Z artykułu dowiesz się:
1. Jakie choroby zagrażają pomidorom?
- Zaraza ziemniaka – należy do najgroźniejszych, a zarazem powszechnych chorób pomidora. Pierwsze objawy tego patogena występują w postaci dużych, nieregularnych, wodnistych plam na czubkach i brzegach liści. Podczas chłodnej i wilgotnej pogody plamy bardzo szybko powiększają się, obejmując znaczą powierzchnie liścia. Prowadzi to do zasychania i zrzucania liści przez rośliny. Natomiast na owocach pojawiają się duże, twarde, brunatne plamy, sięgające w głąb miąższu. Porażone owoce nie dojrzewają i opadają. W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia choroby należy unikać uprawy pomidorów w pobliżu plantacji ziemniaka. Ponadto nie można zapominać o dokładnym usuwaniu resztek po zbiorach owoców. W zapobiegnięciu choroby sprawdzają się gotowe lub samodzielnie przygotowane preparaty pochodzenia naturalnego, np. wywar z pokrzyw czy ze skrzypu polnego. Jeśli choroba już wystąpiła należy sięgnąć po środki ochrony roślin, które należy stosować zamiennie.
- Alternarioza pomidora (sucha zgnilizna liści) – dość powszechna choroba pomidorów. Na liściach pojawiają się ciemnobrunatne, ograniczone nerwami plamy do 1,5 cm średnicy, które z czasem zasychają i wykruszają się w środku. Liście żółkną, zwijają się i obumierają. Porażenie owoców zlokalizowane jest w miejscach uszkodzenia skórki i w zagłębieniu szypułki. Porażone owoce gniją, a na powierzchni plam widoczny jest nalot grzybni. W zapobiegawczej oraz interwencyjnej ochronie pomidora przed alternariozą należy stosować się do takich zaleceń jak w przypadku zarazy ziemniaka.
- Mączniak prawdziwy - dotyka zarówno młode, jak i wyrośnięte już rośliny. Infekcja zaczyna się od białych, mączystych plamek, widocznych na najstarszych liściach. Z czasem nalot zajmuje całą górną i dolną powierzchnię liści. Może pojawić się też na łodygach, a nawet na owocach. Porażone pędy oraz liście mogą żółknąć i usychać. Rozwojowi choroby sprzyja wysoka temperatura i umiarkowanie wysoka wilgotność powietrza. W walce z chorobą sprawdzą się powszechnie dostępne środki grzybobójcze.
- Brunatna zgnilizna owoców pomidora - objawy choroby występują stosunkowo późno, gdyż zwykle dopiero po kilku tygodniach od posadzenia. Rośliny więdną, w wyniku uszkodzenia podstawy łodygi przez grzyb. Na łodydze, tuż nad ziemią pojawiają się brunatne gnilne plamy. Na owocach zgnilizna pojawia się wokół szypułki, w postaci ciemnobrunatnych, zapadających się plam. Silnie porażone rośliny należy usuwać. W ochronie przed tą chorobą stosuje się preparaty miedziowe.
- Zgorzel siewek – to choroba infekująca przede wszystkim kiełkujące nasiona, siewki oraz rośliny w początkowej fazie wzrostu. Powodowana jest przez grzyby, które obejmują swym porażeniem szyjkę korzeniową. Siewki kiełkują, ale słabo rosną, więdną, żółkną i przeważnie obumierają. W miejscu infekcji następuje najczęściej silne przewężenie prowadzące do obumierania rośliny. Niekiedy rośliny porażone walczą i nie zamierają, rosną jednak wolniej i są bardziej narażone na opanowanie przez inne patogeny. W zabezpieczeniu kiełkujących nasion przed patogenami stosuje się zaprawę nasienną.
- Szara pleśń - objawy choroby występują na wszystkich nadziemnych częściach rośliny. Na liściach widoczne są szarozielone lub żółte plamy, które stopniowo powiększają swoją powierzchnię. Liście stopniowo zamierają. Powyżej miejsca porażenia roślina zamiera. Na owocach widoczne są wodniste, miękkie plamy z szarym nalotem grzyba. Utrzymanie niskiej wilgotności powietrza pod osłonami zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby. Po zauważeniu pierwszych objawów chorobowych należy sięgnąć po środki chemiczne, które stosuje się przemiennie.
- Rak bakteryjny pomidora - na więdnących liściach pojawiają się brunatne plamy, a liście zamierają. Więdnięcie może występować tylko po jednej stronie łodygi. Na przekroju łodygi widoczne są ciemne, brunatne smugi. Na pędach pojawiają się pęknięcia i śluzowate wycieki. Owoce pokrywają się ciemnymi plamami. Porażone owoce gniją. W ochronie przed chorobą pomaga zaprawianie nasion przed siewem oraz stosowanie preparatów miedziowych. Ważne jest także odkażanie narzędzi używanych do prowadzenia zabiegów pielęgnacyjnych. Silnie porażone rośliny należy wycinać i palić. Nie zaleca się uprawiać pomidorów przez kolejne 4 lata, w miejscu gdzie wystąpiła choroba.
- Bakteryjna cętkowatość pomidora - typowymi objawami choroby są brązowe lub czarne plamy wielkości 0,5-2 mm rozwijające się w miejscach infekcji. Plamy mogą stać się powiększone i zlewać powodując zamieranie liści. Martwica zwykle występuje na liściach, ale może pojawić się na łodygach roślin, kwiatach, pąkach kwiatowych oraz owocach. Chorobie sprzyja umiarkowana temperatura (około 20oC) i wilgotne warunki środowiskowe. Bakterie rozprzestrzeniają się mechanicznie podczas prac pielęgnacyjnych oraz przez wiatr z kroplami wody podczas opadów deszczu. Silnie porażone rośliny należy usuwać. W ochronie przed tą chorobą stosuje się preparaty miedziowe.
2. Jakie szkodniki atakują pomidory?
- Stonka ziemniaczana - groźny szkodnik w uprawie pomidora i ziemniaków. Żółto-czarne paskowane chrząszcze oraz czerwone larwy z czarnymi plamkami żerują na liściach, zjadając je i powodując gołożery. Najczęściej atakują rośliny w maju, tuż po posadzeniu rozsady. Należy pamiętać o regularnej lustracji upraw. Jeśli szkodników nie ma zbyt wiele wystarczy ręczne zbieranie i ich niszczenie. W przypadku dużego nasilenia należy sięgnąć po środki owadobójcze.
- Mączlik szklarniowy - larwy i osobniki dorosłe żerują na dolnej stronie liścia, wysysając z rośliny soki. Na blaszkach liściowych pojawiają się żółte plamy. Na powierzchni liści rozwijają się często grzyby sadzakowe. W przypadku intensywnego występowania szkodnika może dojść do całkowitego zamierania roślin. Do walki ze szkodnikiem stosuje się preparaty pochodzenia naturalnego (opryski preparatem olejowym Emulpar 940 EC lub preparatem na bazie oleju rydzowego Agrocover Koncentrat) bądź środki owadobójcze.
- Wciornastki - na liściach pojawiają się liczne, nieregularne plamy, które rozszerzają się na całą powierzchnię. Do walki ze szkodnikiem stosuje się preparaty pochodzenia naturalnego (opryski preparatem olejowym Emulpar 940 EC) bądź środki owadobójcze.
- Mszyce - owady wysysają soki z liści i młodych pędów. Liście ulegają deformacjom, żółkną i zamierają. Mszyce wydzielają spadź na której rozwijają się grzyby sadzakowe. Mszyce są także wektorami groźnych chorób wirusowych. W ochronie przed mszycami mogą pomóc ich naturalni wrogowie, np. złotooki, biedronki i bzygi. Do walki ze szkodnikami stosuje się preparaty pochodzenia naturalnego (opryski preparatem olejowym Emulpar 940 EC) bądź środki owadobójcze.
- Przędziorki – to drobniutkie pajęczaki atakujące przede wszystkim liście na których tworzą drobne pajęczynki. Liście przybierają biało-kremową barwę. Silnie zaatakowane rośliny mogą zamierać. W walce ze szkodnikiem skuteczne są opryski preparatem olejowym Emulpar 940 EC lub środkami przędziorkobójczymi.
3. Jak uniknąć problemów w uprawie pomidorów?
Jak skutecznie chronić wschody pomidorów przed chorobami grzybowymi?
Zaprawianie nasion ma pomóc w zabezpieczeniu kiełkujących nasion przed patogenami występującymi na nasionach oraz w glebie. Dzięki zaprawianiu nasion wschody roślin są lepsze i bardziej wyrównane, a młode siewki rozwijają się lepiej i stają się odporne na groźne choroby oraz szkodniki, co w rezultacie daje wyższe plony dobrej jakości. W praktyce obecnie zarejestrowane zaprawy nasienne zawierają jedną lub dwie z trzech substancji aktywnych: tiuram, karboksynę lub mankozeb i chronią tylko od grzybów. Przy niewielkim wpływie na środowisko substancje te skutecznie chronią przed grzybami powodującymi zgorzele siewek. Szczególnie polecanym środkiem do ochrony nasion i kiełkujących roślin jest Zaprawa Nasienna T 75 DS/WS. Zaprawianie niewielkiej ilości nasion najłatwiej wykonać np. w szczelnie zamkniętym słoiku.
Czy pomidory wymagają ochrony tuż po posadzeniu?
Niektóre choroby pomidorów mogą pojawić się już na młodych roślinach w okresie ich najintensywniejszego wzrostu. Dlatego już po kilku dniach od wysadzenia roślin zaleca się wykonanie zapobiegawczego zabiegu. W tym celu warto wykorzystać preparaty pochodzenia naturalnego (np. Evasiol i Lecitec), które możemy stosować przez cały sezon powtarzając oprysk co 10-14 dni. Do stosowania zapobiegawczego w ochronie pomidorów przed chorobami grzybowymi sprawdzają się także preparaty miedziowe, np. Miedzian 50 WP.
Które środki skutecznie zabezpieczą pomidory w okresie kwitnienia?
W okresie kwitnienia warto przeprowadzić przynajmniej jeden zabieg, który uchroni pomidory przed patogenami. W tej fazie rozwoju w ochronie przed najgroźniejszymi chorobami sprawdzą się takie preparaty jak Lecitec czy Biosept Active. Nie można także zapomnieć o szkodnikach, które także zagrażają uprawie pomidorów. Opryski preparatem olejowym Emulpar Spray zabezpieczą w naturalny sposób pomidory przed wieloma nieproszonymi gośćmi. W przypadku masowego wystąpienia szkodników należy sięgnąć po środki owadobójcze, np. Karate Zeon 050 CS (skutecznie działa do 20st.C) lub Mospilan 20 SP (działa także w wyższej temperaturze).
Dlaczego warto stosować kilka preparatów w ochronie pomidorów?
W ochronie pomidorów przed chorobami grzybowymi warto stosować preparaty, które zawierają substancje czynne należące do różnych grup związków chemicznych. W przypadku stosowania tylko jednego środka ochrony roślin patogen bardzo szybko uodporni się na substancję aktywną, przez co oprysk będzie nieefektywny.
Jakie preparaty należy stosować w okresie dojrzewania owoców?
W okresie dojrzewania owoców zalecane jest stosowanie środków posiadających jak najkrótszy okres karencji. Należy także zwrócić uwagę w jaki sposób działa zastosowany środek. Warto wybierać preparaty, które będą działały zapobiegawczo, jak i interwencyjnie (jeśli zaobserwowaliśmy już objawy choroby). Do walki z najgroźniejszymi chorobami pomidorów w tej fazie rozwoju polecane są takie środki jak: Orvego 525 SC (tylko 1 dzień karencji), Revus 250 SC, Signum 33 WG (po 3 dni karencji).
Dlaczego okres karencji jest tak ważny?
Okres karencji dla ludzi i zwierząt to jeden z najważniejszych parametrów, który pozwala na planowanie zabiegów ochrony roślin ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa. Zapobiega on zatruciu pokarmowemu ludzi i zwierząt. Zapewnienie bezpieczeństwa jest bardzo ważnym celem współczesnej ochrony roślin, gdyż zebrane i spożywane plony muszą być wolne od jakichkolwiek niepożądanych substancji. Okres karencji ustalany jest w trakcie przygotowania środka ochrony roślin do rejestracji. Podczas procesu badań poprzedzających rejestrację preparatu ujęte są również doświadczenia, które mają na celu precyzyjne określenie karencji. Zakres prowadzonych badań oraz obowiązujące metodyki tych badań są oficjalnie ustalane w Unii Europejskiej i są jednakowe dla wszystkich środków ochrony roślin oraz wszystkich krajów członkowskich. Parametr ten obejmuje najczęściej od kilku do kilkunastu dni.
Kiedy i jakim preparatem wykonać zabiegi ochronne w uprawie pomidorów?
| Problem / Faza rozwojowa rośliny | Siew i produkcja rozsady | Sadzenie | Wzrost roślin po posadzeniu | Kwitnienie | Dojrzewanie owoców |
| Zaraza ziemniaka | Lecitec (zabiegi powtarzane co 2 tyg. minimalizują ryzyko wystąpienia choroby) | Miedzian 50 WP | Biosept Active (bez karencji) lub Lecitec (5 dni - dotyczy jedynie możliwości wystąpienia reakcji alergicznej na substancję czynną) | Orvego 525 SC (tylko 1 dzień karencji), Revus 250 SC, Signum 33 WG (po 3 dni karencji) | |
| Alternarioza | Evasiol (można powtarzać co 2 tyg. w dalszej fazie rozwojowej) | Miedzian 50 WP | Biosept Active (bez karencji) lub Scorpion 325 SC (od 3 do 30 dni w zależności od gatunku uprawianej rośliny) | Revus 250 SC, Signum 33 WG (po 3 dni karencji) | |
| Mączniak prawdziwy | Lecitec (zabiegi powtarzane co 2 tyg. minimalizują ryzyko wystąpienia choroby) | Scoropin 325 SC | |||
| Brunatna zgnilizna owoców pomidora | Zaprawa nasienna T 75 DS/WS | Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC (wymienione środki mają po 7 dni karencji) | |||
| Zgorzel siewek | Zaprawa nasienna T 75 DS/WS | ||||
| Szara pleśń | Polyversum WP | Switch 62,5 WG, Signum 33 WG, Amistar 250 SC (stosować naprzemiennie) | |||
| Rak bakteryjny pomidora | Zaprawa nasienna T 75 DS/WS | Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC (wymienione środki mają po 7 dni karencji) | |||
| Bakteryjna cętkowatość pomidora | Zaprawa nasienna T 75 DS/WS | Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC (wymienione środki mają po 7 dni karencji) | |||
| Stonka ziemniaczana | Karate Zeon 050 CS (skutecznie działa do 20st.C), Mospilan 20 SP (działa także w wyższej temperaturze) | ||||
| Mączlik szklarniowy | Opryski preparatami olejowymi Emulpar Spray lub Agrocover Spray | Emulpar 940 EC, Agrocover Koncentrat, Karate Zeon 050 CS (skutecznie działa do 20st.C), Mospilan 20 SP (działa także w wyższej temperaturze) | |||
| Wciornastki | Agrocover Spray | Emulpar 940 EC, Agrocover Koncentrat, Karate Zeon 050 CS (skutecznie działa do 20st.C), Mospilan 20 SP (działa także w wyższej temperaturze) | |||
| Mszyce | Agrocover Spray | Emulpar 940 EC, Agrocover Koncentrat, Karate Zeon 050 CS (skutecznie działa do 20st.C), Mospilan 20 SP (działa także w wyższej temperaturze) | |||
| Przędziorki | Opryski preparatem olejowym Emulpar Spray. | Opryski preparatem olejowym Emulpar 940 EC. | |||
