Opieka nad aksamitkami - krok po kroku

Botanicy znają ponad 50 gatunków aksamitek. Jednak w ogrodach uprawia się tylko kilka. Najpopularniejsze to aksamitka rozpierzchła, aksamitka wąskolistna, aksamitka wzniesiona oraz mieszańce międzygatunkowe. Wszystkie mają setki odmian. W naturze te piękne kwiaty rosną w Afryce, Ameryce Południowej oraz Ameryce Środkowej.

Poszczególne gatunki i odmiany aksamitek mają podobne wymagania. Różnią się m.in. wielkością kwiatów oraz wysokością. Wybierając nasiona aksamitek w sklepie ogrodniczym warto brać pod uwagę właśnie te cechy. To od nich zależy, w jakich kompozycjach kwiaty będą najlepiej wyglądały. Przykładowo: niskie aksamitki (o wysokości 20-30 cm), zarówno z kwiatami drobnymi, jak i dużymi, są świetne do sadzenia w skrzynkach balkonowych. Nadają się też na niskie obwódki, jako wypełnienia pustych przestrzeni między innymi roślinami, dywany kwiatowe, czy do sadzenia jako rośliny fitosanitarne w warzywniku (nie zacieniają warzyw). Wysokie aksamitki (mogą mieć do 80 cm wysokości) polecane są zwłaszcza na wysokie obwódki, szpalery przy ogrodzeniach, wypełnienia bukszpanowych bordiur. Wspaniale wyglądają również w dużych donicach i – jako kwiaty cięte – w wazonach.

Kwiaty aksamitek mają dość ograniczoną paletę barw – najpopularniejszymi kolorami są żółty i pomarańczowy, rzadsze to czerwony i kremowy. Jednak ich odcieni jest mnóstwo: od jasnych po ciemne. Poza tym bardzo często kwiaty są wielokolorowe, cieniowane brązem i czerwienią; pojedyncze, półpełne i pełne. Mogą być małe albo duże (jak pompony). Zawsze dają efekt rozświetlenia rabaty czy kompozycji w pojemniku.

Aksamitki do kwiaty jednoroczne, które uprawia się tylko z nasion. Zakwitają po 2-3 miesiącach od siewu. Ze względu na to, że aksamitki kwitną wyłącznie do pierwszego przymrozku (który w polskim klimacie często jest już we wrześniu) najlepiej uprawiać je z rozsady. To prosty sposób, by zakwitły nie tylko wcześniej, ale też kwitły dłużej.

Przygotowanie rozsady aksamitek jest proste. Najlepszy termin siewu aksamitek w uprawie amatorskiej to kwiecień. Można siać także wcześniej, ale wtedy trzeba siewkom zapewnić doświetlanie światłem sztucznym.

Nasiona sieje się do skrzynek albo doniczek w lekkiej ziemi. Odpowiednie jest np. Gotowe podłoże do siewu i pikowania. Do ziemi warto dodać Humus (w proporcji 1:1). To  specjalistyczne podłoże, w 100% naturalne, które zawiera kwasy humusowe, próchnicę i składniki mineralne. Zapewnia optymalne warunki do ukorzeniania i wzrostu nie tylko aksamitek.

Nasiona aksamitek sieje się na głębokość około 1 cm. Dzięki temu, że są duże, każde łatwo umieścić w osobnym dołku. Można też nasiona posiać w rowku albo rozsypać luźno na powierzchni ziemi. Następnie przykrywa się je podłożem. Skrzynki z posianymi aksamitkami trzeba ustawić w ciepłym pomieszczeniu (co najmniej 20 stopni Celsjusza). Najlepsze są parapety słoneczne (bez dobrego oświetlenia aksamitki słabo rosną).

Aksamitki wschodzą 1-2 tygodnie (wolniej, jeśli w pomieszczeniu jest za chłodno i za ciemno). Jeżeli były posiane za gęsto, trzeba je przepikować (do skrzynek lub doniczek), gdy mają 1-2 liście właściwe. Tej pracy można uniknąć, jeśli aksamitki posieje się rzadko.

Na zewnątrz aksamitki sadzi się około 15 maja, gdy minie największe ryzyko przymrozków. Niszczy je bowiem nawet najmniejszy mróz. Na balkonach i tarasach aksamitki można sadzić wcześniej niż w gruncie. Dlaczego? Skrzynki oraz donice łatwo przenieść do ogrzewanych pomieszczeń, jeśli prognozowana jest niska temperatura. Gdy pogoda się poprawia, pojemniki z aksamitkami znowu wynosi się na zewnątrz.

Przed posadzeniem aksamitek w gruncie warto sprawdzić prognozę długoterminową. W razie wystąpienia nieprzewidzianych przymrozków, aksamitki można okryć, np. agrowłókniną, pudełkami tekturowymi, wiaderkami. Bardzo często taka ochrona wystarcza, by uratować te kwiaty przed zmarznięciem.

Warto wiedzieć, że rozsadę aksamitek, zanim zostanie posadzona na miejsca stałe, trzeba zahartować. Polega to na tym, że pojemniki z aksamitkami wynosi się na około tydzień na zewnątrz. Trzeba je ustawić w miejscu zacisznym i półcienistym. W tym czasie młode rośliny przyzwyczają się do innych warunków, niż tych, które panowały w pomieszczeniach: większej różnicy temperatury, wiatru, bardziej intensywnego nasłonecznienia.

Aksamitka ma niewielkie wymagania co do ziemi. Jednak lepiej kwitnie, jeśli jest w niej dużo próchnicy. W donicach oraz skrzynkach najlepiej ją sadzić w takich podłożach, jak Ziemia Kwiatowo-Balkonowa albo Ziemia Kwiatowo-Balkonowa Bio+Humus. Tych samych podłoży można podsypać pod korzenie aksamitek sadzonych w gruncie. W ogrodzie stanowisko pod aksamitki warto zasilić kompostem: świeżym albo granulowanym. Skąd wziąć granulowany kompost? Można go kupić w sklepach ogrodniczych. Zawiera go np. Nawóz Bezpieczny Trawnik, który jest produkowany w 100% z masy roślinnej (owocowo-warzywnej). Preparat nadaje się nie tylko do trawników, ale też innych roślin ogrodowych i domowych. Trwale użyźnia glebę, zatrzymuje wodę oraz dostarcza próchnicy, którą aksamitki bardzo lubią. Rosną bujnie, wypuszczają dużo kwiatów oraz mają intensywnie wybarwione liście.

Jeśli aksamitki mają rosnąć na bardzo nasłonecznionych stanowiskach lub w ziemi słabo magazynującej wodę, do podłoża warto dodać preparat TerraCottem Universal. W jego składzie są hydrożel, nawóz, materiał nośnikowy i lawa wulkaniczna. Dzięki temu aksamitki są mniej narażone na suszę. Rosną bujniej i obficiej kwitną.

Aksamitki lubią mieć lekko wilgotną ziemię, ale nie mokrą. Lepiej podlewać je oszczędnie niż zbyt obficie. Większej ilości wody potrzebują w czasie upałów. Pierwszy znak, że aksamitki są przesuszone, to oklapnięte liście. Po podlaniu aksamitki szybko wracają do dobrej kondycji. Jednak dłuższe przesuszenie sprawia, że tracą liście tracą wigor i mogą zasychać. Słabsze jest także kwitnienie.

Zwykle aksamitki na balkonach podlewa się 1-2 razy dziennie, zaś rosnące w gruncie co kilka dni (w czasie upałów – codziennie). Do podlewania aksamitek można używać wody z kranu albo deszczówki. W miarę możliwości warto unikać częstego zraszania liści. Na mokrych liściach, zwłaszcza gdy jest ciepło, mogą się bowiem rozwijać chorobotwórcze grzyby. Lepiej podlewać aksamitki przy korzeniach. Bardzo dobrze sprawdzają się np. konewki bez sitek oraz nawadnianie kropelkowe.

Aksamitki zaczyna się nawozić 2 tygodnie od posadzenia na miejsca stałe. Najlepsze są nawozy zawierające dużo fosforu i potasu. Do aksamitek odpowiednie są np. Nawóz do kwitnących Eksplozja Kwiatów (rozpuszczalny), Nawóz do kwitnących Potas+ (w płynie), Nawóz do kwitnących (granulowany). Nawożenie można robić jednocześnie z podlewaniem. Odmierzoną dawkę nawozów rozpuszczalnego lub w płynie dodaje się do wody w konewce. Nawóz granulowany należy rozsypać na powierzchni ziemi.

Jeżeli aksamitki są posadzone w donicach, można stosować również preparaty w samodozujących aplikatorach. Zawarte w nich substancje odżywiają rośliny do 4 tygodni. Raz w miesiącu wystarczy użyć np. preparatu Balkon Energy do kwiatów balkonowych i tarasowych albo – jeśli aksamitki są posadzone w tej samej donicy z ziołami – Vege Energy do ziół i warzyw. Aplikatory, po odłamaniu ich końcówek, umieszcza się w podłożach.

Aksamitki, zarówno odmiany niskie, jak i wysokie, mają naturalną tendencję do rozkrzewiania. Nie trzeba ich przycinać, aby wypuszczały liczniejsze pędy. Więcej kwiatów jest zawsze na odmianach drobnokwiatowych niż wielkokwiatowych. I właśnie odmiany wielkokwiatowe, które mają kwiaty jak pompony, warto przycinać po przekwitnięciu. Ścina się – przy pomocy nożyczek ogrodniczych - tylko przekwitłe główki (nad najmłodszymi pędami poniżej). Dzięki temu aksamitki wypuszczają jeszcze więcej pąków kwiatowych. W podobny sposób można przycinać aksamitki drobnokwiatowe. Jednak jest to żmudne zajęcie w przypadku rabat, na których rośnie większa liczba aksamitek, nierzadko jedna obok drugiej. Zdecydowanie łatwiej przycinać aksamitki drobnokwiatowe, jeśli rosną w skrzynkach i donicach.

Aksamitki nie są odporne na mróz. Giną, jeśli temperatura spada do 0 stopni Celsjusza. Przemarznięcie może się zdarzyć zarówno wiosną, jak i na początku jesieni. Dlatego aksamitki trzeba chronić przed przymrozkami. Wiosną należy unikać sadzenia aksamitek w gruncie przed 15 maja. Kwiaty można też przykrywać. Odpowiednie okrycia to np. agrowłóknina, pudełka tekturowe, wiadra.

Jeśli aksamitki są posadzone w pojemnikach, należy je wnosić do ogrzewanych pomieszczeń, gdy prognozowana jest niska temperatura.

To choroba grzybowa. Infekcji sprzyja wysoka wilgotność powietrza, a także para wodna skraplająca się na liściach. Grzyb rozmnaża się zarówno w niskiej, jak i wysokiej temperaturze. Pierwsze objawy to żółtawe lub szarawe plamy na liściach lub kwiatach. Następnie pojawia się szary, puszysty nalot. Po zauważeniu pierwszych objawów szarej pleśni można wykonać oprysk preparatem Biosept Active (na bazie ekstraktu z grejpfruta). Do ochrony aksamitek przed szarą pleśnią można też stosować Biosept Active Spray. To gotowy do użycia roztwór na bazie ekstraktu z grejpfruta. Wzmacnia oporność roślin, poprawia ukorzenianie, zapewnia bujniejsze kwitnienie.

Aksamitki bardzo rzadko atakowane są przez szkodniki. Wyjątkiem są ślimaki nagie. Wiosną – nawet w ciągu jednej nocy - potrafią zjeść te kwiaty w 100%. Tego typu niemiłym niespodziankom w ogrodzie zapobiega Pułapka na ślimaki. Dzięki atraktantowi, wabi oraz skutecznie odławia ślimaki. Zabezpiecza obszar do 20 m² przez cały sezon. Stosować także można preparaty ślimakobójcze, jak Ślimak Control oraz Ferramol. Na uszkodzenie przez ślimaki najbardziej są narażone rośliny młode. Starsze aksamitki są dla niej mniej atrakcyjnym pożywieniem.

Przeczytaj także: Ślimaki nagie – 7 sposobów zwalczania

To choroba grzybowa. Występuje częściej, jeżeli aksamitki podlewa się na liście. Pierwsze objawy zgnilizny twardzikowej to wodniste plamy na liściach. Następnie plamy stają się brązowe, pojawiają się na nich czarne sklerocja i biała grzybnia. Choroba może doprowadzić nawet do zamarcia aksamitek. Zapobieganie zgniliźnie twardzikowej jest proste: nie należy podlewać na liście. Jeżeli choroba wystąpi, należy wykonać oprysk np. preparatem Switch 62,5 WG. Produkt ma formę koncentratu. Skutecznie zwalcza także m.in. szarą pleśń.