Z artykułu dowiesz się:
Jak wyglądają i jakie szkody wyrządzają mączliki?
Mączliki przypominają z wyglądu białe muszki (są białe jak mąka). To pluskwiaki, które mogą wyrządzać bardzo duże szkody wśród roślin pokojowych, balkonowych, ogrodowych oraz szklarniowych. Najłatwiej mączliki zauważyć po poruszeniu liści – spłoszone dorosłe postacie wzbijają się wtedy do lotu.
Szkody wyrządzają zarówno larwy, jak i osobniki dorosłe mączlików. Wszystkie odżywiają się sokiem pobieranym z liści i młodych pędów. To osłabia rośliny, przez co plon – w przypadku warzyw - jest zdecydowanie mniejszy. Słabsze jest także kwitnienie roślin ozdobnych. Liście zaatakowanych roślin są zdeformowane i niewyrośnięte. Mączliki wydalają duże ilości lepkiej substancji, tzw. rosy miodowej, która opada na kwiaty, liście i owoce, a następnie staje się pożywką dla grzybów sadzakowych (w czarnym kolorze). Utrudnia także roślinom fotosyntezę oraz oddychanie, co jeszcze bardziej obniża plonowanie, a także szpeci rośliny ozdobne i zanieczyszcza zbiory. Jeżeli mączliki zadomowią się na roślinach pokojowych, rosa miodowa brudzi również szyby okien, rolety, żaluzje, podłogi, kwietniki, ściany, firanki, parapety (w zależności, gdzie ustawione są donice).
W Polsce występuje kilka gatunków mączlików. Najpopularniejsze są mączlik szklarniowy oraz mączlik warzywny. Oba gatunki szybko się rozmnażają. Przy dużej liczebności powodują znaczne zniszczenia roślin. Zwalcza się je podobnie.
- Mączlik szklarniowy (Trialeurodes vaporariorum) - osobniki dorosłe mają po 1-1,5 mm długości. Ich skrzydła (jedna para) i zielonkawe ciała pokryte są warstwą wosku, co sprawia, że przybierają kolor biały. Rozwój mączlika szklarniowego trwa 3-5 tygodni (najszybciej w temperaturze 23-25°C). Jaja mączlików trudno zauważyć. Są bowiem bardzo małe (do 0,25 mm długości) i umieszczone na spodnich częściach liści. Najpierw mają kolor kremowy, a w miarę dojrzewania stają się szare. Larwy pierwszego stadium (do 0,3 mm długości) są żółtawobiałe i mogą się poruszać (mają odnóża). Larwy drugiego i trzeciego stadium zaś są nieruchome (tracą odnóża) i przypominają tarczki pokryte warstwą białego wosku. Następnie larwy przekształcają się w poczwarki, także pokryte warstwą wosku. Mączliki szklarniowe żerują i rozmnażają się zwykle od wiosny do jesieni. Jednak w mieszkaniach i ogrzewanych szklarniach wyrządzają szkody także zimą.
- Mączlik warzywny (Aleyrodes proletella) - osobniki dorosłe osiągają do 1,5 mm długości. Są podobne z wyglądu do mączlika szklarniowego, ale na środku skrzydeł mają charakterystyczne ciemniejsze plamy. Ich rozwój także jest podobny. Mączlik warzywny szczególnie duże szkody wyrządza wśród warzyw kapustnych, jak brokuł, jarmuż, kalafior, kapusta brukselska, kapusta włoska. Bardzo dobrze zimuje w polskim klimacie (w resztkach roślin). Jego rozwojowi sprzyja ciepłe, słoneczne lato z temperaturą około 30°C.
Jak skutecznie zwalczać mączliki?
Mączliki nie są łatwe do zwalczenia. Nawet jeśli zostaną jednorazowo zlikwidowane, mogą znowu powrócić wraz z nowymi roślinami albo przyfrunąć z ogrodu sąsiada czy z chwastów rosnących za ogrodzeniem, np. z glistnika jaskółcze ziele. Żerują na bardzo wielu gatunkach roślin. Ich szczególnie ulubione to m.in. fuksja, gwiazda betlejemska, jarmuż, miechunka, ogórek, pelargonia angielska, stewia. Dlatego trzeba stale monitorować obecność mączlików w domu, na balkonie, w ogrodzie oraz pod osłonami. Sposobów zwalczania mączlików jest kilka. Oto kilka najskuteczniejszych. Bardzo ważna jest także profilaktyka.
1. Żółte tablice lepowe
To bardzo prosty, tani i skuteczny sposób zwalczania mączlików. Wykorzystuje się do tego tablice w kolorze żółtym pokryte nieschnącym klejem (do kupienia w sklepach ogrodniczych). Dostępne są w dwóch rozmiarach. Duże tablice lepowe – w kształcie prostokątów o wymiarach około 17x24 cm - nadają się do ogrodu, szklarni, tunelu foliowego czy oranżerii. Małe tablice lepowe – w kształcie motyli - polecane są na balkon oraz do mieszkań.
Kolor żółty zwabia dorosłe mączliki. Przylatują do tablicy, siadają na niej, przyklejają się i giną. W efekcie populacja mączlików zostaje bardzo ograniczona. Tablice umożliwiają także monitoring. Dzięki nim łatwo sprawdzić, czy np. na roślinach w szklarni lub mieszkaniu żerują mączliki (w pierwszej fazie inwazji, gdy jest ich mało, można ich nie zauważyć). Dzięki temu, po zauważeniu pierwszych przyklejonych szkodników, można zastosować także inne sposoby ich zwalczania.
Przeczytaj także: Żółte tablice lepowe – jak używać w domu i ogrodzie
2. Fizyczne eliminowanie mączlików
Po zauważeniu mączlików na roślinach trzeba od razu przystąpić do ich zlikwidowania. W mieszkaniu można mączliki usuwać przy pomocy… odkurzacza. Wystarczy lekko poruszyć liśćmi roślin, a gdy dorosłe mączliki wzbiją się w powietrze, wyłapuje się przy pomocy okrągłej szczotki odkurzacza (ustawionego na niską moc ssania). Larwy można zmywać z liści mokrą szmatką, ale jest to żmudne i mało efektywne, zwłaszcza gdy liście są drobne, np. fuksji.
W mieszkaniu, a także na balkonie, tarasie, w ogrodzie czy szklarni, szybciej i skuteczniej usuwa się mączliki przy pomocy preparatów na bazie oleju rydzowego (naturalnej substancji pozyskiwanej z lnianki): Emulpar 940 EC i Emulpar Spray (nie mają okresów karencji i prewencji, są nieszkodliwe dla pszczół, nietoksyczne i biodegradowalne). Ciecz oblepia mączliki oraz inne szkodniki blokując ich funkcje życiowe, m.in. oddychanie oraz poruszanie. W efekcie owady giną. Aby środek mógł znacznie wpłynąć na ograniczenie żerowania szkodników, trzeba stosować go regularnie.
3. Drapieżne owady zjadające mączliki
Mączliki można zwalczać przy pomocy drapieżnych owadów. Wykorzystuje się je przede wszystkim w profesjonalnych szklarniach, tunelach foliowych, oranżeriach. Te pożyteczne owady kupuje się w postaci preparatów biologicznych (niektóre zawierają więcej niż jeden gatunek drapieżców).
Do naturalnych wrogów mączlików, ale także miniarek, przędziorków, skośników i wciornastków należy m.in. dziubałeczek mączlikowy (pluskwiak). Inne drapieżniki zjadające mączliki, które można kupić w postaci biologicznych preparatów, to m.in. Amblyseius swirskii (roztocz), Delphastus catalinae (biedronka), dobrotnica szklarniowa (błonkówka), osiec mączlikowy (błonkówka). Aby naturalni wrogowie byli maksymalnie skuteczni w zwalczaniu mączlików, trzeba im zapewnić odpowiednie warunki, m.in. właściwą temperaturę. Nie należy też stosować jednocześnie środków ochrony roślin i żółtych tablic lepowych.
4. Usuwanie chwastów
Nie tylko na warzywach, ziołach czy roślinach ozdobnych żerują mączliki. Bardzo często kolonie mączlików warzywnych zasiedlają popularne, dziko rosnące rośliny, zwłaszcza glistnik jaskółcze ziele. Rzadziej mączliki atakują np. cykorię podróżnik, mlecz polny czy mniszek lekarski. Rośliny te należy usuwać z ogrodu, by ograniczyć przenoszenie się mączlików na uprawy.
Warto wiedzieć, że do rozsiewania glistnika jaskółcze ziele przyczyniają się mrówki. Dlatego bardzo często ta roślina rośnie przy mrowiskach w ogrodzie, np. w szczelinach między kamieniami czy kostkami brukowymi. Mniej mrówek w ogrodzie, to także mniej glistnika jaskółcze ziele z żerującymi na nim mączlikami warzywnymi. Chwasty można wyrywać ręcznie albo zwalczać np. preparatem Effect 24H, który zawiera substancję pochodzenia naturalnego (kwas pelargonowy).
Przeczytaj także: Mrówki w ogrodzie – jak zwalczać oraz Czy chwasty można zwalczać preparatem pochodzenia naturalnego
5. Środki ochrony roślin na mączliki
Skuteczną metodą zwalczania mączlików są opryski. Wybrać można np. preparat na bazie naturalnej substancji, dopuszczony do zastosowania w uprawach ekologicznych. Przykładem jest NeemAzal - T/S. To produkt w formie koncentratu do eliminowania owadów ssących, gryzących i minujących, jak mączliki, a także ziemiórki, stonka ziemniaczana, mszyce, gąsienice, chrząszcze i miodówki. Zawiera substancję czynną pochodzenia naturalnego z ekstraktu drzewa neem. Na roślinie wykazuje działanie wgłębne, a na zwalczanych szkodnikach - żołądkowe. Ma krótkie okresy karencji, np. w przypadku kapusty i ogórka - 3 dni.
Inne skuteczne preparaty na mączliki to Mospilan 20 SP, w którego składzie jest acetamipryd (związek z grupy pochodnych neonikotynoidów), a także Karate Spray, Karate Gold i Karate Zeon 050 CS zawierające lambda-cyhalotrynę (związek z grupy pyretroidów). Niszczą także inne szkodniki.
Przeczytaj także: Dlaczego okres karencji jest tak ważny