10 rzeczy, które lubi jeżyna

Jeżyny są łatwiejsze w uprawie niż spokrewnione z nimi maliny. Mają mniejsze wymagania co do ziemi oraz rzadziej są porażane przez patogeny. Jeśli zapewni się im minimum opieki, plonują bardzo obficie. Warto je uprawiać dla ich wartościowych owoców. Nie tylko są smaczne, ale także mają właściwości prozdrowotne, m.in. zalecane są w zapobieganiu nowotworom i miażdżycy.

Dawniej zbierano tylko owoce gatunków dziko rosnących, jak jeżyna fałdowana oraz jeżyna popielica. Było to uciążliwe zajęcie z powodu ich kolczastych pędów. Obecnie w ogrodach uprawia się głównie jeżyny bezkolcowe. Do wyboru jest wiele odmian, głównie amerykańskich, które są przystosowane do klimatu panującego w Polsce. Rzadziej uprawiane są jeżyny rdzawe. Plonują obficie i zdrowo rosną. Zwykle jeden krzew wystarcza, by mieć świeże owoce dla całej rodziny. Wystarcza też ich na przetwory, np. sok, który przydaje się podczas przeziębień.

W naturalnych warunkach jeżyny rosną na zacisznych, nasłonecznionych skrajach polan, lasów, zagajników, zwłaszcza od stron południowo-wschodniej oraz południowo-zachodniej, gdzie nie ma zastoisk mrozowych. Podobne warunki warto im stworzyć w ogrodzie. Preferują nasłonecznione stanowiska, ale delikatnie osłonięte przez inne rośliny, ogrodzenie czy altanę. Jednocześnie stanowisko powinno być przewiewne, aby po deszczu i rosie liście, kwiaty oraz owoce jak najszybciej wysychały. Dzięki temu jeżyny są rzadziej porażane przez choroby grzybowe, zwłaszcza szarą pleśń.

Jeżyny należy je sadzić tak, aby miały mocną podporę, np. płot, pergolę, trejaż. Jeżeli uprawia się jeżyn dużo, sprawdzają się też druty rozpięte między słupkami. To ułatwia pielęgnację oraz zbiór owoców. Jeżyny się nie wspinają! Dla nich podpory są raczej oparciem. Pędy, które w przypadku niektórych odmian mogą osiągać nawet do 10 m długości - przywiązuje się do nich np. sznurkami. Odmiany jeżyn różnią się pokrojem. Niektóre mają pędy wzniesione, lekko się przewieszające. Inne zaś są rozłożyste, które – jeśli nie mają podparcia – ścielą się prawie po ziemi.

Przeczytaj także: Krzewy owocowe łatwe w uprawie – 5 najlepszych

Jeżyny to krzewy owocowe o małych wymaganiach co do gleby, zwłaszcza jeżyna rdzawa. Najlepsza jest ziemia lekka, przepuszczalna, ale z dużą ilością próchnicy. Dlatego przed posadzeniem jeżyny warto zastosować nawożenie organiczne. Polecane są np. Obornik koński, Obornik kurzy i Obornik bydlęcy oraz kompost.

Jeżyny są także tolerancyjne co do odczynu gleby. Optymalna jest ziemia lekko kwaśna (około pH 6). Odczyn łatwo zmierzyć bez korzystania z usług laboratorium. Służy do tego bardzo prosty w użytkowaniu Zestaw do badania pH gleby. Wynik otrzymuje się po około 30 sekundach.

Dlaczego warto znać odczyn gleby pod jeżyny? Im wynik jest najbardziej zbliżony do optymalnego, tym lepiej jeżyny przyswajają składniki pokarmowe z gleby. Krzewy lepiej plonują oraz są bardziej odporne na choroby, szkodniki i mróz.

Przeczytaj także: Badanie odczynu gleby – 4 sposoby

Aby ograniczyć podlewanie, warto jeżyny ściółkować. W ten sposób zapobiega się też wyrastaniu chwastów, głębokiemu przemarzaniu gleby oraz jej nadmiernemu nagrzewaniu. Najlepsze są ściółki z naturalnych materiałów, które się rozkładają i zamieniają w próchnicę. Bardzo dobre są m.in. słoma biowłóknina z wełny owczej, kora, Torf odkwaszony, trociny i zrębki (przekompostowane). Ściółkę trzeba uzupełniać przynajmniej raz w roku.

Przeczytaj także: Ściółki naturalne – z czego zrobić

Brak wody – zwłaszcza dłuższy - niekorzystnie wpływa na wzrost oraz owocowanie jeżyn. Podczas suszy należy dbać o systematyczne podlewanie! Na brak wody są wrażliwe zwłaszcza jeżyny młode oraz kwitnące i zawiązujące owoce. Częściej trzeba podlewać również jeżyny posadzone wiosną i latem (wtedy w glebie jest zwykle mniej wody z opadów atmosferycznych). Aby zatrzymać wodę w ziemi, podczas sadzenia jeżyn można zastosować preparat TerraCottem Universal, który zawiera m.in. hydrożel. Magazynuje on wodę, nie pozwalając jej wsiąknąć w głębsze warstwy gleby, a następnie oddaje korzeniom, gdy jest sucho.

Krzewy najlepiej podlewać przy korzeniach, tak aby nie zraszać liści, kwiatów i owoców. W ten sposób ogranicza się ryzyko wystąpienia chorób grzybowych.

Przeczytaj także: Jak ograniczyć podlewanie – 10 pomysłów

Regularne nawożenie ma duży wpływ na obfite owocowanie jeżyn. W amatorskiej uprawie sprawdzają się zwłaszcza nawozy organiczne, jak Obornik koński, Obornik kurzy, Obornik bydlęcy, Biohumus Max do warzyw i owoców, Nawóz Ekologiczny do drzew i krzewów owocowych, Obornik indyczy. Jeżyny nawozi się w marcu lub kwietniu oraz w czerwcu. Przez cały sezon wegetacyjny można jeżyny podsypywać kompostem.

Jeśli istnieje potrzeba podwyższenia odczynu gleby (zwykle po kilku latach uprawy), zastosować można wapno z magnezem, np. Dolomit. Nawóz odkwasza glebę i jednocześnie wzbogaca ją w magnez.

Przeczytaj także: Nawozy organiczne do warzyw – granulowane czy w płynie

Pełnia kwitnienia jeżyn przypada na czerwiec i lipiec. Kwiatów jest bardzo dużo, w kolorach białym lub różowo-białym. Są samopylne, czyli nie trzeba mieć dwóch lub więcej jeżyn, aby zawiązały się owoce. Pyłek z kwiatka na kwiatek muszą jednak przenieść owady zapylające. Nie ma z tym problemu, gdyż licznie odwiedzają je m.in. pszczoły i trzmiele (przy okazji zapylają kwiaty rosnących obok roślin). Miód jeżynowy jest uważany za rarytas. Ma intensywny smak i zapach.

Stosując środki ochrony roślin należy zawsze przestrzegać zaleceń podanych na etykietach, aby owady zapylające mogły bezpiecznie wykonać swoją pracę. Podczas kwitnienia jeżyn - w amatorskiej uprawie – najlepiej stosować preparaty, które nie mają okresów prewencji, w tym dla pszczół.

Przeczytaj także: Jak zapobiegać zatruciu pszczół podczas wykonywania oprysków

Owoce na krzakach jeżyn nie dojrzewają jednocześnie. Trzeba je zbierać sukcesywnie, gdyż dość szybko przejrzewają. Jeśli nie zostaną zerwane, opadają na ziemię, wysychają lub psują się na pędach, np. mogą być porażane przez szarą pleśń. Z jednego krzaka, który ma więcej niż 5 lat, owoców jest zwykle tak dużo, że wystarcza ich dla kilkuosobowej rodziny oraz na przetwory. Po zerwaniu należy je szybko zjadać jako owoce deserowe, albo przerabiać. Jeżyny nadają się np. na soki, wina, dżemy, konfitury, kompoty, musy, galaretki. Można je także zamrażać.

Przeczytaj także: Na co zwrócić uwagę przy zakupie roślin

Jeżyny owocują na pędach dwuletnich. Po zbiorze owoców – najlepiej we wrześniu lub październiku - należy je wyciąć jak najbliżej ziemi. Zwykle wystarczyć użyć sekatora, ale czasem pędy dobrze pielęgnowanych jeżyn bezkolcowych bywają tak grube, że trzeba użyć piły. Jeśli zapomni się wyciąć dwuletnie pędy albo ma się wątpliwości, które to są, poczekać można do wiosny. Pędy dwuletnie i tak zaschną (co bywa brane za przemarznięcie). Dzięki temu bardzo łatwo rozpoznać, które należy wyciąć. Młode pędy wyrastają z ziemi i mają kolor zielony lub czerwonawy. To na nich pojawiają się kwiaty, a następnie owoce.

Na początku lata można również skracać sekatorem młode pędy tak, aby miały około 2 m długości. Ten zabieg sprzyja ich rozkrzewianiu i wypuszczaniu pędów owoconośnych.

Przeczytaj także: Jakie konstrukcje stosuje się w uprawie roślin owocowych