Jak uprawiać i pielęgnować begonie ogrodowe

Begonia, znana też jako ukośnica, należy do rodziny begoniowatych. Znanych jest ponad 1200 jej gatunków oraz dziesiątki tysięcy odmian. To bardzo popularna roślina ozdobna. Część gatunków begonii uprawia się ze względu na dekoracyjne liście (z reguły w mieszkaniach), inne – także dla pięknych kwiatów (głównie w ogrodach i na balkonach).

Begonie ozdobne z liści zachwycają bogatą kolorystyką. Ich liście są zielone lub wielobarwne, z pięknymi, pasiastymi wzorami, gładkie i fakturowane, z krawędziami gładkimi i powycinanymi w misterne wzory. Kwiaty begonii ozdobnych z liści zwykle są dość niepozorne, ale liczne, najczęściej białe, różowe i czerwone.

Begonie ozdobne z kwiatów zaś wyróżniają się wspaniałym kwitnieniem. Dlatego bardzo często uprawia się je na zewnątrz: w ogrodach, na balkonach, tarasach, werandach. Wszystkie to rośliny wieloletnie, które doskonale rosną w półcieniu. Wśród begonii ogrodowych najbardziej okazałe kwiaty mają gatunki bulwiaste. Ich średnica wynosi do 10 cm; często kształtami przypominają róże, dalie i piwonie. Mogą być białe, różowe, czerwone, żółte oraz wielobarwne, pojedyncze, półpełne i pełne. Wiele odmian ma zwisające pędy i piękny zapach. Begonie bulwiaste to kwiaty znakomite do uprawy w pojemnikach: skrzynkach i donicach, w tym zawieszonych pod okapami czy na pergolach. Odmiany o pędach wyprostowanych nadają się też do uprawy w gruncie. Jednak na rabatach szczególnie popularna jest begonia stale kwitnąca (doskonale rośnie także w skrzynkach i donicach). Ten gatunek ma wyprostowany pokrój oraz mnóstwo drobnych kwiatów w kolorach białym, różowym i czerwonym. Często jest ich tak dużo, że prawie nie widać liści. Kwiaty są w kolorach czerwonym, różowym, białym.

Przeczytaj także: Begonia stale kwitnąca

Begonie rosną dziko na kilku kontynentach: w Afryce, Azji, Ameryce Środkowej, Ameryce Południowej. W naturze tworzą zwykle poszycie lasów tropikalnych. Niektóre gatunki to epifity, które – podobnie jak wiele storczyków – zasiedlają pnie drzew. Begonie zostały odkryte w XVIII wieku i od tego czasu ogrodnicy stworzyli również mnóstwo krzyżówek międzygatunkowych. Obecnie begonie są bardzo popularne na całym świecie. To niezbyt wymagające, piękne rośliny. Zdobią mieszkania, ogrody, balkony, tarasy, werandy, parki.

Begonie ogrodowe cenione są przede wszystkim za walory ozdobne oraz małe wymagania i dużą odporność. Ich ogromnym atutem jest bardzo długie kwitnienie. Begonie stale kwitnące – jak wskazuje nazwa – mają nawet kwiaty cały rok (zimą jednak, gdy są przechowywane w pomieszczeniach, jest ich mało). To rośliny bardzo szybko rosnące. Obsypane są kwiatami od czerwca do jesieni. Wszystkie begonie kwitną aż do pierwszych przymrozków!

Wielką zaletą begonii jest ich tolerancja na zacienienie. Dlatego w ogrodach nadają się np. do wypełnienia pustych miejsc między innymi wyższymi roślinami. Bardzo dobrze rosną też pod zadaszeniami, markizami, okapami oraz na częściowo zacienionych balkonach i tarasach.

Begonie ogrodowe – ozdobne z kwiatów - uprawia się w gruncie albo w pojemnikach, np. donicach i skrzynkach (koniecznie z otworami w dnach). Odpowiednie są dla nich stanowiska słoneczne (lecz nie w pełnym słońcu) oraz półcieniste. Tolerują także większe zacienienie, np. na balkonach od strony północnej, ale wtedy mniej obficie kwitną i nie są gęste. Lubią towarzystwo takich roślin jak bratek, fuksja, koleus, lobelia, niecierpek. Bardzo dobrze znoszą miejski smog, wiatr (np. na wysokich kondygnacjach budynków) oraz zasolenie powietrza (np. nad Bałtykiem). Pędy begonii są dość kruche, ale bardzo szybko się regenerują w razie złamania.

Na zewnątrz można też uprawiać begonie pokojowe ozdobne z liści. Jednak te gatunki są bardziej wymagające. Zniszczyć je może zwłaszcza zbyt duże nasłonecznienie oraz przesuszenie w czasie letnich upałów. Bardziej są też wrażliwe na niską temperaturę. Dlatego polecane są raczej np. na półcieniste werandy oraz zabudowane balkony.

Bardzo popularna i łatwa w uprawie begonia stale kwitnąca, która dorasta do 20-40 cm wysokości. Nadaje się zwłaszcza na niskie rabaty, obwódki, do wypełniania pustych przestrzeni między krzewami i bylinami oraz na balkony i tarasy. Rośnie bardzo szybko tworząc piękne kępy liści i wyjątkowo obficie kwitnie. Co ważne: jej przekwitniętych kwiatów nie trzeba usuwać. Opadają same, a w ich miejsce pojawiają się następne pąki kwiatowe.

Begonie bulwiaste zaś najlepiej uprawiać w pojemnikach. Wyjątkowo pięknie prezentują się w donicach podwieszanych oraz w skrzynkach ustawionych na podwyższeniach. Ich obsypane kwiatami pędy tworzą wtedy wspaniałe, kolorowe kaskady.

Żyzna i zawierająca dużo próchnicy – to idealna ziemia do uprawy begonii ogrodowych. W donicach najlepiej je sadzić w gotowych podłożach do roślin kwitnących jak Ziemia Kwiatowo-Balkonowa Bio+Humus albo Ziemia do pelargonii Hydro+. Rosną wtedy bujnie i wspaniale kwitną, zwłaszcza jeśli pamięta się również o systematycznym nawożeniu.

Glebę w ogrodzie - przed posadzeniem begonii - warto zasilić kompostem świeżym lub granulowanym albo podłożem Humus, które zawiera kwasy humusowe, próchnicę oraz składniki mineralne naturalnego pochodzenia. Do przygotowanego otworu w ziemi wsypuje się kilka garści tego podłoża. Następnie bryłę korzeniową begonii należy przysypać mieszanką ziemi ogrodowej i podłoża Humus (w stosunku 1:1). Humusem można również podsypywać rośliny już rosnące.

Begonie ogrodowe trzeba podlewać tak, aby podłoże było stale lekko wilgotne. Woda jednak nie powinna się zbierać w podstawkach doniczek i skrzynek. Na balkonach oraz tarasach zwykle podlewa się begonie 1-2 razy dziennie. W gruncie zaś co kilka dni. Te kwiaty potrafią przetrwać krótkie przesuszenie, np. w czasie upału. Gdy brakuje im wody, ich liście tracą jednak wigor i mogą zasychać.  Do podlewania można używać wody z kranu, ale jeszcze lepsza jest deszczówka.

Prostym i skutecznymi sposobem zapobiegania przesuszeniu begonii jest dodanie do podłoża – przed posadzeniem roślin – odżywki TerraCottem Universal, która magazynuje i oddaje wodę roślinom. W jej skład wchodzą hydrożel, nawóz, materiał nośnikowy i lawa wulkaniczna. Preparat dodatkowo poprawia właściwości gleby: napowietrza ją, spulchnia i wzbogaca w składniki pokarmowe. Odżywka sprawdza się zwłaszcza w uprawie kwiatów w pojemnikach.

Do wykształcenia ogromnej ilości kwiatów oraz liści begonie potrzebują dużo składników pokarmowych. Te, które są w podłożu, dość szybko się wyczerpują i należy je uzupełniać poprzez nawożenie. Begonie ogrodowe, zarówno bulwiaste, jak i stale kwitnące, zasila się raz w tygodniu od kwietnia do września. Zimą można też – od czasu do czasu – nawozić begonie stale kwitnące (małymi dawkami nawozu).

Begonie ogrodowe wygodnie jest zasilać jednocześnie z podlewaniem. Odmierzoną dawkę nawozu dodaje się do wody w konewce. Odpowiednie są np. Nawóz rozpuszczalny Eksplozja Kwiatów do kwitnących, Nawóz rozpuszczalny Eksplozja Kolorów, Nawóz w płynie Kolorowe Kwiaty do kwitnących czy Nawóz w płynie Morze Kwiatów do kwitnących z dużą zawartością potasu (można ich używać zamiennie).

Begonie bulwiaste, które uprawia się często w osobnych, wiszących donicach można też zasilać nawozami o długim działaniu. Przykładowo, raz w miesiącu wystarczy użyć preparatów Flower Energy do roślin kwitnących lub Balkon Energy do kwiatów balkonowych i tarasowych. Mają one postać ampułek, których samodozujące aplikatory umieszcza się w podłożu. Pojedyncza ampułka zaopatruje roślinę w niezbędne substancje odżywcze przez okres do 4 tygodni.

Do zasilania begonii posadzonych w gruncie praktyczne są preparaty granulowane, np. Nawóz do kwitnących z mikroskładnikami. W jego składzie są azot, fosfor, potas, magnez, siarka, bor, miedź, żelazo, mangan i cynk.

Sposoby rozmnażania begonii ogrodowych są różne, w zależności od ich gatunku. Najpopularniejsze begonie stale kwitnące rozmnaża się z sadzonek pędowych. Pobiera się je z roślin matecznych (przechowywanych w pomieszczeniach) na przełomie zimy i wiosny, a następnie od razu sadzi do ziemi. Procent ukorzenionych sadzonek jest większy, jeśli przed posadzeniem ich końce zanurzy się w ukorzeniaczu, np. Korzonek Z do sadzonek zielonych. Preparat zawiera aktywatory procesów korzenienia oraz składniki pokarmowe: fosfor, potas, bor, miedź, żelazo, mangan, molibden i cynk.

Niektóre begonie rozmnaża się z nasion (można je kupić w sklepach ogrodniczych). Nasiona są drobne. Wysiewa się je w styczniu lub lutym do skrzynek ustawionych w ogrzewanym pomieszczeniu. Ziemia powinna być lekka i przewiewna. Nadaje się np. Gotowe podłoże do siewu i pikowania. Gdy siewki wypuszczą po dwa listki, trzeba je przepikować. Po kolejnych 2-3 miesiącach można je posadzić w osobnych doniczkach. Rozsadę begonii sadzi się na zewnątrz od drugiej połowy maja.

Begonie bulwiaste zaś rozmnaża się z bulw, które można kupić w sklepach ogrodniczych. Bulwę sadzi się w donicy, a następnie podlewa i nawozi. Kwiaty pojawiają się po około 2 miesiącach. Na przełomie lata i jesieni części nadziemne begonii bulwiastych stopniowo zamierają. Roślina bowiem wchodzi w stan spoczynku. Bulwę należy wtedy wyjąć z ziemi i przechowywać w torfie (odpowiedni jest Torf ogrodniczy odkwaszony). W pomieszczeniu powinna panować temperatura 7-10°C. Bulwy sadzi się znowu do doniczek w marcu. Duże i zdrowe egzemplarze można pociąć na kilka części tak, aby każda miała co najmniej jeden pąk. Miejsce cięcia przed posadzeniem powinno wyschnąć (najlepiej przez dobę). Na zewnątrz begonie bulwiaste przenosi się w maju.

Begonie ogrodowe preferują temperaturę powyżej 15°C. Tolerują jednak spadki temperatury do kilku stopni, ale ich wzrost jest wtedy wolniejszy lub zahamowany.  Niszczą je nawet małe przymrozki. Dlatego begonie ogrodowe sadzi się w gruncie nie wcześniej niż 15 maja. W skrzynkach i donicach na balkonach oraz tarasach można sadzić begonie już w pierwszej połowie maja. Należy je jednak przenosić do ogrzewanych pomieszczeń, gdy prognozowana jest chłodna pogoda.

Begonie to rośliny wieloletnie. Jednak uprawia się je często – ze względu na brak odporności na mróz i łatwe rozmnażanie - jako kwiaty jednoroczne. Na zimę do mieszkania wystarczy wnieść jedną begonię stale kwitnącą, by wiosną uzyskać z niej wystarczającą liczbę sadzonek do posadzenia w kilku skrzynkach. Egzemplarze pozostawione w gruncie zaś, gdy zmarzną, można przeznaczyć na kompost. Rozkład ich pędów, liści i kwiatów przyśpiesza preparat Active Komposter. Begonie bulwiaste przechowuje się przez zimę w skrzynkach, przysypane torfem, w pomieszczeniu chłodnym lecz w którym nigdy nie ma ujemnej temperatury.