Choroby i szkodniki marchwi - objawy i zwalczanie

Marchew jest bardzo popularnym warzywem. Niestety, to przysmak nie tylko ludzi, ale także wielu szkodników. Poza tym marchew dość często porażają również choroby grzybowe. W wielu przypadkach do infekcji dochodzi podczas uprawy, ale objawy mogą się pojawiać dopiero podczas przechowywania korzeni.

Chorobom i szkodnikom marchwi najlepiej zapobiegać. Wtedy rośnie zdrowo i świetnie plonuje. Przede wszystkim trzeba starać się nie uprawiać marchwi w tym samym miejscu częściej niż co 4 lata. Unikać też trzeba siania marchwi na stanowiskach podmokłych, otoczonych krzewami, chwastami lub zaroślami. Warto siać marchew jak najwcześniej, nawet przed zimą. Ważne jest też, aby nie przesadzać z nawożeniem, zwłaszcza azotem. Resztek marchwi z oznakami chorób i żerowania szkodników nie należy kompostować.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować marchew

To choroba grzybowa, której występowaniu sprzyja wilgotne i ciepłe lato (zwłaszcza z temperaturą około 26°C).

Objawy: siewki marchwi mogą zamierać. Na liściach i ogonkach liściowych starszych roślin pojawiają się najpierw drobne, ciemne plamki. Następnie łączą się one w większe plamy, aż obejmują całą nać, która ciemnieje i zanika. Plon marchwi jest mniejszy. Ciemne plamy pojawiają się także na korzeniach marchwi, zwłaszcza w ich górnych częściach.

Zwalczanie: unikać uprawy marchwi w tym samym miejscu częściej niż co 4 lata. Nie siać marchwi na glebie podmokłej. Po sezonie starannie zebrać resztki marchwi. Należy też wyczyścić narzędzia, np. szpadel i nóż do obcinania naci, gdyż grzyb może się przez nie przenosić. Po zauważeniu pierwszych objawów wykonać opryski biopreparatami Biosept Active oraz gnojówkami roślinnymi, np. Pokrzywa Stymulator Wzrostu. Zastosować można oprysk środkiem grzybobójczym Amistar 250 SC.

Przeczytaj także: Jak zwalczać choroby roślin przy pomocy grejpfruta

Chorobę wywołuje grzyb. Jej rozwojowi sprzyja sucha pogoda z wysoką temperaturą oraz mgłami nad ranem, a także zbyt duże zagęszczenie marchwi na zagonie.

Objawy: na liściach i ogonkach liściowych pojawiają się białe plamy przypominające mąkę. Następnie części nadziemne marchwi zamierają. Plon jest mniejszy.

Zwalczanie: unikać zbyt gęstego siewu marchwi lub ją systematycznie przerywać. Nie siać marchwi oraz innych roślin z rodziny selerowatych (np. pietruszki i selera) na tych samych stanowiskach częściej niż co 4 lata. Nie kompostować resztek marchwi z objawami mączniaka. Unikać przenawożenia azotem, gdyż taka marchew częściej choruje. Zastosować opryski biopreparatami Biosept Active oraz gnojówkami roślinnymi, np. Pokrzywa Stymulator Wzrostu. Profilaktycznie można użyć preparatu Lecitec. Wykonać można oprysk środkiem grzybobójczym Amistar 250 SC.

Przeczytaj także: 10 przykazań korzystania ze środków ochrony roślin

Sprawcą plamistości zgorzelowej korzeni marchwi są organizmy grzybopodobne. Pasożytują również na wielu innych warzywach, np. pietruszce. Ich rozwojowi sprzyja mokra gleba oraz temperatura 18-25°C.

Objawy: najpierw na korzeniach marchwi pojawiają się rozmyte, szarobrązowe, płytkie plamy. Następnie plamy zaczynają przypominać kratery z czarnymi krawędziami. Czasem pierwsze plamy pojawiają się dopiero po umyciu korzeni marchwi, gdy jest przechowywana w lodówce.

Zwalczanie: unikać siania marchwi na podmokłych terenach. Nie uprawiać marchwi w tym samym miejscu częściej niż co 4 lata. Starać się siać marchew po cebuli albo współrzędnie z cebulą. Marchew opryskać lub podlać preparatem mikrobiologicznym Polyversum WP (zawiera pożyteczne grzyby, które pasożytują grzyby chorobotwórcze).

Przeczytaj także: Jak zwiększyć odporność roślin – naturalne preparaty

To choroba grzybowa. Najczęściej pierwsze oznaki choroby zauważyć można tuż przed zbiorem marchwi albo podczas jej przechowywania. Chorobotwórcze grzyby rozwijają się nawet w temperaturze kilku stopni Celsjusza.

Objawy: najpierw na korzeniach pojawiają się małe plamy w kształcie kraterów pokrytych białą grzybnią. Następnie grzybnia żółknie, a na jej powierzchni powstaje czarny nalot, który może pokrywać nawet prawie całe korzenie.

Zwalczanie: nie uprawiać marchwi w tym samym miejscu częściej niż co 4 lata. Nie siać marchwi po burakach i ziemniakach.

Najczęściej szara pleśń niszczy korzenie marchwi podczas przechowywania. Wywołujący ją grzyb rozwija się nawet w niskiej temperaturze, jaka panuje w piwnicach, kopcach czy lodówkach.

Objawy: początkowo na korzeniach pojawiają się wodniste, brązowe plamy. Następne oznaki choroby to gnicie i szary nalot.

Zwalczanie: na tym samym stanowisku nie uprawiać marchwi częściej niż co 4 lata. Dbać o czystość narzędzi ogrodniczych (grzyb może przetrwać w resztkach roślinnych). Do wody, którymi mają być myte, można dodać Mydło ogrodnicze potasowe z czosnkiem.

Uprawiać marchew w nasłonecznionych miejscach, gdyż brak światła sprzyja występowaniu szarej pleśni. Korzenie zbierać podczas suchej pogody. Profilaktycznie marchew można podlać lub opryskać preparatem mikrobiologicznym Polyversum WP (zawiera pożyteczne grzyby, które pasożytują grzyby chrobotwórcze).

Przeczytaj także: Czy choroby grzybowe można zwalczać grzybem

Chorobę wywołuje grzyb. Do infekcji dochodzi w trakcie uprawy, ale objawy zwykle występują dopiero podczas przechowywania korzeni marchwi. Infekcji sprzyja zwłaszcza wilgotna pogoda z temperaturą 16-22°C.

Objawy: pierwsze objawy zgnilizny twardzikowej łatwo przeoczyć. To brązowe plamki na ogonkach liściowych. Podczas przechowywania na korzeniach marchwi pojawiają się puszysty nalot w białym kolorze i plamy przypominające sadzę.

Zwalczanie: nie uprawiać marchwi w tym samym miejscu częściej niż co 4 lata. Po zauważeniu pierwszych objawów wykonać oprysk preparatem Switch 625 WG.

Przeczytaj także: Po jakim czasie od oprysku można zbierać plony

To gatunek mszycy, ale żerujący nie na liściach lecz na korzeniach marchwi, zwłaszcza rosnącej na glebie ciężkiej. Bawełnica jest dwudomna, czyli potrzebuje dwóch żywicieli: topoli i marchwi. Wiosną żeruje na liściach topoli. Następnie w czerwcu przelatuje na marchew i żeruje na jej korzeniach. Pod koniec lata bawełnica znowu przelatuje na topole i składa jaja pod jej korą.

Objawy: na korzeniach marchwi, zwłaszcza w sierpniu i wrześniu, zauważyć można białą, watowatą woskowinę przypominającą bawełnę. Pod nią schowane są szkodniki, które wysysają sok z korzeni. Efektem ich żerowania jest zahamowanie wzrostu korzeni. Na liściach nie ma oznak, że marchew jest zaatakowana przez bawełnice. Dlatego zauważa się je dopiero podczas zbioru korzeni.

Zwalczanie: nie siać marchwi w sąsiedztwie topoli. Od czerwca wyrywać pojedyncze marchwie i sprawdzać, czy nie ma na nich białej woskowiny przypominającej bawełnę. Jeśli na korzeniach zauważy się choć jedną kolonię bawełnic, przyśpieszyć zbiór.

Tak nazywane są larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych. Mają charakterystyczny, pomarańczowy kolor, długość do 2,5 cm i wyginają się jak sprężynki. Niszczą korzenie marchwi, wygryzając w nich dziury. Jeśli marchewka jest młoda, mogą zjeść nawet całe jej części podziemne. Smakują im też wschodzące nasiona.

Objawy: marchew więdnie mimo odpowiedniej pielęgnacji. Jeśli wyciągnie się ją ziemi, okazuje się, że nie ma korzeni częściowo lub całkowicie. W większych, starszych korzeniach można zauważyć żerujące pomarańczowe larwy. Często wygryzają w korzeniach dziury na wylot.

Zwalczanie: unikać siewu marchwi w miejscach, w których podczas przekopywania znajdowane są drutowce (rozwój jednego pokolenia trwa aż 4-5 lat). Glebę opryskiwać lub podlewać preparatem Wrotycz Ekstrakt. Drutowce można wyłapywać przy pomocy przynęt z pokrojonych ziemniaków i buraków, które zakopuje się na głębokość 10-15 cm. Miejsca, gdzie znajdują się przynęty trzeba koniecznie oznaczyć, np. patykiem. Co kilka dni przynęty wykopuje się i niszczy razem z żerującymi w nich drutowcami.

Przeczytaj także: Jak rozpoznać i zwalczać szkodniki glebowe

Należy do pluskwiaków z rodziny golanicowatych. Postacie dorosłe golanicy zielonki są zielone lub zielonobrunatne (o długości do 3 mm). Larwy mają barwę żółtą. Ich rozwojowi sprzyja ciepła i umiarkowanie wilgotna pogoda.

Objawy: liście marchwi kędzierzawieją z powodu wysysania z nich soku przez owady dorosłe i larwy. Początkowo kolor liści się nie zmienia. Jeśli szkodników jest dużo, marchew, zwłaszcza młoda, słabo rośnie i może masowo zamierać.

Zwalczanie: unikać siewu marchwi w pobliżu sosen oraz innych drzew iglastych (osobniki dorosłe często zimują na ich igłach. Unikać uprawy marchwi w tym samym miejscu częściej niż co 4 lata. Można zastosować oprysk Mosplan 20 SP..

Smaczne, pożywne korzenie marchwi są atrakcyjnym pokarmem dla wielu gryzoni. To m.in. myszy, szczury, karczowniki, nornice. Największe szkody wyrządzają w warzywnikach pod koniec lata i jesienią oraz podczas przechowywania marchwi zimą (zarówno w piwnicach, jak i w kopcach). Gryzonie mogą występować masowo w ogrodach położonych blisko łąk, pól, nieużytków.

Objawy: obgryzione korzenie marchwi zarówno na grządkach, jak i w piwnicach oraz kopcach. W ogrodzie pojawiają się nory i długie tunele tuż przy ziemi. W piwnicach można zauważyć odchody gryzoni (przypominają czarne, owalne granulki).

Zwalczanie: wykaszać ugory w pobliżu ogrodu przynajmniej raz w roku. W większych ogrodach warto ustawiać tyczki z poprzeczką na górze (o wysokości 2-3 m) dla drapieżnych ptaków (siadają na nich podczas polowania na gryzonie). Stosować odstraszacze, pułapki i trutki na gryzonie. Przykładowo, preparat odstraszający nornice to biodegradowalny Kretomax (na bazie naturalnego olejku lawendowego). Do użytku wewnątrz i na zewnątrz budynków nadają się Pasta na myszy i szczury Esca Pasta oraz Granulat na myszy i szczury Patenrat Pellet.

Żerują na korzeniach marchwi. Duże szkody wyrządza kilka gatunków nicieni, wśród nich guzak północny, niszczyk zjadliwy, szpilecznik baldasznik. Trudno je dostrzec. W zależności od gatunku, płci i fazy rozwoju mają po 1-5 mm długości.

Objawy: w wyniku żerowania nicieni na korzeniach marchwi powstają guzowate narośla, a boczne korzenie przypominają brodę. Marchew ma słabo wykształcone korzenie główne i gorzej rośnie.

Zwalczanie: nie uprawiać marchwi w tym samym miejscu częściej niż co 4 lata. Nie kompostować resztek marchwi z objawami żerowania szkodników. W następnym roku, tam gdzie wyrosła marchew „z brodą”, posiać fitosanitarne rośliny, np. aksamitki. Glebę opryskiwać lub podlewać preparatem Wrotycz Ekstrakt.

Na marchwi żerują różne gatunki mszyc. Liczne kolonie u nasady naci oraz na szyjce korzeniowej tworzy mszyca głogowo-marchwiana (zielona z szarym nalotem). Sok z liści zaś wysysają mszyca wierzbowo-marchwiowa (czarnozielona) i mszyca marchwiana ondulująca (zielona i czarnozielona). Wszystkie, jeśli pogoda jest ciepła i niezbyt deszczowa, mogą znacznie uszkodzić marchew.

Objawy: u nasady naci można zauważyć „kożuch” szkodników (to mszyce głogowo-marchwiane) albo liście kędzierzawieją i zasychają (to efekt żerowania mszyc wierzbowo-marchwiowych i marchwianych ondulujących). Marchew słabo rośnie. Korzenie są mniejsze, mało słodkie i łykowate.

Zwalczanie: unikać uprawy marchwi w pobliżu głogów i wierzb (niektóre gatunki mszyc do pełnego rozwoju potrzebują ich jako drugiego żywiciela). Od razu po zauważeniu szkodników zastosować oprysk. Okresu karencji nie mają np. Emulpar 840 EC i Agrocover Spray (w ich składzie jest olej rydzowy).

Przeczytaj także: Skuteczny sposób na mszyce

To larwy chrabąszczy (o długości 1-5 cm). Są białe, z trzema parami odnóży. Zanim przekształcą się w postacie dorosłe, spędzają 2-5 lat w glebie (w zależności od gatunku i pogody). W tym czasie zjadają korzenie roślin. Na marchwi żerują m.in. chrabąszcz majowy, chrabąszcz kasztanowiec, guniak czerwczyk, ogrodnica niszczylistka.

Objawy: wygryzione dziury w korzeniach marchwi. Takie rośliny łatwiej porażają choroby. Rany często gniją.

Zwalczanie: zbierać i niszczyć pędraki znalezione podczas przekopywania ziemi. Skutecznie można się ich pozbyć przy pomocy preparatów mikrobiologicznych – zawierają mikroorganizmy, które pasożytują pędraki. Przykładowo, preparat Larva Stoper zawiera niepatogeniczne, pożyteczne nicienie. Nieatrakcyjne warunki bytowania dla szkodników glebowych stwarza Wrotycz Ekstrakt.

Przeczytaj także: Jak rozpoznać i zwalczać szkodniki glebowe

To jeden z najgroźniejszych szkodników marchwi. Połyśnica marchwianka jest muchówką. Postacie dorosłe z wyglądu przypominają czarne muszki. Ich białe larwy zjadają siewki i żerują w korzeniach marchwi, drążąc w nich korytarze.

Objawy: młode marchewki (zwłaszcza tuż po wzejściu) giną. W korzeniach starszych roślin, zwłaszcza pod skórką, można zauważyć wydrążone korytarze. Jeśli rozkroi się taki korzeń, zwykle można znaleźć w korytarzu jasnożółtą larwę (o długości około 5 mm) i jej odchody w czarnym kolorze.

Zwalczanie: unikać siewu marchwi obok pasternaku, pietruszki i selera, a także od razu po nawożeniu obornikiem i kompostem. Korzystnie jest uprawiać marchew współrzędnie z cebulą oraz na otwartej przestrzeni (połyśnice unikają wietrznych miejsc). Nie uprawiać marchwi w tym samym miejscu częściej niż co 4 lata. Jeżeli to niemożliwe, bo warzywnik jest mały lub obok na działkach inni sieją to warzywo, warto marchew okrywać, np. białą agrowłókniną. Siać marchew jak najwcześniej, nawet tuż przed zimą. Do odłowu postaci dorosłych (fruwających) służą Żółte tablice lepowe. Należy je umieszczać obok marchwi od maja.

Przerywanie i pielenie najlepiej robić po południu, gdyż wtedy jest mniejsza szansa, że zapach marchwi zwabi samice połyśnicy marchwianki.Jeśli inwazja połyśnicy jest duża, zastosować można oprysk preparatem Mospilan 20 SP. Odmianą marchwi naturalnie odporną na połyśnicę marchwiankę jest Flyaway.

Przeczytaj także: Żółte tablice lepowe – jak używać w domu i ogrodzie

To motyle z rodziny sówkowatych. Postacie dorosłe nie wyrządzają szkód – żywią się nektarem kwiatów i spadzią mszyc. Marchew uszkadzają gąsienice (mają po 3-5 cm długości). Na marchwi żeruje kilka gatunków: rolnica czopówka, rolnica gwoździówka (gąsienica ciemnozielona), rolnica panewka (szarozielona lub brązowa), rolnica zbożówka (ciemnooliwkowa).

Objawy: młodsze gąsienice zjadają liście, zaś starsze – zarówno liście, jak i części podziemne marchwi.  Dość trudno je zauważyć, gdyż mają maskujące kolory i chowają się na dzień w ziemi. O ich obecności świadczą zjedzone liście i nadgryzione korzenie, a także czarne odchody na liściach. Jeśli marchewka jest młoda, rolnice mogą ją zjeść całkowicie. W korzeniach starszej marchwi – zwykle w górnych częściach - wygryzają dziury (nierzadko na wylot).

Zwalczanie: zbierać gąsienice rolnic ręcznie i niszczyć (najłatwiej je znaleźć na marchwi w godzinach porannych). Skuteczny jest oprysk preparatem mikrobiologicznym Lepinox Plus, który zawiera pożyteczne szczepy bakterii. Zainfekowane nimi gąsienice przestają żerować i giną w ciągu 72 godzin.

Przeczytaj także: Jak wyeliminować szkodniki w sposób ekologiczny