W jaki sposób uprawiać i pielęgnować róże pnące?

Szczególną zaletą róż jest zwykle długi okres kwitnienia i jego powtarzanie. Róże pnące, a prawidłowo róże czepne, są pnączami prymitywnymi, gdyż nie mają wyspecjalizowanych organów czepnych trwale mocujących je do podpór, lecz wspinają się, czepiając kolcami. Jednak dzikim gatunkom, np. róży wielokwiatowej (Rosa multiflora) w środowisku naturalnym pozwala to na osiąganie wysokości nawet do 15 metrów.

Wśród róż pnących wyróżnić można dwa główne typy wzrostu. Róże pierwszego typu, tzw. pnące sztywne (ang. Ramblers) tworzą liczne (nawet kilkadziesiąt w sezonie) cienkie, elastyczne, słabo rozgałęziające się, nawet kilkumetrowej długości pędy (w korzystnych warunkach nawet do 8 metrów). Rosną bardzo silnie, osiągając zazwyczaj wysokość 3-4 metrów. Kwiaty są drobne, obfite, w bardzo dużych kwiatostanach. Pojawiają się na pędach ubiegłorocznych na początku lipca i zwykle nie powtarzają kwitnienia. Czasem zawiązują ozdobne owoce.

Róże drugiego typu wzrostu, tzw. pnące wiotkie (ang. Climbers) mają zazwyczaj pędy mniej liczne (kilka), silnie rozgałęzione, grubsze, krótsze oraz charakteryzują się zwykle słabszym wzrostem (1,5m – 3m wysokości). Kwiaty roślin z tej grupy są przeważnie duże, często szlachetnego kształtu i pełne, osadzone pojedynczo lub do kilkunastu w kwiatostanach. Większość odmian powtarza kwitnienie i nie zawiązuje ozdobnych owoców oraz kwitnie też na pędach tegorocznych. Jednak cechy wielu nowych odmian często trudno jest dopasować ściśle do tych grup. Liczne rosną słabiej, przez co nie wymagają podpór, stając się odmianami parkowo-pnącymi.

Róże pnące w ogrodzie stosowane są zwykle jako akcent i główna część kompozycji, np. na ścianie domu, przy tarasie, w kąciku wypoczynkowym, przy wejściu, alejkach. Są to często miejsca wyeksponowane, reprezentacyjne. Niektóre, zwykle specjalnie hodowane w tym celu odmiany, uprawia się w pojemnikach. Siła wzrostu róż pnących ma decydujący wpływ na możliwości ich zastosowania. Pędy róż typu rambler łatwiej wyginać i dopasować do kształtu skomplikowanych, a także dużych i naturalnych podpór. Róże typu climber w większości nadają się do rozpinania na mniejszych konstrukcjach i kratach.

Ze względu na możliwość przemarzania pędów, dla róż pnących wskazane jest stanowisko zaciszne i osłonięte, najlepiej z wystawą wschodnią lub zachodnią. Większość odmian dobrze toleruje częściowe zacienienie, jednak przy dużym zagęszczeniu i braku przewiewu są bardziej narażone na choroby grzybowe, np. czarna plamistość liści róży czy mączniak prawdziwy. Północne ściany, wystawione na działanie wiatru przyczyniają się do silniejszych przemarznięć. Południowe, gorące powierzchnie skutkują często uszkodzeniem kwiatów podczas upałów i sprzyjają porażeniu przez przędziorki. Krzewy sadzi się w odpowiedniej odległości od ściany budynku, tj. 30-50cm.

Róże najlepiej będą się rozwijały na glebie piaszczysto-gliniastej z dużą zawartością próchnicy i nawozu naturalnego (np. Humus Target). Należy jednak unikać świeżego obornika, który może doprowadzić do poparzenia korzeni roślin. W przypadku uprawy krzewów na słabej i piaszczystej glebie, warto do niej dodać glinę oraz materię organiczną, natomiast glebę ciężką i gliniastą należy rozluźnić piaskiem i kompostem. Doskonałym rozwiązaniem jest także zastosowanie gotowego podłoża do róż Target.

Krzewy zakupione w doniczkach nie wymagają dodatkowych zabiegów i mogą być sadzone przez cały okres wegetacji. Róże z gołym korzeniem (kopane z gruntu) zaleca się wcześniej namoczyć w wodzie. Sadzi się je wyłącznie jesienią lub wczesną wiosną, aby dobrze się zakorzeniły. Przed sadzeniem róż kopanych z gruntu warto przyciąć główny korzeń na długość ok. 20 cm. Jednak zostawiamy wszystkie korzenie włośnikowe (te najcieńsze), gdyż zapewnią one pobieranie wody i składników pokarmowych nowo posadzonej rośliny. Dołek, w który sadzimy roślinę, powinien być odpowiednio duży, tak aby korzenie zmieściły się tam bez zaginania. Na dno dołka sypiemy 2 łopaty kompostu lub dobrze rozłożonego obornika i przysypujemy lekko ziemią (np. ziemia do róż Target). Sadzimy różę na taką głębokość, aby miejsce szczepienia znalazło się 3-5 cm poniżej poziomu gleby. Dołek z różą zasypujemy ziemią i lekko ugniatamy. Po posadzeniu rośliny obficie ją podlewamy (nawet do 10 litrów wody na 1 krzew). Przez pierwsze trzy miesiące po posadzeniu róże pnące podlewamy regularnie co kilka dni dużą dawką wody. Zaniedbanie podlewania może prowadzić do podsychania krzewu i jednocześnie do inwazji chorób i szkodników na osłabionej roślinie.

Niezbędnym zabiegiem w uprawie róż pnących jest dostarczenie odpowiedniej ilości składników pokarmowych. Prawidłowe nawożenie zapewnia roślinie zdrowy wygląd oraz długie i obfite kwitnienie. Do nawożenia róż najlepiej zastosować nawozy dedykowane pod ich uprawę, gdyż zawierają one starannie dobrane składniki pokarmowe w odpowiednich proporcjach. Największą popularnością cieszą się nawozy granulowane (np. Nawóz ZADBANE KWIATY do róż z mączką bazaltową lub nawóz granulowany do róż Target), jednak w okresie intensywnego kwitnienia składniki pokarmowe warto uzupełnić stosując nawozy płynne bądź krystaliczne (np. nawóz płynny do róż, nawóz rozpuszczalny do róż). Pod koniec lata oraz jesienią warto pamiętać o zasilaniu roślin nawozami jesiennymi (nie zawierają azotu). Dzięki temu rośliny są lepiej przygotowane do zimowania, a wiosną odwdzięczą się szybszym wzrostem i wcześniejszym rozpoczęciem kwitnienia.

Do ważnych, lecz często pomijanych zabiegów pielęgnacyjnych w uprawie róż należy ściółkowanie, dzięki które zapobiega szybkiemu przesychaniu podłoża. Ściółkowanie jest szczególnie ważne wtedy, gdy jeśli krzewy uprawiane są na lżejszym podłożu. Najlepszym materiałem do ściółkowania jest rozdrobniony materiał roślinny: kora, ścięta trawa lub liście.

Powinny być one trwałe i stabilne. Zazwyczaj są to drewniane lub metalowe bramki, pergole, trejaże, kraty, stojaki czy słupy. Wykorzystać też można liny i łańcuchy. Jeśli róże sadzi się przy drzewach, powinny mieć one mocny pień i konary oraz ażurową koronę aby zapewnić lepsze doświetlenie. Wskazane jest przy tym unikanie drzew z rodziny różowatych (Rosaceae), m.in. jabłoni, śliw, głogów czy wiśni. Wynika to głównie z upodobań szkodników czy chorób, które stanowią zagrożenie dla tej grupy roślin. Podpory na ścianach budynków powinny być mocowane w odległości przynajmniej 5cm od powierzchni ściany.

Róże na podporach wymagają podwiązywania. Pędy róż typu climber rozkłada się równomiernie, a najobficiej kwitną te mocowane pod kątem co najmniej 45 stopni. Pędy róż typu rambler przeważnie prowadzi się pionowo do pewnej wysokości, a następnie układa poziomo (jak na bramce). Wiązanie powinno być dość luźne, ale stabilne, za pomocą materiałów nieraniących pędów, łatwo schnących i wystarczająco mocnych. Grubsze i ciężkie pędy najlepiej jest wiązać za pomocą specjalnego drutu lub sznurka, a cieńsze – rafii. Rafia jest niezbyt trwała, wytrzymuje około roku, dzięki czemu ułatwia jesienią okrywanie, a wiosną cięcie (wystarczy mocniej szarpnąć wiązanie).

Po posadzeniu w pierwszym roku wiosną pędy skraca się do 20-30cm, a wyrastające młode pędy prowadzi po sznurkach w kierunku podpory. Przez pierwsze 2-3 lata po posadzeniu pozwalamy roślinom swobodnie się rozrastać w kierunku podpór.

W kolejnych latach róże typu rambler można ciąć na dwa sposoby. W rejonach z łagodniejszymi zimami po kwitnieniu w lipcu wycina się u podstawy przy gruncie wszystkie pędy, które kwitły, pozostawiając kilka-kilkanaście najsilniejszych tegorocznych i mocując je do podpory, a wiosną przeprowadza się tylko cięcie korygujące. W chłodniejszych, centralnych i wschodnich rejonach kraju zabieg ten lepiej przeprowadzić wiosną, latem ograniczając się do wycinana pędów słabych i mocno zagęszczających krzew oraz przycięcia pędów przekwitłych, a niezawiązujących ładnych owoców.

U róż typu climber i powtarzających kwitnienie, główne cięcie wykonuje się wiosną. U każdego krzewu pozostawia się u podstawy 3-7 najsilniejszych pędów równoważnie w wieku 1-4 lat, a pozostałe najstarsze i najsłabsze usuwa się. Następnie na tych pędach wycina się pędy boczne najcieńsze, najsłabsze, bardzo silnie rozgałęzione części, a pozostałe skraca si tzw. grubości ołówka (do miejsca gdzie osiągają tę grubość), czyli przeciętnie o około 1/3. Latem przycina się przekwitłe kwiatostany i ewentualnie usuwa pędy cienkie, nadmiernie zagęszczające krzew. Corocznie u róż pnących przeprowadza się też cięcie sanitarne.

Zabieg ten jest wskazany dla zdecydowanej większości odmian. Podstawę zabezpiecza się kopczykiem z ziemi lub kory (30-60cm), a pędy na podporze matami słomianymi, agrowłókniną. Dla najwrażliwszych odmian zalecane jest zdjęcie pędów z podpory, przycięcie, związanie, położenie ich na powierzchni gruntu i okrycie podobnymi materiałami lub ziemią. Okrywane pędy nie mogą mieć liści. W razie potrzeby należy je usunąć. Te pozostawione często gniją przenosząc infekcje na pędy. W przypadku silnego przemarznięcia pędów u odmian kwitnących na pędach ubiegłorocznych i starszych, krzewy te nie zakwitają w bieżącym sezonie, a odrastające pędy odmiany mogą być mylone przez to z podkładką.