą, torfem lub trocinami. Wskazane jest aby ukorzeniające się sadzonki nie znajdowały się w pełnym słońcu. Wówczas sadzonki są narażone na szybsze przesychanie podłoża. Dlatego lepiej wybierać stanowiska osłonięte w półcieniu. Jeśli dysponujemy otwartą przestrzenią na pełnym słońcu warto nad ukorzeniającymi się sadzonkami zamontować specjalną tkaninę cieniującą.

Regularne podlewanie i zapewnienie odpowiedniej wilgotności należy do podstawowych zadań, o których nie można zapomnieć w czasie ukorzeniania. W miarę wzrostu sadzonek należy uszczykiwać wierzchołki pędów w celu silniejszego rozgałęzienia krzewów. Pęd pozbawiony wierzchołka lepiej rozgałęzia się wypuszczając zwykle po 2 nowe przyrosty z najwyżej położonych oczek. Nie można także zapomnieć o odchwaszczaniu podłoża. Szybko rozwijające się chwasty mogą w początkowej fazie wzrostu sadzonek  utrudnić ich prawidłowy rozwój.

Większość gatunków krzewów ozdobnych wyhodujemy zaledwie w ciągu jednego okresu wegetacyjnego. Rośliny już jesienią będą silnie ukorzenione i rozkrzewione, oczywiście po uprzednim jedno- lub dwukrotnym uszczykiwaniu. Jeszcze tego samego roku lub na wiosnę krzewy są gotowe do wysadzenia na miejsce stałe. Niektóre trudno korzeniące się gatunki powinny pozostać na zagonie jeszcze przez kolejny sezon.

Liściaste krzewy ozdobne, które wyhodujemy samodzielnie z sadzonek pędowych można wykorzystać na wiele sposobów. Większość z nich to najpopularniejsze i najchętniej sadzone rośliny, które można znaleźć właściwie w każdym ogrodzie przydomowym. Gatunek taki jak ligustr to idealne rozwiązanie na strzyżony żywopłot, natomiast pęcherznica kalinolistna, jaśminowiec wonny czy tawuła van Houtte’a stworzą piękny i kwitnący żywopłot nieformowany. Sporo krzewów pięknie będzie komponować się w zestawieniach kolorystycznych, nawet w okresie zimowym. Przykładem mogą być czerwone pędy derenia białego, które pięknie kontrastują z bielą otaczającego śniegu. Wiele gatunków posiada także miododajne kwiaty przez są cenione przez pszczelarzy, np. budleja Dawida czy karagana syberyjska.