Zielistka – ABC uprawy

Zielistka (Chlorophytum) należy do rodziny szparagowatych. Spokrewniona jest z takimi roślinami jak agawa, cebulica, hiacyntowiec, konwalnik, nolina, puszkinia, szparag. Zielistka jest uprawiana najczęściej jako roślina pokojowa. Nadaje się również do sadzenia w donicach na balkonach i tarasach oraz w gruncie na rabatach kwiatowych. 

W Polsce zielistkę uprawia się  w pomieszczeniach jako roślinę wieloletnią, zaś na zewnątrz - zwykle jednoroczną. Powód: wytrzymuje tylko małe przymrozki (do minus 2-3 stopni Celsjusza). W krajach śródziemnomorskich zaś zielistka jest także popularną byliną ogrodową. W Hiszpanii i we Włoszech często sadzi się ją jako roślinę okrywową, np. pod drzewami i krzewami oraz jako obwódki rabat kwiatowych i trawników.

Z wyglądu zielistki przypominają niskie trawy ozdobne. Dorastają do około 30 cm wysokości.  Ich liście są długie, zwykle wąskie i przewieszające się, w kolorze zielonym albo w różnobarwne paski: biało-zielone, kremowo-zielone lub żółto-zielone. Dodatkową dekoracją są rozłogi, popularnie nazywane wąsami, na których wyrastają kwiaty oraz młode rośliny.  Osiągają one długość około 1 m. Jeżeli donica z zielistką stoi na podwyższeniu, rozłogi spływają malowniczo w dół. Można je też rozpinać na kratkach, podobnie jak małe pnącza. Gdy znajdujące się na ich końcach młode roślinki zetkną się z ziemią, np. w doniczce stojącej obok, szybko się ukorzeniają.  Kwiaty są drobne, liczne, białe.

Zielistka ma charakterystyczne bulwiaste korzenie. Magazynuje w nich wodę oraz składniki pokarmowe. Dzięki nim jest w stanie przetrwać trudne warunki, np. brak podlewania i nawożenia, a także niską wilgotność powietrza w mocno ogrzewanych pokojach. To doskonała roślina zarówno dla doświadczonych, jak i początkujących ogrodników.

Zielistki (różne gatunki) rosną dziko na kilku kontynentach: w Afryce, Azji, Ameryce Północnej, Ameryce Południowej oraz Australii. W naturze spotykane są zwykle w lasach, nad stawami i jeziorami, na leśnych polanach. W Europie to popularne rośliny ozdobne w mieszkaniach, biurach, szkołach, a w krajach o cieplejszym klimacie – także w ogrodach.

W Polsce zielistki uprawiane są od ponad 100 lat. Dawniej nazywano je zielibła. Najpopularniejsza była zawsze zielistka Sternberga (Chlorophytum comosum).

Zielistki cenione są przede wszystkim za walory ozdobne oraz małe wymagania i odporność. Według badań amerykańskiej Narodowej Agencji Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (NASA), zielistki Sternberga usuwają także z powietrza w mieszkaniu szkodliwe substancje, takie jak amoniak, formaldehyd, ksylen, toluen. Jedna zielistka wystarcza do oczyszczania powietrza w pokoju o powierzchni 10 m².

W Indiach zielistka borivilianum (Chlorophytum borivilianum), znana też jako Safed Musli, jest cenionym ziołem w medycynie  ludowej oraz kosmetyce, m.in. jako środek odmładzający.

Znanych jest ponad 100 gatunków zielistek. Różnią m.in. szerokością, długością, sztywnością, a także barwami liści. Najczęściej liście zielistek są w kolorze zielonym lub w paski zielone, białe, kremowe, żółte. W zależności od gatunku, zielistki kwitną mniej lub bardziej obficie. Główną ozdobą są liście.

W Polsce najbardziej znana jest zielistka Sternberga. Jej nazwa upamiętnia hrabiego Kaspara Marię Sternberga – czeskiego botanika, polityka oraz teologa, który żył na przełomie XVIII i XIX wieku.

Zielistkę uprawiać można zarówno w mieszkaniu, jak i na zewnątrz. W pomieszczeniach odpowiednie są dla niej stanowiska słoneczne (lecz nie w pełnym słońcu) oraz półcieniste. To mogą być np. parapety w pokojach, kuchniach, łazienkach, biurach czy na klatkach schodowych, a także kwietniki zawieszone na ścianach i ustawione na podłodze. Donicę z zielistką postawić też można na meblach, np. szafie, komodzie, szafce kuchennej. Zielistka bardzo dobrze znosi przeciągi, wahania temperatury, suche powietrze, a nawet kuchenne opary i dym tytoniowy.

Na zewnątrz zielistkę uprawia się w gruncie albo w pojemnikach. Nadaje się do sadzenia na balkonach oraz tarasach, zwłaszcza słonecznych i półcienistych. Urośnie też w cieniu lecz wtedy będzie mniej gęsta. Jej liście tworzą efektowne tło dla takich kwiatów jak pelargonia rabatowa, begonia, lobelia. Zielistka dobrze znosi miejski smog, zasolenie powietrza (np. nad Bałtykiem), a także wiatr (np. na wysokich kondygnacjach budynków).

Zielistkę sadzić też można w gruncie jako roślinę jednoroczną. Polecana jest zwłaszcza na niskie rabaty, obwódki, do wypełniania pustych przestrzeni między krzewami i bylinami oraz sadzenia pod drzewami. Rośnie bardzo szybko tworząc piękne kępy liści. Na rabatach zestawiać ją można z takimi kwiatami jak szałwia błyszcząca, koleus, niecierpek, pericallis czy rudbekia.

Zielistka bardzo dobrze znosi chłód, ale niszczy ją większy  mróz. Wytrzymuje tylko małe przymrozki (do minus 2-3 stopni Celsjusza). Dlatego w polskim klimacie nie można jej uprawiać jako rośliny wieloletniej na zewnątrz. Jesienią – przed nastaniem mrozu – zielistki rosnące w donicach wnosi się do mieszkania. Egzemplarze rosnące w gruncie zaś, gdy zmarzną, można przeznaczyć na kompost. Rozkład ich mięsistych korzeni przyśpiesza preparat Active Komposter.

Dzięki mięsistym korzeniom, które magazynują wodę, zielistka jest w stanie przetrwać dłuższy czas bez podlewania. Jednak wtedy jej liście tracą wigor oraz zasychają na końcach lub całkowicie. Wiosną i latem zielistka powinna mieć zapewnioną lekko wilgotną ziemię. Jesienią oraz zimą podlewanie lekko się ogranicza. Zawsze zielistka powinna mieć trochę za mało wody niż za dużo. Do podlewania można używać wody z kranu.

W bulwiastych korzeniach zielistki magazynują, oprócz wody, również substancje pokarmowe. Wykorzystują je, gdy zapomni się o ich nawożeniu. Zielistki rosną zdecydowanie lepiej, jeśli są systematycznie zasilane od marca do września.

Co tydzień do zasilania zielistki stosować można np. Nawóz w płynie Zielone Liście do roślin zielonych z mikroskładnikami. W jego składzie jest azot (4%), fosfor (5%), potas (6%}, bor (0,001%), miedź (0,002%), żelazo (0,02%) mangan (0,01%), molibden (0,001%), cynk (0,002%). Nakrętka butelki tego nawozu to jednocześnie miarka. Nawożenie wykonuje się jednocześnie z podlewaniem. Odmierzoną dawkę dodaje się do wody w konewce.

Niektóre preparaty stosuje się rzadziej niż co tydzień. Raz w miesiącu wystarczy użyć np. preparatu Green Energy do roślin zielonych. Ma on postać ampułki, której samodozujący aplikator umieszcza się w podłożu. Zawarte w niej substancje odżywiają rośliny do 4 tygodni.

Przeczytaj także: Rośliny pokojowe o ozdobnych liściach - ABC nawożenia

Zielistki nie wykształcają łodyg – ich liście wyrastają z pochwowatej nasady. Dlatego nie potrzebują przycinania. Obcina się zasychające liście. Ścinać też można rozłogi, na których zielistki wypuszczają kwiaty oraz sadzonki. Rozłogi bowiem wyglądają dekoracyjnie, ale czasem ich nadmiar sprawia, że donica pod ich ciężarem przechyla się w jedną stronę i może się przewrócić. Bywa również, że rozłogów jest tak dużo, że zajmują zbyt dużo miejsca na parapecie. Rozłogi ścina się całe. Ze znajdujących się na nich sadzonek można łatwo wyhodować młode rośliny.

Zielistki rosną tak szybko, że zamiast je przesadzać co 1-2 lata, lepiej ukorzeniać młode sadzonki, które wyrastają na rozłogach (wąsach). Bardzo często już na roślinie matecznej wypuszczają korzonki! Sadzonki najlepiej od razu posadzić w ziemi. Można też – nawet na kilka tygodni - wstawić je do naczynia z wodą, a dopiero potem posadzić.

Warto wiedzieć, że szybki start młodym roślinkom zapewnia preparat Korzonek Z w płynie do sadzonek zielonych. Zawiera aktywatory procesów korzenienia, a także składniki pokarmowe: fosfor, potas, bor, miedź, żelazo, mangan, molibden i cynk.

Inny sposób rozmnażania zielistek to dzielenie roślin matecznych. Jednak stosuje się go rzadziej. Stare zielistki tracą bowiem ładny pokrój. Poza tym podczas dzielenia łatwo uszkodzić liście. Zielistki wygodniej rozmnażać z sadzonek rozłogowych. Z jednej rośliny przez podział kęp otrzymuje się kilka egzemplarzy, a z sadzonek – co najmniej kilkanaście.

Zielistka ma niewielkie wymagania co do ziemi. W donicach najlepiej ją sadzić w podłożach zawierających dużo próchnicy, jak Ziemia do roślin zielonych albo Ziemia Kwiatowo-Balkonowa Bio+Humus. Wtedy rośnie bujnie, wypuszcza mnóstwo dużych, intensywnie wybarwionych liści. Jeśli zielistki mają rosnąć w pojemnikach na balkonie, w kompozycjach z pelargoniami, lepsza będzie Ziemia do pelargonii HYDRO +. Zawiera długodziałający nawóz startowy oraz glinkę i hydrożel, dzięki którym utrzymuje wilgoć.

W ogrodzie stanowisko pod rabaty z zielistkami warto zasilić kompostem: świeżym albo granulowanym. Do dołków, w których mają być sadzone, można też wsypać dobrego podłoża, jak np. Humus. To produkt w 100% naturalny, zawierający kwasy humusowe, próchnicę oraz składniki mineralne naturalnego pochodzenia. Zostaną w glebie dłużej niż jeden sezon, dzięki czemu na rabacie w kolejnych sezonach będą lepiej rosły także inne kwiaty.