W jaki sposób uprawiać borówkę amerykańską

Borówka wysoka (Vaccinium corymbosum L.) to gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Popularnie nazywana jest borówką amerykańską. Rośnie w formie krzewu i dorasta do 2,5m wysokości. Pędy są silnie rozgałęzione. Wiosną pojawiają się na nich całobrzegie, eliptyczne i skórzaste liście. Pączki kwiatowe powstają w szczytowych partiach zarówno krótkopędów, jak i długopędów. Kwiaty o dzwonkowatej kremowobiałej koronie (niekiedy różowej) zebrane są w grona. Kwitnie od kwietnia do maja, a kwiaty zapylane są przez pszczoły i trzmiele. Od połowy lipca do września dojrzewają owoce. Są one dużo większe od owoców borówki czarnej, podobne w smaku, lecz pozbawione brudzącego soku.

Borówka amerykańska pochodzi z Ameryki Północnej. Właśnie stamtąd pochodzą najsmaczniejsze odmiany tego gatunku. Borówka amerykańska rozprzestrzeniła się w naturalnym środowisku także w Japonii, Nowej Zelandii i w niektórych rejonach Europy (Wielka Brytania, Holandia). Uprawa tego gatunku jest coraz popularniejsza w wielu europejskich krajach, w tym także w Polsce.

Owoce borówki w 84% składają się z wody. W 100 gramach tego przysmaku znajduje się 57 kcal. Wartość odżywczą borówek tworzą węglowodany (14,5g), tłuszcze (0,5g) oraz białka (0,6g). Owoce są także bardzo bogate w związki bioaktywne. Zawartość witaminy C wynosi średnio 10 mg, co stanowi około 1/3 dziennej ilości zapotrzebowania przez człowieka. Zawierają także witaminę B1 (0,04 mg), witaminę B2 (0,04 mg), witaminę B3 (0,42 mg), kwas pantotenowy (0,12 mg), witaminę B6 (0,05 mg) czy kwas foliowy (6,00 μg). Borówki są bardzo dobrym źródłem polifenoli o udowodnionym działaniu przeciwzapalnym, antykancerogennym czy przeciwdziałające chorobom układu krążenia. Całkowita zawartość polifenoli w jagodach waha się od 48 do 304 mg / 100 g świeżej masy owoców (tj. do 0,3%). Ponadto borówki wpływają dobroczynnie na pracę jelit oraz obniżają poziom „złego” cholesterolu.

Owoce borówki amerykańskiej doskonale nadają się do spożycia na surowo. Są podstawowym owocem deserowym, który sprawdzi się we wszelkiego rodzaju ciastach i ciasteczkach. Doskonale nadaje się także na przetwory.

Borówka wysoka najlepiej rośnie na dobrze nasłonecznionym i łatwo nagrzewającym się stanowisku. Miejsce powinno być także zaciszne i osłonięte od wiatru, co szczególnie ważne jest u odmian, które wykazują mniejszą odporność na mróz.

Borówka amerykańska cieszy się sporym powodzeniem wśród ogrodników amatorów, lecz wielu z nich zniechęca się sądząc, że uprawa borówki wysokiej jest bardzo trudna. Największym problemem odstraszającym amatorów są specyficzne wymagania glebowe.  Nie znosi odczynu zasadowego. Do prawidłowego wzrostu wymaga gleby lekkiej, wilgotnej i kwaśnej o pH około 3,5-4,5. Gleba dodatkowo musi być próchniczna, a optymalna zawartość próchnicy wynosi powyżej 3,5%. Zakładający ogród na terenie byłego lasu iglastego problem kwaśności gleby mają z głowy. Pozostali przed posadzeniem borówki muszą glebę odpowiednio przygotować.

Sadzonki borówek powinno się kupować z upraw pojemnikowych, gdyż wówczas mamy pewność że system korzeniowy jest prawidłowo rozwinięty. Należy także zwrócić uwagę na liście, na których nie powinno być plam i innych oznak chorób czy obecności szkodników. Dobrze wykształcona sadzonka powinna być zdrewniała w dolnej części, gdyż tylko takie rośliny będą w stanie lepiej przezimować. Sadzonki z upraw pojemnikowych wysadza się do gruntu od połowy kwietnia do października. Jeśli zdecydujemy się na rośliny kopane z gruntu odpowiednim miesiącem na sadzenie będzie październik lub wczesna wiosna. W warunkach uprawy amatorskiej należy pod każdą sadzonkę wybrać dół o głębokości około 40cm i szerokości 50 cm. Następnie wypełnia się go mieszanką gleby z torfem kwaśnym. Podłoże pod borówkę można także wymieszać z trocinami lub korą. Sadzonki sadzi się w rozstawie 2,5-3m x 1 m. Zaleca się sadzenie krzewów dwuletnich, gdyż oprócz dobrze rozwiniętego systemu korzeniowy lepiej się przyjmują, a w następnym roku zaczynają owocować. Krzewy jednoroczne wymagają szczególnej opieki i będą owocować dopiero po dwóch latach. Warto posadzić kilka krzewów borówki, gdyż jest ona bowiem obcopylna. Potrzebuje więc innego krzewu do zapylenia. Ponadto różne terminy owocowania spowodują, że będziemy się dłużej cieszyli smacznymi owocami.

Borówki mają umiarkowane zapotrzebowanie na składniki pokarmowe. Zaleca się stosowanie granulowanych nawozów mineralnych w 2-3 dawkach, jednak ostatnie dokarmianie wykonujemy najpóźniej na przełomie czerwca i lipca. W tym celu warto sięgnąć po nawóz wieloskładnikowy przeznaczony pod borówkę (np. Nawóz ZADBANY OGRÓD do borówek z mączką bazaltową lub Nawóz granulowany do borówek Target). Na szczególną uwagę zasługują także nawozy ekologiczne (np. Nawóz płynny ekologiczny do borówek Target) oraz rozpuszczalny o przyspieszonym działaniu (np. Nawóz rozpuszczalny "OBFITE PLONY" do borówek Target). Ponadto pod koniec lata (sierpień-połowa września) warto pamiętać o zastosowaniu nawozów jesiennych. Dzięki temu rośliny będą lepiej przygotowane do zimowania. Jesienią wokół roślin można także rozłożyć cienką warstwę kompostu, który wzbogaci glebę w próchnicę i inne związki organiczne.

W naszych warunkach klimatycznych podlewanie ma istotny wpływ na siłę wzrostu, plonowanie oraz kondycję roślin. Podlewanie jest konieczne zwłaszcza w przypadku długotrwałych upałów oraz na lekkich i piaszczystych glebach. Szczególnej uwagi wymagają borówki rosnące tuż przy budynkach, gdyż ziemia w takich miejscach najczęściej szybciej przesycha. Odpowiednia wilgotność podłoża jest szczególnie ważna w okresie tworzenia się owoców. Należy pamiętać, aby niedopuścić do przesuszenia roślin.

W uprawie borówki wysokiej zalecane jest ściółkowanie, które skutecznie zapobiega wzrostowi chwastów oraz nadmiernemu parowaniu wody z gleby. Ponadto zabezpieczy korzenie roślin przed wahaniami temperatury. Dobrym materiałem do ściółkowania jest przekompostowana kora, która dodatkowo będzie utrzymywała kwaśny odczyn podłoża.

Późne przymrozki wiosenne mogą w krótkim czasie zniweczyć naszą pracę i uszkodzić borówkę w taki sposób, że nie będą w stanie owocować. Deszczowanie roślin w okresie występowania przymrozków może zapobiegać uszkodzeniu wyrastających kwiatostanów, nawet przy spadku temperatury do -5°C. W przypadku stwierdzenia uszkodzeń spowodowanych przez przymrozki należy natychmiast sięgnąć po Superplon K. Jest to preparat, który skutecznie wzmacnia odporność roślin w warunkach stresowych.

Borówki w odróżnieniu od innych krzewów nie przycinamy po posadzeniu (chyba że są jednoroczne, dla wzmocnienia korzeni). Pierwsze cięcie korekcyjne wykonujemy na roślinie po czterech latach. Do tego czasu tniemy tylko gałązki uschnięte lub chore i zagęszczające środek krzewu. Usuwa się wówczas wszystkie najstarsze pędy. Przeciętnie w dobrym krzewie powinno być 6-8 pędów głównych. Najlepsze owocowanie mamy wtedy, gdy na roślinie są pędy 2-3-letnie, najwyżej 4-letnie.

Ze względu, że nie wszystkie odmiany borówek są w pełni mrozoodporne, należy pamiętać o zabezpieczeniu ich przed nadejściem zimy. W listopadzie przy podstawie rośliny warto usypać około 30-centymetrowy kopczyk z kory, trocin bądź kompostu. Dodatkowym zabezpieczeniem jest agrowłóknina lub mata słomiana.

Owoce borówki powinny zostać zebrane w odpowiednim terminie. Wszystkie odmiany uprawne mają określony termin dojrzewania owoców, którego należy się trzymać. Dla wcześniejszych odmian przypada on zwykle na drugą połowę lipca, natomiast owoce późnych borówek zbiera się dopiero we wrześniu. Owoce należy zrywać delikatnie, unikając mechanicznych uszkodzeń skórki. Również ewentualny transport owoców powinien być wykonany z należytą starannością, aby zapobiec uszkadzaniu jagód. Owoce po zbiorze w miarę możliwości powinny być przechowywane w warunkach chłodniczych.

Rozmnażanie borówki jest trudnym zabiegiem, ze względu na konieczność utrzymywania wysokiej wilgotności powietrza w trakcie ukorzeniania. Kilkucentymetrowe sadzonki zielne lub półzdrewniałe pobiera się w lipcu i ukorzenia się w tunelach foliowych w podłożu przygotowanym na bazie substratu torfowego. Podczas ukorzeniania sadzonek należy utrzymywać stałą temperaturę (około 25 st.C) oraz wysoką wilgotność powietrza (95%). Sadzonki ukorzenią się w przeciągu dwóch miesięcy. Dobrym sposobem na pozyskanie nowych roślin jest rozmnażanie przez odkłady. W tym celu wczesną wiosną lub późną jesienią przysypuje się ziemią jeden długi pęd, z którego w trakcie sezonu zaczną wybijać nowe przyrosty. W październiku ukorzeniony pęd można odciąć od rośliny matecznej i wysadzić do donicy lub na miejsce stałe. Na większą skalę borówkę amerykańską rozmnaża się za pomocą in-vitro.

Borówka uprawiana jest przede wszystkim ze względu na smaczne i soczyste owoce, jednak w okresie jesiennym stanowi jedną z głównych atrakcji w ogrodzie. W tym czasie borówka piękne zdobi działki i ogrody, zmieniając kolor liści na pomarańczowy, a później karminowy. Szczególnie piękne prezentują się na tle zimozielonych roślin o ciemnozielonym zabarwieniu.