Koper
Świeże liście koperku dodaje się do sałatek, gotowanych ziemniaków, jaj faszerowanych, serów twarogowych, zup gorących i chłodników, masła ziołowego, raków, krabów, ślimaków i ryb. Typowym wyrobem z koperku jest sos koperkowy używany do gotowanych mięs (cielęciny, wołowiny, baraniny). Koperku używa się też do dekorowania potraw. Z kolei pędy kopru wraz z baldachami stanowią istotny składnik podczas kiszenia ogórków i papryki. Używane są też jako składnik octów ziołowych. Owoce kopru używane są także do przygotowania marynat i kapusty kiszonej. Przyprawia się nimi sałaty, zupy i sosy. Przyrządza się z nich nalewki i likiery.
Wszystkie części rośliny zawierają olejek eteryczny, m.in. karwon, felandren, limonen. Roślina zawiera również flawonoidy i kumaryny. Koper jest bardzo zasobny w sole mineralne, wapń, żelazo, fosfor, prowitaminę A, witaminę D, E, K, B1, B2, B6, B12, H, bardzo duże ilości witaminy C.
Koper posiada liczne właściwości, które od lat wykorzystywane są w medycynie ludowej. Napar z liści lub nasion działa lekko uspokajająco, wpływa korzystnie na proces trawienia i delikatnie obniża ciśnienie krwi. Wewnętrznie jest stosowany jako lek przeciw kolce, trudnościom z trawieniem i spowodowaną tym bezsennością, wzdęciom, nieprzyjemnemu zapachowi z ust, brakowi pokarmu u matek karmiących piersią, w bezsenności i nieżycie górnych dróg oddechowych. Zewnętrznie okłady z owoców są stosowane przy schorzeniach oczu oraz w ropnych zakażeniach skóry (mają działanie antyseptyczne).
Ciekawe odmiany polecane do ogrodu:
- Koper ogrodowy 'Moravan' - odmiana średnio wczesna, bardzo dobrze plonująca "na zielono" późno wzbija w pędy nasienne. Łodyga sztywna, dobrze ulistniona. Liście ciemnozielone, ze słabym nalotem woskowym. Odmiana bardzo aromatyczna.
- Koper ogrodowy 'Bouquet' - odmiana bardzo dobrze plonująca "na zielono". Późno wybija w pędy nasienne. Łodyga sztywna, dobrze ulistniona. Liście ciemno zielone, ze słabym nalotem woskowym. Odmiana bardzo aromatyczna.
- Koper ogrodowy 'Szmaragd' - odmiana silnie krzewiąca się o ciemnozielonych liściach o silnym aromacie. Roślina bardzo dobrze plonująca "na zielono". Późno wybija w pędy kwiatowe. Nadaję się także do suszenia i mrożenia.
- Koper ogrodowy 'Ambrozja' - odmiana bardzo dobrze plonująca "na zielono". Późno wybija w pędy nasienne. Łodyga sztywna, dobrze ulistniona. Liście ciemno zielone, ze słabym nalotem woskowym. Odmiana bardzo aromatyczna.
- Koper ogrodowy 'Sprinter' - odmiana silnie krzewiąca się o ciemnozielonych liściach o silnym aromacie. Roślina bardzo dobrze plonująca na zbiór na zielono, późno wzbija w pędy kwiatowe. Nadaję się także do suszenia i mrożenia.
- Koper ogrodowy 'Krezus' - odmiana wczesna, dobrze plonująca "na zielono". Nadaje się również do kwaszenia. Rośliny dobrze ulistnione. Liście zielone do ciemnozielonych. Odmiana o liściach obfitujących w olejki eteryczne o przyjemnym kminkowo-cytrusowym zapachu.
Stanowisko
Wymaga słonecznych i osłoniętych od wiatrów stanowisk, gleby wilgotnej – nie znosi jednak stałego zawilgocenia. Lubi podłoża dobrze spulchnione, żyzne i przepuszczalne.
Wymagania
Koper należy do roślin bardzo łatwych w uprawie. Nasiona wysiewamy wiosną wprost do gruntu i w miarę potrzeb możemy je dosiewać przez całe lato aż do jesieni (ze względu na krótki okres wegetacyjny trwający około 45–50 dni). Wymagane jest podlewanie w okresach bez opadów. Liście zbiera się wiosną lub latem przed kwitnieniem, a nasiona latem, gdy już dojrzeją. Suszy się w przewiewnym i zacienionym pomieszczeniu, wysuszone przechowuje w szczelnych opakowaniach. Roślina ta jest rzadko atakowana przez choroby czy też szkodniki.
Najczęściej występujące choroby:
Mączniak prawdziwy - na koprze rozpoznać można po jasnoszarym nalocie na wierzchniej stronie blaszki liściowej.
Mączniak rzekomy - objawami są jasne plamy na liściach kopru, które później przechodzą w postać nekrotyczną. Na spodzie liści, w miejscu plam pojawia się biały nalot.
Szara pleśń - na liściach powstają brązowe plamy, które w warunkach wysokiej wilgotności powietrza pokrywają się szarym nalotem. Z czasem plamy te obejmują całe liście, a koper zasycha.
Najczęściej występujące szkodniki:
Mszyce - odżywiają się sokami roślin (aparat gębowy ssący). Najczęściej żerują gromadnie uszkadzając młode pędy i liście roślin. Żerowanie powoduje wstrzymanie wzrostu, przebarwienia a w konsekwencji usychanie liści, pędów i całych roślin.
