Młode ziemniaki - jak wyhodować

Ziemniaki z własnej, ekologicznej uprawy to przede wszystkim 100% pewności, w jakiej ziemi rosły oraz czym były nawożone i opryskiwane. To szczególnie ważne m.in. dla rodziców małych dzieci, seniorów czy rekonwalescentów. Poza tym ziemniaki uprawiane na naturalnych nawozach mają lepszy smak i konsystencję. Gdy nie są przenawożone, lepiej wychodzą z nich takie dania jak pyzy czy kartacze. Młode ziemniaki są doskonałe w różnych daniach, np. z młodą kapustą, zsiadłym mlekiem, kotletem schabowym, w zapiekankach. Mają wyjątkowo delikatny smak i kruchy miąższ. Zwykle serwuje się je w całości.

We własnym ogrodzie można uprawiać odmiany w ulubionych smakach, kolorach i konsystencji. Inne odmiany są najlepsze na purre, a jeszcze inne – na frytki, babkę ziemniaczaną czy kopytka. Ziemniaczki fioletowe doskonale smakują np. w sałatkach.

Ziemniaki nie są łatwe w uprawie, gdyż łatwo chorują i lubią je szkodniki. Ekologiczna uprawa jest jednak możliwa. Najlepiej uprawiać je tylko na młode ziemniaki, czyli bulwy nie w pełni wyrośnięte i z cienką skórką. Dzięki wcześniejszemu zbiorowi można ograniczyć lub nawet uniknąć występowaniu chorób i szkodników.

Warto wiedzieć, że ziemniaki nadają się do uprawy w gruncie oraz pojemnikach. Donice do sadzenia ziemniaków muszą być duże. Najlepsze są beczki w białym kolorze, ponieważ mniej nagrzewają się od słońca (w zbyt wysokiej temperaturze bulwy słabo rosną).

Sadzeniaki różnych odmian najwygodniej kupić. Dostępne są np. w sklepach internetowych, w opakowaniach po kilka kilogramów (2-3 kg sadzeniaków wystarcza na 10 m²). Ziemniaki można też nabyć np. na targach z ekologiczną żywnością - większe sztuki przeznaczyć do zjedzenia, a mniejsze do sadzenia.

Bulwy do sadzenia powinny mieć po 3-5 cm długości. Teoretycznie większe ziemniaki można kroić na pół, ale w uprawie amatorskiej nie jest to polecane. Wzrasta bowiem ryzyko porażenia bulw przez choroby, zwłaszcza grzybowe.

Bulwy sadzi się na głębokość około 5 cm, w odstępach co około 50 cm. Jeśli ziemniaki są uprawiane w pojemnikach, np. beczce, sadzi się tylko jedną sztukę.

Ziemniaki nie są wymagające co do gleby. Najlepiej udają się w ziemi piaszczystej, z domieszką gliny oraz głęboko spulchnionej (25-30 cm). Tolerują szeroki odczyn pH – od 4,5 do 6,5. W zbyt zasadowej ziemi są często porażane przez parch (bulwy wyglądają jak pokryte strupami).

Przed sadzeniem ziemniaków ziemia musi być wzbogacona w próchnicę. Bez niej rosną słabo! Bardzo dobre są zielone nawozy, jak gorczyca, łubin, wyka. Jednak należy je posiać już latem (lipiec lub sierpień) poprzedniego roku.

Wiosną ziemię można wzbogacić granulowanymi nawozami pochodzenia naturalnego, które zawierają bardzo dużo substancji organicznych. To mogą być np. Nawóz ekologiczny do warzyw (kompost granulowany) lub Obornik bydlęcy granulowany. Granulki miesza się z ziemią, najlepiej do głębokości 20-30 cm.

Dołki przed sadzeniem ziemniaków można też zaprawiać podłożem zawierającym dużo substancji organicznej. To mogą być np. Ziemia do pomidorów i warzyw czy Ziemia do warzyw.

Temperatura ziemi oraz powietrza ma bardzo duży wpływ na wzrost ziemniaków oraz ich zdrowotność. Umowną datą sadzenia jest 1 maja. Jednak w cieplejszych rejonach można sadzić kartofle trochę wcześniej, zaś w zimniejszych – później.

Dokładne ustalenie terminu sadzenia ziemniaków ułatwiają pehametry glebowe typu 4w1. Niektóre modele mierzą – oprócz odczynu, wilgotności i nasłonecznienia – także temperaturę ziemi. Gdy pehametr pokaże, że gleba ma 6-8°C, można sadzić ziemniaki.

Ziemniaki najlepiej wschodzą, gdy po ich posadzeniu jest ciepło. Przymrozki mogą uszkodzić kiełki. Ziemniaki zwykle dość dobrze się wtedy regenerują, ale plon może być mniejszy. Dlatego przed prognozowanymi przymrozkami najlepiej zagon czy donicę z ziemniaki przykryć, np. agrowłókniną. Utrzymująca się dłużej niska temperatura sprzyja porażaniu ziemniaków przez grzyba wywołującego rizoktoniozę, która powoduje m.in. drobnienie bulw i ospowatość.

Jeżeli zaś za późno posadzi się ziemniaki, plon jest mniejszy. Młode bulwy gorzej bowiem rosną w czasie letnich upałów.  Dlatego w amatorskiej uprawie sadzenia ziemniaków nie należy wykonywać ani za wcześnie, ani za późno.

Przed sadzeniem bulwy warto podkiełkowywać przez 4-8 tygodni. Dzięki temu młode ziemniaki zbiera się nawet już po około 60 dniach od posadzenia. Poza tym w ten prosty sposób można uniknąć strat spowodowanych przez zarazę ziemniaka (atakuje zwłaszcza w lipcu) oraz letnie upały (wtedy bulwy słabo rosną).

Podkiełkowywanie ziemniaków jest łatwe. Bulwy układa się w skrzynkach (1-3 warstwy), które następnie trzeba ustawić w pomieszczeniu z oknem. Najlepsza jest temperatura około 15°C. Do sadzenia nadają się ziemniaki z kiełkami po około 2 cm.

Gdy pędy mają po około 20 cm wysokości, ziemniaki należy po raz pierwszy okopać (obsypać ziemią). Kolejny taki zabieg wykonuje się przed kwitnieniem. Kopce ziemi zapobiegają  nadmiernemu nagrzewaniu się systemu korzeniowego w czasie letnich upałów. Ziemia dłużej zatrzymuje wilgoć, a bulwy nie zielenieją od słońca. W rezultacie plon jest większy.

W uprawie ziemniaków bardzo ważne jest właściwe nawożenie ziemi przed sadzeniem. Składnikiem pokarmowym, którego ziemniaki potrzebują najwięcej, jest potas. Bez niego bulwy są małe. Inne składniki pokarmowe, których ziemniaki potrzebują w większych ilościach, to azot (zwiększa masę liści i fotosyntezę), fosfor (ma wpływ na większą liczbę bulw), wapń (poprawia przyswajanie innych składników pokarmowych), magnez (bulwy mają lepszą konsystencję). Niezbędne są także niewielkie ilości mikroelementów, jak bor, kobalt, mangan, miedź. Wszystkie te składniki znajdują się naturalnych nawozach, jak Obornik bydlęcy granulowany oraz kompost.

W okresie intensywnego wzrostu warto zastosować przynajmniej raz Nawóz z pokrzywy. Dostarcza on nie tylko składników pokarmowych, ale też zwiększa naturalną odporność ziemniaków.

Do dokarmiania ziemniaków uprawianych w donicach  można zastosować Nawóz ekologiczny płynny do warzyw oraz Biohumus Max Uniwersalny.

Ziemniaki można też podsypywać naturalnymi nawozami. Idealny do tego jest Humus. To produkt w 100% naturalny, zawierający kwasy humusowe oraz próchnicę. Dzięki próchnicy ziemniaki lepiej przyswajają składniki pokarmowe oraz są bardziej odporne na suszę.

Przeczytaj także: Jak przygotować dobry kompost

Młode ziemniaczki można zbierać po 60-80 dniach od sadzenia. Wcześniej zbiera się plon z bulw podkiełkowywanych przed sadzeniem. Odpowiedni czas na zbiór można poznać po fazie wzrostu części nadziemnej ziemniaka.

Zapotrzebowanie ziemniaków na wodę jest różne, w zależności od fazy wzrostu. Tuż po posadzeniu nie trzeba ich podlewać – wystarcza naturalna wilgoć znajdująca się w ziemi. Jeśli późna wiosna (przełom maja i czerwca) jest sucha, trzeba ziemniaki podlewać. Ziemia powinna być lekko wilgotna, ale nie mokra.

Zwykle wystarczy podlać ziemniaki raz na kilka dni lub rzadziej. Nigdy nie należy podlewać na liście, gdyż to zwiększa ryzyko porażenia przez zarazę ziemniaczaną. Stosować można też nawadnianie kropelkowe.

Ziemniaki są wrażliwe na wiele chorób. Lubią je także szkodniki. Dlatego w uprawach wielkopowierzchniowych stosuje się wielokrotne opryski oraz zaprawianie bulw przed sadzeniem, najczęściej preparatami chemicznymi.

W uprawie amatorskiej – na mniejszą skalę - znacznie łatwiej zapobiegać chorobom ziemniaków, wykorzystując ekologiczne sposoby. Przede wszystkim ziemniaki należy uprawiać na młode bulwy, a nie do przechowywania. Najlepiej uprawiać ziemniaki tylko do fazy zawiązywania jagód. Warto też uprawiać ziemniaki w uprawie współrzędnej, czyli wykorzystywać korzystne oddziaływanie różnych roślin na siebie. Ziemniaków nie należy sadzić obok pomidorów, marchwi, selerów, słonecznika, ogórków, dyni. Obok nich można uprawiać m.in. kapustę, jarmuż, czosnek.

Przeczytaj także: Jakie warzywa sadzić obok siebie

Najgroźniejszą chorobą jest zaraza ziemniaka (choroba grzybowa). Jej występowaniu sprzyjają częste deszcze oraz podlewanie na liście. Jeśli w tym czasie panuje temperatura około 20°C, zaraza niszczy ziemniaki nawet w ciągu kilku dni. W uprawach ekologicznych zarazie ziemniaka można zapobiegać stosując opryski preparatami grzybobójczymi na bazie miedzi. Takim środkiem jest np. Miedzian 50 WP, który zawiera miedź w postaci tlenochlorku miedzi. Na zarazę ziemniaka stosuje się dawkę 25-30 g na 7 l wody. Trzeba pamiętać, że preparaty miedziowe zapobiegają zarazie, czyli muszą być naniesione na rośliny przed zakażeniem.

Stonka ziemniaczana to najbardziej uciążliwy szkodnik, który niszczy liście. Trudno ją zwalczać. W małych, ekologicznych uprawach można ją zbierać ręcznie, a następnie niszczyć. Ziemniaki mogą też atakować pędraki oraz drutowce, zwłaszcza gdy ogród jest założony na dawnej łące lub ugorze. Wygryzają one dziury w bulwach i zjadają korzenie. Aby się ich pozbyć, można zastosować preparat mikrobiologiczny P-Drakol, który jest przeznaczony do upraw ekologicznych.

Przeczytaj także: Jak wyeliminować szkodniki glebowe w sposób ekologiczny oraz Jak rozpoznać i zwalczać szkodniki glebowe