Z artykułu dowiesz się:
1. Co to jest skalniak?
W XIX wieku pojawiła się moda na górskie wycieczki jako forma spędzania wolnego czasu. Wkrótce potem pojawiła się kolejna: na ogrody skalne, popularnie nazywane skalniakami lub skalnymi ogródkami. Początkowo skalniaki były zakładane tylko na dużych powierzchniach, np. przy pałacach. Były to duże założenia ogrodowe, które przypominały fragmenty górskich krajobrazów. Często wykorzystywano w nich sztuczne kamienie, np. wykonane z betonu. Tego typu ogrody skalne były tak duże, że można było po nich spacerować podobnie jak po górach, gdyż wiły się po nich kamieniste ścieżki. Głównymi elementami takich ogrodów skalnych były zwykle groty, wybudowane na szczycie, w pobliżu których spływały wodospady do położonych niżej stawów. Po wejściu na skalniak można było w nich odpocząć na ławeczkach.
Następnie zaczęły być modne skalniaki miniaturowe, które zajmowały zwykle tylko po kilka lub kilkanaście metrów kwadratowych powierzchni. Zakładano je na sztucznie usypanych wzniesieniach, naturalnych zboczach i skarpach, np. przy tarasie, czy wzdłuż ścieżek albo schodów ogrodowych. Obecnie ten typ małego skalniaka jest wciąż popularny. Pojawiły się nawet skalniaki jeszcze mniejsze, np. zakładane w donicach.
We współczesnych kompozycjach ogrodów skalnych stawia się na naturalność. Skalniaki nie przypominają – jak kiedyś – kopii górskich szczytów lecz raczej malownicze zakątki usłane kamieniami. Iglaki to jedne z najczęściej sadzonych na nich roślin. Dzięki temu, że większość z nich to gatunki zimozielone, przez cały rok tworzą tło dla innych krzewów, bylin oraz kwiatów jednorocznych. Poza tym w naturze iglaki często porastają górskie zbocza. Dzięki nim ogrody skalne wyglądają naturalnie.
Przeczytaj także: Jak i gdzie założyć ogród skalny
2. Jakiej wielkości powinien być skalniak z iglakami?
W przeciętnym ogrodzie rzadko jest miejsce na duży skalniak. Zwykle można na niego przeznaczyć tylko od kilku do kilkunastu metrów kwadratowych. Do jego powierzchni trzeba dostosować rozmiary iglaków. Najlepiej sprawdzają się odmiany karłowe i rosnące wolno, a także gatunki przystosowane do trudnych warunków, np. kamienistej gleby. Dobrą lokalizacją na ogród skalny są rabaty przy tarasach, od frontu domu czy altany, płaskie nawierzchnie, a także murki oporowe.
Na skalniaki można również zamieniać skarpy, zarówno o niewielkiej powierzchni, jak i większe. Skarpa zamieniona w ogród skalny nie tylko wygląda atrakcyjnie, ale także jest łatwa w pielęgnacji. Rozrastające się korzenie iglaków zapobiegają usuwaniu się ziemi. Inną atrakcyjną lokalizacją dla skalniaka są schody ogrodowe, np. wiodące z tarasu do ogrodu. Jeśli zostaną one wykonane z kamienia, będą częścią ogrodu skalnego. Miniaturowy ogródek skalny z iglakami można urządzić nawet w pojemnikach ustawionych na balkonach czy tarasach. W takich projektach iglaki łączy się z bylinami oraz kwiatami cebulowymi i jednorocznymi.
Przeczytaj także: Jak urozmaicić nasz ogród
3. Jakie iglaki sadzić na skalniakach nasłonecznionych?
Większość iglaków preferuje nasłonecznione stanowiska. Wtedy rzadko chorują, są gęste i prawidłowo wybarwione. Szczególnie dużo słońca potrzebują odmiany, których ulistnienie jest pstre i złociste. Oto kilka gatunków iglaków polecanych na nasłonecznione skalniaki:
- Cyprysik – jego pędy, przewieszające się na końcach, tworzą ciekawą fakturę, która dodaje lekkości kompozycjom roślinnym. Na skalniaki nadają się zwłaszcza cyprysik groszkowy (np. odmiany Compacta, Dwarf Blue, Filifera Aurea Nana) oraz cyprysik tępołuskowy (np. odmiany Nana, Nana Gracilis, Nana Lutea).
- Jałowiec – na każdym nasłonecznionym skalniaku powinien być przynajmniej jeden jałowiec. Podczas wyboru trzeba zwracać uwagę na docelowe wymiary jałowców, gdyż niektóre to karzełki, a inne osiągają duże wymiary. Do małych ogrodów nadają się m.in. jałowiec łuskowaty (np. Blue Spider i Blue Star), jałowiec pospolity (np. odmiany Anna Maria i Compressa) oraz jałowiec nadbrzeżny, jałowiec płożący i jałowiec rozesłany (wszystkie odmiany).
- Jodła – ma piękne zarówno igły, jak i szyszki. Najczęściej sadzona jest jodła koreańska. Jej niskie odmiany to m.in. Bonsai Blue i Green Carpet. Wyróżnia się także jodła balsamiczna, której igły wydzielają balsamiczny zapach. Na skalniaki polecane są jej karłowe odmiany Nana, Hudsonia oraz Piccolo. Jodły dobrze prezentują się pojedynczo oraz w grupach.
- Modrzew – to iglak zrzucający igły na zimę. Na skalniakach szczególnie efektownie wyglądają modrzewie europejskie i japońskie szczepione na pniach – ich korony często mają kształty parasoli, np. odmiany Pendula, Repens, Blue Darf. Gałązki dekorują liczne, małe szyszki.
- Sosna – w ogrodach skalnych najczęściej sadzone są sosna górska (kosodrzewina), sosna limba i sosna pospolita. W naturalnych warunkach wyrastają na drzewa. Dlatego do ogrodów należy wybierać karłowe odmiany, jak sosna górska Mops, sosna limba Glauca Compacta czy sosna pospolita Hillside Gem.
- Świerk – to lubiane iglaki kojarzące się z bożonarodzeniowymi choinkami. Na skalniaki nadają się odmiany niskie, jak świerk pospolity Nidiformis (przypominający owalne gniazdo), świerk kłujący Green Globe (w kształcie spłaszczonej kuli) czy świerk sitkajski Tenas (kulisty).
- Żywotnik (tuja) – jego odmiany mają bardzo zróżnicowane kształty oraz wymiary. Na skalniaki polecane są niskie żywotniki zachodnie o kulistych i owalnych kształtach, np. Danica, Golden Globe, Little Champion.
4. Jakie iglaki sadzić na skalniakach zacienionych?
Niewiele gatunków iglaków można sadzić na zacienionych skalniakach, np. od strony północnej. Oto kilka z nich szczególnie polecanych:
- Choina – jest niezastąpiona do tworzenia romantycznych kompozycji w cienistych zakątkach. Warto ją sadzić zwłaszcza przy murkach oporowych oraz na wzniesieniach tak, aby jej gałązki mogły się przewieszać. Na skalniaki polecane są niskie odmiany choiny kanadyjskiej, jak Nana i Nana Gracilis.
- Cis – dobrze znosi półcień, cień oraz silną ekspozycję na słońce. Na skalniaki nadają się różne jego gatunki: cis pospolity, cis japoński oraz ich krzyżówka - cis pośredni.
- Mikrobiota syberyjska – to bardzo odporny, niewysoki iglak rozrastający się na boki. Wolno rośnie jego odmiana Jacobsen. Osiąga do 50 cm wysokości.
5. Jak zaplanować skalniak z iglakami?
Skalniak powinien wyglądać tak, jakby stworzyła go natura. Osnową każdego ogrodu skalnego są kamienie. Najlepiej dobierać skały tego samego pochodzenia, np. narzutowe albo granit, wapień itp. Warto przynajmniej kilka identycznych kamieni umieścić w innych częściach ogrodu. Dzięki temu tworzy się wrażenie jednolitej kompozycji. Najczęściej na skalniaki dobiera się iglaki pochodzące z różnych rejonów świata, które wyróżniają się np. barwami liści czy ciekawymi formami. Stworzyć też można tematyczny ogród skalny. Przykładowo, w skalniaku inspirowanym Tatrami nie powinno zabraknąć sosny górskiej (kosodrzewiny). Na skalniaku można też kolekcjonować np. jałowce lub inne gatunki iglaków.
W ogrodach skalnych atrakcyjnie wyglądają kompozycje wykonane z iglaków w różnych kolorach oraz kontrastowych formach: wysmukłych, pierzastych, płożących, płaczących. Jeśli jest możliwość, należy wykorzystywać różnice terenu. Przykładowo, nisko płożący jałowiec o niebieskim zabarwieniu, jeśli zostanie posadzony na wzniesieniu, będzie rósł w dół przypominając strumień. Wspaniale prezentują się także iglaki o pokroju płaczącym posadzone np. przy kamiennych murkach oporowych. Kilka kamieni, takich samych jak na skalniaku, warto ułożyć w innych częściach ogrodu. Dzięki temu skalniak nie jest osobnym elementem aranżacji ogrodu lecz tworzy z nią spójną całość. Dobierając iglaki należy zwracać uwagę, czy będą potrzebowały corocznego cięcia. Niektóre, jak np. cisy, są wtedy gęściejsze. Bardzo ważne jest także zapewnienie iglakom wystarczającej ilości światła. Większość iglaków należy sadzić na słonecznych stanowiskach. Nieliczne dobrze znoszą zacienienie.
6. Jak pielęgnować iglaki na skalniakach?
Większość iglaków jest łatwa w uprawie. Iglaki wyhodowane z sadzonek lub odkładów należy sadzić na skalniakach wiosną lub jesienią. Jeżeli zaś sadzonki kupione zostały w doniczkach w sklepach ogrodniczych, można je sadzić od marca do października. Mają bowiem wykształconą bryłę korzeniową i dobrze się przyjmują. Do sadzenia odpowiednia jest Ziemia do iglaków.
Iglaki zasila się od marca do połowy lipca (raz w miesiącu). Polecane są np. Nawóz do iglaków z mikroskładnikami, Nawóz do iglaków przeciwko brązowieniu igieł czy Nawóz do iglaków wzmacniający wybarwienie igieł. Dodatkowo na przełomie lata i jesieni warto wykonać nawożenie jesienne. Jednak wtedy trzeba używać preparatów nie zawierających azotu, jak Nawóz jesienny do iglaków i tui Przygotowanie do zimy. W jego składzie są fosfor i potas, które mają wpływ m.in. na gospodarkę wodną roślin. Dzięki temu iglaki lepiej znoszą suszę zarówno zimą, jak i latem.
Od czasu do czasu iglaki można przycinać, jeśli rozrosną się zbyt mocno albo gdy mają mieć określony kształt, np. w typie bonsai. Co roku warto ciąć cisy – wtedy są bardziej gęste. Sosnom można wiosną wyłamywać młode przyrosty (końcówki pędów). To powoduje, że stają się bardziej zwarte i są niższe. Jeśli iglaki są szczepione na pniach, należy sprawdzać, czy poniżej miejsca szczepienia nie wyrastają odrosty. Należy je usuwać, aby nie zagłuszyły zaszczepionej odmiany szlachetnej. Najwięcej pracy jest na skalniakach w pierwszych latach od ich założenia. W kolejnych, gdy iglaki się rozrosną, wystarczy zwykle pamiętać o nawożeniu. Obok nich warto dosadzać byliny i kwiaty jednoroczne. Resztę pracy wykonuje przyroda.
Przeczytaj także: Sposób na zdrowe iglaki
